SAMENVATTING INTERNATIONAAL
RECHT
Inhoudsopgave
inleiding........................................................................................................ 5
begrip, rol en kenmerken................................................................................................ 5
rechtssubjecten (actoren)...............................................................................6
inleiding.......................................................................................................................... 6
Wie............................................................................................................................... 7
staten.............................................................................................................................. 7
constitutieve bestanddelen van een staat...................................................................7
fundamentele kenmerken van een staat.....................................................................8
eenheid van staat........................................................................................................ 8
staatsvorming.............................................................................................................. 8
hoe komt een staat tot stand?..................................................................................8
juridische claims van nieuwe staten.........................................................................9
internationale organisaties............................................................................................ 11
belangrijkste internationale organisaties...................................................................11
totstandkoming.......................................................................................................... 11
lidmaatschap............................................................................................................. 11
financiering................................................................................................................ 11
bevoegdheden........................................................................................................... 12
besluitvorming........................................................................................................... 12
organen..................................................................................................................... 12
de verenigde naties (VN- UN).....................................................................................12
belangrijkste organen van de vn............................................................................13
de gespecialisserde organisaties van de vn...........................................................14
europese unie............................................................................................................ 14
raad van europa......................................................................................................... 15
organisatie voor veiligheid en samenwerking in europa (ovse)..................................15
noord-atlantische verdragsorganisatie (navo)............................................................16
interne problemen van de navo..............................................................................17
organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (oeso).......................17
benelux...................................................................................................................... 18
individuen..................................................................................................................... 18
multinationale ondernemingen.....................................................................................19
heilige stoel................................................................................................................... 20
internationale ngo’s...................................................................................................... 20
bevrijdingsbewegingen................................................................................................. 21
de facto-regimes........................................................................................................... 21
rechtsbronnen............................................................................................. 21
verdragen..................................................................................................................... 21
soorten verdragen..................................................................................................... 22
, bekendmaking........................................................................................................... 22
totstandkoming.......................................................................................................... 22
naleving van verdragen............................................................................................. 23
gewoonterecht.............................................................................................................. 23
definitie...................................................................................................................... 23
voorbeelden............................................................................................................... 24
bijzondere categorie: jus cogens................................................................................24
besluiten van internationale organisaties.....................................................................24
soorten....................................................................................................................... 24
voordeel..................................................................................................................... 24
nadeel........................................................................................................................ 24
rechterlijke uitspraken.................................................................................................. 25
aansprakelijkheid van staten........................................................................25
begrip............................................................................................................................ 25
voorwaarden................................................................................................................. 25
1) schending van een internationale verplichting......................................................25
2) toerekenbare gedraging........................................................................................25
verdedigingsgronden.................................................................................................... 26
1) overmacht............................................................................................................. 26
2) noodstiutatie.......................................................................................................... 26
3) het recht op zelfverdediging..................................................................................27
4) het nemen van tegenmaatregelen........................................................................27
gevolgen: rechtsherstel................................................................................................27
wie heeft recht op rechtsherstel?...............................................................................27
internationaalrechtelijke aansprakelijkheid – aansprakelijkheid van individuen –
internationaal strafrecht..............................................................................28
begrip............................................................................................................................ 28
wat is strafbaar?........................................................................................................... 28
1) genocide................................................................................................................ 28
2) misdaden tegen de menselijkheid.........................................................................29
3) oorlogsmisdaden................................................................................................... 30
4) agressie (misdaden tegen de vrede).....................................................................30
5) enkele andere internationale misdrijven................................................................31
terrorisme............................................................................................................... 31
hoe terrorisme bestraffen?.....................................................................................31
afbakening van het staatsgezag...................................................................36
definitie......................................................................................................................... 36
onderscheid.................................................................................................................. 36
1) territoriale jurisdictie............................................................................................. 36
aard van de jurisdictie............................................................................................ 36
wat omvat het territorium?.....................................................................................37
conclusie territoriale jurisdictie...............................................................................38
2) extraterritoriale jurisdictie.....................................................................................38
3) jurisdictie over de zee, ruimte en de poolgebieden...............................................39
de zee..................................................................................................................... 39
de ruimte................................................................................................................ 40
de poolgebieden..................................................................................................... 41
bescherming van individuen.........................................................................41
2
, mensenrechten............................................................................................................. 41
1) wat zijn mensenrechten?.......................................................................................42
2) in welke documenten worden mensenrechten gewaarborgd?...............................43
belangrijkste internationale mensenrechtenverdragen..........................................43
3) de implementatie van mensenrechten..................................................................44
4) het afdwingen van mensenrechten........................................................................44
5) internationaal toezicht op de implementatie van de mensenrechten....................44
VN.......................................................................................................................... 44
regionaal................................................................................................................ 45
vluchtelingen................................................................................................................ 45
migratie naar de eu................................................................................................ 45
1) bescherming van vluchtelingen: internationaal niveau..........................................46
het vluchtelingenverdrag van 1951 + het Protocool van 1967...............................46
mensenrechtenverdragen......................................................................................47
2) bescherming van vluchtelingen op regionaal niveau.............................................48
dublin-systeem (niet te kennen want valt weg in 2026).........................................48
eu migratieakkoord 2024.......................................................................................48
raad van europa – ehrm......................................................................................... 49
vrede en veiligheid.......................................................................................49
Systeem van collectieve veiligheid...............................................................................49
principe: verbod op gebruik van geweld....................................................................50
uitzonderingen........................................................................................................... 50
zelfverdediging....................................................................................................... 50
gebruik van geweld na een besluit van de vr.........................................................51
internationaal humanitair recht.....................................................................................52
bronnen..................................................................................................................... 53
het recht van den haag.......................................................................................... 53
het recht van genève............................................................................................. 53
organisatie................................................................................................................. 53
toepasselijkheid......................................................................................................... 53
algemene beginselen voor internationale conflicten..............................................53
algemene beginselen voor interne conflicten.........................................................54
terrorisme..................................................................................................................... 54
wapenbeheersing.......................................................................................................... 55
voorbeeld: verdrag inzake de niet-verspreiding van kernwapens (1968)...................55
wapenhandelverdrag (2013)......................................................................................55
vn-verdrag dat het gebruik van kernwapens verbiedt (2017)....................................56
internationaal economisch recht...................................................................56
internationaal financieel recht......................................................................................56
ontwikkeling en organisatie.......................................................................................56
instellingen................................................................................................................ 57
het internationaal monetair fonds (IMF).....................................................................57
doelstellingen imf................................................................................................... 57
de wereldbankgroep.................................................................................................. 58
regionaal: economische en monetaire unie (emu).....................................................58
handelsrecht................................................................................................................. 59
evolutie...................................................................................................................... 59
definitie...................................................................................................................... 59
doel............................................................................................................................ 59
internationaal niveau: de werelhandelorganisatie.....................................................60
taken van de wto.................................................................................................... 60
conclusie wto.......................................................................................................... 64
3
, regionaal: eu.............................................................................................................. 64
tussenniveau (regionaal/mondiaal): mega-regionale handelsverdragen....................65
geschillenbeslechting...................................................................................65
diplomatieke middelen.................................................................................................. 65
onderhandelingen (negotiations)...............................................................................66
feitenonderzoek (enquiry).......................................................................................... 66
goede diensten (good offices)....................................................................................66
bemiddeling (mediation)............................................................................................ 66
jurisdictionele middelen................................................................................................67
arbitrage.................................................................................................................... 67
gerechtelijke geschillenbeslechting...........................................................................67
eenzijdige maatregelen door staten..............................................................................69
retorsies..................................................................................................................... 69
represailles (tegenmaatregelen)................................................................................70
de veiligheidsraad (vn) komt tussen.............................................................................71
Niet-bindende maatregelen.......................................................................................71
dwangmaatregelen zonder geweld............................................................................71
dwangmaatregelen met geweld.................................................................................71
verhouding ir en nationaal recht...................................................................71
positie nationaal recht in internationale rechtsorde......................................................72
positie ir in nationale rechtsorde...................................................................................72
doorwerking van het ir in de belgische rechtsorde........................................................72
4
RECHT
Inhoudsopgave
inleiding........................................................................................................ 5
begrip, rol en kenmerken................................................................................................ 5
rechtssubjecten (actoren)...............................................................................6
inleiding.......................................................................................................................... 6
Wie............................................................................................................................... 7
staten.............................................................................................................................. 7
constitutieve bestanddelen van een staat...................................................................7
fundamentele kenmerken van een staat.....................................................................8
eenheid van staat........................................................................................................ 8
staatsvorming.............................................................................................................. 8
hoe komt een staat tot stand?..................................................................................8
juridische claims van nieuwe staten.........................................................................9
internationale organisaties............................................................................................ 11
belangrijkste internationale organisaties...................................................................11
totstandkoming.......................................................................................................... 11
lidmaatschap............................................................................................................. 11
financiering................................................................................................................ 11
bevoegdheden........................................................................................................... 12
besluitvorming........................................................................................................... 12
organen..................................................................................................................... 12
de verenigde naties (VN- UN).....................................................................................12
belangrijkste organen van de vn............................................................................13
de gespecialisserde organisaties van de vn...........................................................14
europese unie............................................................................................................ 14
raad van europa......................................................................................................... 15
organisatie voor veiligheid en samenwerking in europa (ovse)..................................15
noord-atlantische verdragsorganisatie (navo)............................................................16
interne problemen van de navo..............................................................................17
organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (oeso).......................17
benelux...................................................................................................................... 18
individuen..................................................................................................................... 18
multinationale ondernemingen.....................................................................................19
heilige stoel................................................................................................................... 20
internationale ngo’s...................................................................................................... 20
bevrijdingsbewegingen................................................................................................. 21
de facto-regimes........................................................................................................... 21
rechtsbronnen............................................................................................. 21
verdragen..................................................................................................................... 21
soorten verdragen..................................................................................................... 22
, bekendmaking........................................................................................................... 22
totstandkoming.......................................................................................................... 22
naleving van verdragen............................................................................................. 23
gewoonterecht.............................................................................................................. 23
definitie...................................................................................................................... 23
voorbeelden............................................................................................................... 24
bijzondere categorie: jus cogens................................................................................24
besluiten van internationale organisaties.....................................................................24
soorten....................................................................................................................... 24
voordeel..................................................................................................................... 24
nadeel........................................................................................................................ 24
rechterlijke uitspraken.................................................................................................. 25
aansprakelijkheid van staten........................................................................25
begrip............................................................................................................................ 25
voorwaarden................................................................................................................. 25
1) schending van een internationale verplichting......................................................25
2) toerekenbare gedraging........................................................................................25
verdedigingsgronden.................................................................................................... 26
1) overmacht............................................................................................................. 26
2) noodstiutatie.......................................................................................................... 26
3) het recht op zelfverdediging..................................................................................27
4) het nemen van tegenmaatregelen........................................................................27
gevolgen: rechtsherstel................................................................................................27
wie heeft recht op rechtsherstel?...............................................................................27
internationaalrechtelijke aansprakelijkheid – aansprakelijkheid van individuen –
internationaal strafrecht..............................................................................28
begrip............................................................................................................................ 28
wat is strafbaar?........................................................................................................... 28
1) genocide................................................................................................................ 28
2) misdaden tegen de menselijkheid.........................................................................29
3) oorlogsmisdaden................................................................................................... 30
4) agressie (misdaden tegen de vrede).....................................................................30
5) enkele andere internationale misdrijven................................................................31
terrorisme............................................................................................................... 31
hoe terrorisme bestraffen?.....................................................................................31
afbakening van het staatsgezag...................................................................36
definitie......................................................................................................................... 36
onderscheid.................................................................................................................. 36
1) territoriale jurisdictie............................................................................................. 36
aard van de jurisdictie............................................................................................ 36
wat omvat het territorium?.....................................................................................37
conclusie territoriale jurisdictie...............................................................................38
2) extraterritoriale jurisdictie.....................................................................................38
3) jurisdictie over de zee, ruimte en de poolgebieden...............................................39
de zee..................................................................................................................... 39
de ruimte................................................................................................................ 40
de poolgebieden..................................................................................................... 41
bescherming van individuen.........................................................................41
2
, mensenrechten............................................................................................................. 41
1) wat zijn mensenrechten?.......................................................................................42
2) in welke documenten worden mensenrechten gewaarborgd?...............................43
belangrijkste internationale mensenrechtenverdragen..........................................43
3) de implementatie van mensenrechten..................................................................44
4) het afdwingen van mensenrechten........................................................................44
5) internationaal toezicht op de implementatie van de mensenrechten....................44
VN.......................................................................................................................... 44
regionaal................................................................................................................ 45
vluchtelingen................................................................................................................ 45
migratie naar de eu................................................................................................ 45
1) bescherming van vluchtelingen: internationaal niveau..........................................46
het vluchtelingenverdrag van 1951 + het Protocool van 1967...............................46
mensenrechtenverdragen......................................................................................47
2) bescherming van vluchtelingen op regionaal niveau.............................................48
dublin-systeem (niet te kennen want valt weg in 2026).........................................48
eu migratieakkoord 2024.......................................................................................48
raad van europa – ehrm......................................................................................... 49
vrede en veiligheid.......................................................................................49
Systeem van collectieve veiligheid...............................................................................49
principe: verbod op gebruik van geweld....................................................................50
uitzonderingen........................................................................................................... 50
zelfverdediging....................................................................................................... 50
gebruik van geweld na een besluit van de vr.........................................................51
internationaal humanitair recht.....................................................................................52
bronnen..................................................................................................................... 53
het recht van den haag.......................................................................................... 53
het recht van genève............................................................................................. 53
organisatie................................................................................................................. 53
toepasselijkheid......................................................................................................... 53
algemene beginselen voor internationale conflicten..............................................53
algemene beginselen voor interne conflicten.........................................................54
terrorisme..................................................................................................................... 54
wapenbeheersing.......................................................................................................... 55
voorbeeld: verdrag inzake de niet-verspreiding van kernwapens (1968)...................55
wapenhandelverdrag (2013)......................................................................................55
vn-verdrag dat het gebruik van kernwapens verbiedt (2017)....................................56
internationaal economisch recht...................................................................56
internationaal financieel recht......................................................................................56
ontwikkeling en organisatie.......................................................................................56
instellingen................................................................................................................ 57
het internationaal monetair fonds (IMF).....................................................................57
doelstellingen imf................................................................................................... 57
de wereldbankgroep.................................................................................................. 58
regionaal: economische en monetaire unie (emu).....................................................58
handelsrecht................................................................................................................. 59
evolutie...................................................................................................................... 59
definitie...................................................................................................................... 59
doel............................................................................................................................ 59
internationaal niveau: de werelhandelorganisatie.....................................................60
taken van de wto.................................................................................................... 60
conclusie wto.......................................................................................................... 64
3
, regionaal: eu.............................................................................................................. 64
tussenniveau (regionaal/mondiaal): mega-regionale handelsverdragen....................65
geschillenbeslechting...................................................................................65
diplomatieke middelen.................................................................................................. 65
onderhandelingen (negotiations)...............................................................................66
feitenonderzoek (enquiry).......................................................................................... 66
goede diensten (good offices)....................................................................................66
bemiddeling (mediation)............................................................................................ 66
jurisdictionele middelen................................................................................................67
arbitrage.................................................................................................................... 67
gerechtelijke geschillenbeslechting...........................................................................67
eenzijdige maatregelen door staten..............................................................................69
retorsies..................................................................................................................... 69
represailles (tegenmaatregelen)................................................................................70
de veiligheidsraad (vn) komt tussen.............................................................................71
Niet-bindende maatregelen.......................................................................................71
dwangmaatregelen zonder geweld............................................................................71
dwangmaatregelen met geweld.................................................................................71
verhouding ir en nationaal recht...................................................................71
positie nationaal recht in internationale rechtsorde......................................................72
positie ir in nationale rechtsorde...................................................................................72
doorwerking van het ir in de belgische rechtsorde........................................................72
4