Fysiologie van normaal kraambed, veiligheid van
moeder en kind bewaken
Fysiologie van het postpartum
Dia 2
Inleiding:
- Algemeen
• Periode vanaf geboorte placenta & vliezen tot 6 weken na bevalling (medisch
gezien)
- Ontzwangering
• 1 jaar tot na de bevalling nodig om te ‘ontzwangeren’ (in theorie)
- Doelstelling van postpartumzorg
• Wat zijn normale kenmerken in postpartum, waar wijkt het van de fysiologie
uit
• Risico selectie!
Dia 3
Veranderingen in de Tractus Genitalis:
- Uterus
• Vergtootte uterus gaat van grote buikspier terug naar kleinere bekkenspier
• Weegt kg na bevalling -> keert normaal terug naar 600/700g
• Periode van terugkrimping gaat zorgen voor afstoting van wondvocht,
wondweefsel
o Bloedverlies is geen menstruatie -> wondvocht, afstoting
wondweefsel,…
= lochia
• Placentawonde moet herstellen (nicrotief weefsel
- Cervix (baarmoederhals)
• Korte en weke cervix die tijdens ontsluiting open gaat
• Eerste postpartum dagen blijft cervix wat open staan
• Moet gewoon rustig herstellen
• Uitwendige baarmoedermond blijft altijd een kleine spleetvormige ontsluiting
en blijft beetje weker
- Ovaria
• Door borstvoeding blijft oestrogeen en progesteron in lage concentratie
o Mogelijke tijdelijke onvruchtbaarheid
o Geen zekere anticonceptie
- Vagina(wand)
• Is helemaal opgerokken geweest zoals baarmoeder
• Mogelijke scheurtjes en ruptuur
1
, • Heeeeel gevoelig en ruwer
• Tijd nodig om te herstellen
• Oppassen met seksuele betrekkingen
- Perineum
• Stug stukje vel tussen aars en vulva
• Mogelijks gescheurd/geknipt en gehecht
• Rupturen goed opvolgen
• Bekkenbodem
o Extra oefeningen nodig om bekkenbodemspieren terug aan te sterken
- Buikwand
• Rechte buikspieren zijn extreem opgetrokken
• Moeten rek en tensie terugkrijgen (pas na 7/8 weken)
• Sterkere buikspieren geven ook sterkere rugspieren
• Rechtebuikspieren moeten meest terug getraind worden
o Zo niet kan bij volgende zwangerschap rechtebuikspieren komen
openstaan en navelbreuk ontstaan
- Borsten (zie lactatie)
- Alles qua Tractus Genitalis keert nooit terug naar het oorspronkelijke, het herstelt
maar blijft altijd een beetje gewijzigd!!!
Dia 4
Veranderingen in de organen buiten de Tractus Genitalis:
- Urinewegen
• Nieren worden groter en zwaarder
• Verhoogde circulatie
• Blaasbodem wordt zwakker -> meer kans op stressincontinentie
• Verhoogde bloedcirculatie -> verhoogde vochtophoping => extra drainage
• Na bevalling tussen 2u en 6u vrouw laten plassen
• …
- Bloedsomloop
• Hemodilutie (bloedverdunning: serum stiijgt met 50%, vaste bestanddelen
stijgt met 25%)
• Verhoogde bloedcirculatie
• Gedurende postpartum periode herstelt de bloedcirculatie, hemodilutie en
keert terug naar de oorspronkelijke situatie
• Leukocyten (witte bloedcellen) keren terug naar normale waardes
o Heel belangrijk voor hoge stollingsfactoren
o Belangrijk voor bestrijden van ziekteverwekkers en infecties
• Tijdens herstellen van de gehele bloedsomloop is er ook risico’s zoals te hoge
stolling
2
, o Bloedklonters
o Vaten
- Gewicht
• Gewicht verlies direct na bevalling
o Baby
o Placenta, vruchtwater en vliezen
o Vocht ophopingen
➔ Verliest eerste weken tot +/- 9kg
➔ Erna is het heel persoonlijk
• Borstvoeding kan gewichtverlies bevorderen
Het kraambed: klinische aspecten
Dia 5: EXAMEN!!!
Baarmoederinvolutie:
- Fundus aftasten met platte zijkant → aftasten waar baarmoeder zich bevindt
- Veiligheisbol = baarmoeder
o Baarmoeder moet hard en samengetrokken voelen
o Weke baarmoeder = ernstige pathologie → infectie of lob zit in de
baarmoeder
o
- involutie: navel & symfyse als referentiepunten
- primi-/multipara/BV (eerste of meerdere bevallingen)
o primi: baarmoeder gaat makkelijker inkrimpenen dalen
o multi: baarmoeder gaat moeilijker inkrimpen en dalen door vaak opgetrokken
→ naweeën zodat baarmoeder beter inkrimpt
→ vrouw op buik laten liggen met kussen er onder (pijn verminderen)
o Naweeen indijken: op de buik leggen, met kussen er onder
o Baarmoeder moet 1 cm per dag indalen
- Subinvolutie
o Te trga involutie van baarmoeder
▪ Volle blaas
▪ Achtergebleven restanten in baarmoeder
- Blaasvulling!
Lochia( bloedverlies van de restanten van wondweefsel en vocht = geen menstruatiebloed)
- Kleur: R – RB B – sereus(doorzichtig slijmerig) – alba (wit)
o Eerste paar uur helder
o Daarna bruin (paar dagen)
o Daarna transparant
o Daarna wit
- Geur: cave infectie
o Typische neutrale slappe geur (is goed)
o Als de geur onaangenaam is dan is er een infectie geur is herkenbaar
o Oorzaken infectie:
▪ Lob of restanten zoals vliezen in baarmoeder, vrouw is dan vaak
koortsig door een medicijn kan men de restanten uitstoten anders arts
3
, - Hoeveelheid XXX-XX-X
o Neemt steeds af
o Steeds meer stolling
o Na een dag of 2 ongeveer 2 kruisjes
- Cyclus word snel terug opgepakt, kan snel een nieuw vruchtje zitten
Naweeën:
- Relaxatie en contractie
- Multipara BV
- Verlichten van naweën
Dia 6 EXAMEN!!
Perineum:
- Rubor / dolor / calor / tumor / functio lease
o Na wassen perineum goed onderzoeken door op de zij te leggen
- Hechtingen
o Moeten blijven zitten
o Volgend jaar leren we dit
- Ijsaplicatie, warmte, zitbaden
o Ijsverbanden: kraamverbanden nat en dan in de diepvries → gewoon dan
ijsverband → pijn wordt onderdrukt en warmte word afgekoeld
o Camelosan
o Camile druppels in zitbad → wonden kan worden gekalmeerd
Mictie:
- Verhoogde diurese
- Blaastonus – reflectorisch bemoeilijkt – pijn
o Pijn zorgt er voor dat ze niet meer willen plassen → veel spoelen
- Catheteristie
Defeacatie = ontlasting
- Stimuleren: info voedingen en mobilisatie
o Darmwand is verslapt (door testoteron)
o Vertraagde peristaltiek
o Aambeien
→ word moeilijk voor ontlasting
o Oplossing:
▪ Meer vezels, vocht
▪ Meer bewegen
▪ Ontlasting niet tegenhouden, direct gaan als je moet want als je het
langer laat zitten word het harder
▪ Dag 2 word er soms een zacht laxerend middeltje gegeven
4
moeder en kind bewaken
Fysiologie van het postpartum
Dia 2
Inleiding:
- Algemeen
• Periode vanaf geboorte placenta & vliezen tot 6 weken na bevalling (medisch
gezien)
- Ontzwangering
• 1 jaar tot na de bevalling nodig om te ‘ontzwangeren’ (in theorie)
- Doelstelling van postpartumzorg
• Wat zijn normale kenmerken in postpartum, waar wijkt het van de fysiologie
uit
• Risico selectie!
Dia 3
Veranderingen in de Tractus Genitalis:
- Uterus
• Vergtootte uterus gaat van grote buikspier terug naar kleinere bekkenspier
• Weegt kg na bevalling -> keert normaal terug naar 600/700g
• Periode van terugkrimping gaat zorgen voor afstoting van wondvocht,
wondweefsel
o Bloedverlies is geen menstruatie -> wondvocht, afstoting
wondweefsel,…
= lochia
• Placentawonde moet herstellen (nicrotief weefsel
- Cervix (baarmoederhals)
• Korte en weke cervix die tijdens ontsluiting open gaat
• Eerste postpartum dagen blijft cervix wat open staan
• Moet gewoon rustig herstellen
• Uitwendige baarmoedermond blijft altijd een kleine spleetvormige ontsluiting
en blijft beetje weker
- Ovaria
• Door borstvoeding blijft oestrogeen en progesteron in lage concentratie
o Mogelijke tijdelijke onvruchtbaarheid
o Geen zekere anticonceptie
- Vagina(wand)
• Is helemaal opgerokken geweest zoals baarmoeder
• Mogelijke scheurtjes en ruptuur
1
, • Heeeeel gevoelig en ruwer
• Tijd nodig om te herstellen
• Oppassen met seksuele betrekkingen
- Perineum
• Stug stukje vel tussen aars en vulva
• Mogelijks gescheurd/geknipt en gehecht
• Rupturen goed opvolgen
• Bekkenbodem
o Extra oefeningen nodig om bekkenbodemspieren terug aan te sterken
- Buikwand
• Rechte buikspieren zijn extreem opgetrokken
• Moeten rek en tensie terugkrijgen (pas na 7/8 weken)
• Sterkere buikspieren geven ook sterkere rugspieren
• Rechtebuikspieren moeten meest terug getraind worden
o Zo niet kan bij volgende zwangerschap rechtebuikspieren komen
openstaan en navelbreuk ontstaan
- Borsten (zie lactatie)
- Alles qua Tractus Genitalis keert nooit terug naar het oorspronkelijke, het herstelt
maar blijft altijd een beetje gewijzigd!!!
Dia 4
Veranderingen in de organen buiten de Tractus Genitalis:
- Urinewegen
• Nieren worden groter en zwaarder
• Verhoogde circulatie
• Blaasbodem wordt zwakker -> meer kans op stressincontinentie
• Verhoogde bloedcirculatie -> verhoogde vochtophoping => extra drainage
• Na bevalling tussen 2u en 6u vrouw laten plassen
• …
- Bloedsomloop
• Hemodilutie (bloedverdunning: serum stiijgt met 50%, vaste bestanddelen
stijgt met 25%)
• Verhoogde bloedcirculatie
• Gedurende postpartum periode herstelt de bloedcirculatie, hemodilutie en
keert terug naar de oorspronkelijke situatie
• Leukocyten (witte bloedcellen) keren terug naar normale waardes
o Heel belangrijk voor hoge stollingsfactoren
o Belangrijk voor bestrijden van ziekteverwekkers en infecties
• Tijdens herstellen van de gehele bloedsomloop is er ook risico’s zoals te hoge
stolling
2
, o Bloedklonters
o Vaten
- Gewicht
• Gewicht verlies direct na bevalling
o Baby
o Placenta, vruchtwater en vliezen
o Vocht ophopingen
➔ Verliest eerste weken tot +/- 9kg
➔ Erna is het heel persoonlijk
• Borstvoeding kan gewichtverlies bevorderen
Het kraambed: klinische aspecten
Dia 5: EXAMEN!!!
Baarmoederinvolutie:
- Fundus aftasten met platte zijkant → aftasten waar baarmoeder zich bevindt
- Veiligheisbol = baarmoeder
o Baarmoeder moet hard en samengetrokken voelen
o Weke baarmoeder = ernstige pathologie → infectie of lob zit in de
baarmoeder
o
- involutie: navel & symfyse als referentiepunten
- primi-/multipara/BV (eerste of meerdere bevallingen)
o primi: baarmoeder gaat makkelijker inkrimpenen dalen
o multi: baarmoeder gaat moeilijker inkrimpen en dalen door vaak opgetrokken
→ naweeën zodat baarmoeder beter inkrimpt
→ vrouw op buik laten liggen met kussen er onder (pijn verminderen)
o Naweeen indijken: op de buik leggen, met kussen er onder
o Baarmoeder moet 1 cm per dag indalen
- Subinvolutie
o Te trga involutie van baarmoeder
▪ Volle blaas
▪ Achtergebleven restanten in baarmoeder
- Blaasvulling!
Lochia( bloedverlies van de restanten van wondweefsel en vocht = geen menstruatiebloed)
- Kleur: R – RB B – sereus(doorzichtig slijmerig) – alba (wit)
o Eerste paar uur helder
o Daarna bruin (paar dagen)
o Daarna transparant
o Daarna wit
- Geur: cave infectie
o Typische neutrale slappe geur (is goed)
o Als de geur onaangenaam is dan is er een infectie geur is herkenbaar
o Oorzaken infectie:
▪ Lob of restanten zoals vliezen in baarmoeder, vrouw is dan vaak
koortsig door een medicijn kan men de restanten uitstoten anders arts
3
, - Hoeveelheid XXX-XX-X
o Neemt steeds af
o Steeds meer stolling
o Na een dag of 2 ongeveer 2 kruisjes
- Cyclus word snel terug opgepakt, kan snel een nieuw vruchtje zitten
Naweeën:
- Relaxatie en contractie
- Multipara BV
- Verlichten van naweën
Dia 6 EXAMEN!!
Perineum:
- Rubor / dolor / calor / tumor / functio lease
o Na wassen perineum goed onderzoeken door op de zij te leggen
- Hechtingen
o Moeten blijven zitten
o Volgend jaar leren we dit
- Ijsaplicatie, warmte, zitbaden
o Ijsverbanden: kraamverbanden nat en dan in de diepvries → gewoon dan
ijsverband → pijn wordt onderdrukt en warmte word afgekoeld
o Camelosan
o Camile druppels in zitbad → wonden kan worden gekalmeerd
Mictie:
- Verhoogde diurese
- Blaastonus – reflectorisch bemoeilijkt – pijn
o Pijn zorgt er voor dat ze niet meer willen plassen → veel spoelen
- Catheteristie
Defeacatie = ontlasting
- Stimuleren: info voedingen en mobilisatie
o Darmwand is verslapt (door testoteron)
o Vertraagde peristaltiek
o Aambeien
→ word moeilijk voor ontlasting
o Oplossing:
▪ Meer vezels, vocht
▪ Meer bewegen
▪ Ontlasting niet tegenhouden, direct gaan als je moet want als je het
langer laat zitten word het harder
▪ Dag 2 word er soms een zacht laxerend middeltje gegeven
4
