Auditing
BUSINESS ENGINEERING –
FINANCIAL ENGINEERING
2024-2025
,Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1 – DE ROL VAN DE EXTERNE AUDIT.................................................................4
1 WAT IS AUDITING?................................................................................................................................ 4
2 WAT IS EEN EXTERNE AUDIT?................................................................................................................ 5
3 WAT IS DE ROL VAN EEN EXTERNE AUDIT?.............................................................................................. 5
4 WAT VERKLAART DE ROL VAN EEN EXTERNE AUDIT?................................................................................6
4.1 Agency theorie............................................................................................................................ 6
4.2 Signaaltheorie............................................................................................................................. 6
4.3 Verzekeringstheorie.................................................................................................................... 7
4.4 Nuttig voor iedere onderneming?............................................................................................... 7
HOOFDSTUK 2 – DE VRAAG EN HET AANBOD VAN AUDITDIENSTEN....................................8
1 VRAAG NAAR AUDITDIENSTEN (THEORIE)................................................................................................ 8
1.1 Agencytheorie............................................................................................................................. 8
1.2 Signaaltheorie............................................................................................................................. 8
1.3 Verzekeringstheorie.................................................................................................................... 9
1.4 Nuttig voor iedere onderneming?............................................................................................... 9
2 VRAAG NAAR AUDITDIENSTEN (PRAKTIJK)................................................................................................ 9
2.1 Praktijk....................................................................................................................................... 9
2.2 Regelgeving m.b.t. vraag.......................................................................................................... 10
2.3 Onderzoek naar auditvraag...................................................................................................... 11
2.4 Verandering van auditor........................................................................................................... 11
3 AANBOD VAN AUDITDIENSTEN.............................................................................................................. 11
4 AUDITMARKT...................................................................................................................................... 14
HOOFDSTUK 3 – HET AUDITPROCES: IDENTIFICEREN EN INSCHATTEN VAN RISICO’S.. .15
1. NIEUWE KLANT................................................................................................................................. 15
1.1 Stappen..................................................................................................................................... 15
1.2 Inzicht in de entiteit (voor de aanstelling)................................................................................15
1.3 Bepalen honorarium................................................................................................................. 16
1.4 Opdrachtbevestiging................................................................................................................. 16
1.5 Fraude....................................................................................................................................... 16
1.6 Faillissement............................................................................................................................. 16
1.7 Aanstelling................................................................................................................................ 17
2. BESTAANDE KLANT............................................................................................................................ 17
2.1 Doel........................................................................................................................................... 17
2.2 Stappen..................................................................................................................................... 18
3. HET AUDITPROCES: IDENTIFICEREN EN INSCHATTEN VAN RISICO’S.........................................................19
3.1 Interne beheersing.................................................................................................................... 19
3.2 Evaluatie interne beheersing.................................................................................................... 22
3.2.1 Doel........................................................................................................................................ 22
3.2.2 Controle werkzaaamheden.................................................................................................... 22
3.2.3 Van risico naar controle......................................................................................................... 23
HOOFDSTUK 4 – HET AUDITPROCES: INSPELEN OP INGESCHATTE RISICO’S...................24
1. INSPELEN OP INGESCHATTE RISICO’S................................................................................................... 24
1.1 Toetsing interne beheersing..................................................................................................... 24
1.1.1 Algemeen............................................................................................................................... 24
1.1.2 Controlewerkzaamheden....................................................................................................... 25
1.1.3 Voorbeeld............................................................................................................................... 25
1.1.4 Evaluatie effectieve werking.................................................................................................. 25
1.1.5 Inherente beperkingen.......................................................................................................... 25
1.2 Gegevensgerichte controles...................................................................................................... 26
1.2.1 Algemeen............................................................................................................................... 26
1.2.2 Gegevensgerichte cijferanalyses............................................................................................ 26
1.2.3 Detailcontroles....................................................................................................................... 26
1.2.4 Externe confirmaties.............................................................................................................. 27
PAGINA 1
, 1.2.5 Wanneer stoppen?................................................................................................................. 27
2. VERSLAGGEVING................................................................................................................................ 28
2.1 Opstellen van controleverklaring.............................................................................................. 28
2.2 Structuur Belgische commissarisverslag..................................................................................28
2.3 Soorten verklaringen................................................................................................................ 28
2.3.1 Commissarisverslag............................................................................................................... 29
2.3.2 Oordeel.................................................................................................................................. 29
2.3.3 Continuïteit............................................................................................................................ 30
3. OEFENINGEN.................................................................................................................................... 30
3.1 Opgave 1................................................................................................................................... 30
3.2 Opgave 2................................................................................................................................... 31
HOOFDSTUK 5 – GASTCOLLEGE EY: PROFESSIONAL SKEPTICISM AND FRAUD.................32
1. INTRODUCTIE.................................................................................................................................... 32
1.1 ISA 200 – algemene doelstellingen en uitvoering van een controle..........................................32
1.2 ISA 240 – Wat is fraude?........................................................................................................... 32
1.3 The fraud triangle (cfr ISA 240 A1).......................................................................................... 33
2. PATRONEN EN TEKENEN VAN FRAUDE................................................................................................. 34
2.2 Wat zijn alarmeerende signalen van fraude?............................................................................34
2.6 Waarom missen wij de fraude indicatoren?..............................................................................34
3. VERANTWOORDELIJKHEDEN................................................................................................................ 35
4. PROFESSIONEEL SCEPTICISME.................................................................................................. 35
4.1 Professioneel scepticisme en fraude......................................................................................... 35
4.2 Wat is professioneel scepticisme?............................................................................................. 35
4.3 Belang....................................................................................................................................... 36
4.4 Uitdagingen bij het toepassen van professioneel scepticisme..................................................36
4.5 Voorbeelden van gepast gedrag van auditors...........................................................................36
4.6 Wie pleegt er fraude?................................................................................................................ 36
4.7 Cyber crime.............................................................................................................................. 37
5. FIS INSIGHTS.................................................................................................................................... 37
6. NABESPREKING................................................................................................................................. 37
HOOFDSTUK 6 – CONTROLEWERKZAAMHEDEN...................................................................39
1. OPDRACHT 1 – VOOR DE BALANSRUBRIEKEN: WELKE ZIJN DE DRIE BELANGRIJKSTE BEWERINGEN?............39
2. OPDRACHT 2 – VOOR DE BALANSRUBRIEKEN........................................................................................ 40
2.1 (im)Materiele vaste activa........................................................................................................ 40
2.2 Voorraden................................................................................................................................. 41
2.3 Handelsvorderingen.................................................................................................................. 41
2.4 Liquide middelen...................................................................................................................... 42
2.5 Leveranciersschulden............................................................................................................... 43
2.6 Bankschulden............................................................................................................................ 43
2.7 Omzet........................................................................................................................................ 44
2.8 Loonkosten................................................................................................................................ 45
HOOFDSTUK 7 – VOORRAADCASE @BDO ANTWERPEN........................................................46
1. THEORETISCH KADER......................................................................................................................... 46
1.1 Referenties................................................................................................................................ 46
1.3 Waardering - (3:47 – 3:50 Koninklijk Besluit 29/04/2019)........................................................46
1.4 Auditdoelstellingen – Assertions............................................................................................... 47
2. CASE STUDY – THE SHOE COMPANY.................................................................................................... 47
HOOFDSTUK 8 – AUDIT FAILS................................................................................................48
1. INLEIDING......................................................................................................................................... 52
1.1 ESG – Environment social governance.....................................................................................52
1.2 CSRD - Corporate Sustainability Reporting Directive..............................................................52
1.3 European Green deal................................................................................................................ 53
2. SCOPES............................................................................................................................................ 54
2.1 Scope 1 – Directe emissies........................................................................................................ 54
2.2 Scope 2 – Indirecte emissies door energiegebruik...................................................................54
PAGINA 2
, 2.3 Scope 3 – Andere indirecte emissies (waardeketen).................................................................54
3. EU-TAXONOMIE................................................................................................................................. 55
4. DE ROL VAN DE AUDITOR.................................................................................................................... 56
GASTCOLLEGE KPMG – HET CONTROLEVERSLAG................................................................57
1. CASE 1............................................................................................................................................. 57
2. CASE 2............................................................................................................................................. 58
3. CASE 3............................................................................................................................................. 59
4. CASE 4............................................................................................................................................. 60
5. CASE 5............................................................................................................................................. 61
WERKCOLLEGE 1 – CONTROLEWERKZAAMHEDEN..............................................................62
1. DETAILCONTROLE.............................................................................................................................. 62
2. AUDIT VAN DE ACTIEFREKENINGEN..................................................................................................... 63
2.1 Materiële vaste activa (MVA).................................................................................................... 63
2.2 Immatriële vaste active (IVA)................................................................................................... 65
2.3 Voorraden................................................................................................................................. 66
2.4 Vorderingen.............................................................................................................................. 67
2.5 Liquide middelen...................................................................................................................... 69
3. AUDIT VAN DE PASSIEFREKENINGEN.................................................................................................... 70
3.1 Eigen vermogen........................................................................................................................ 70
3.2 Schulden................................................................................................................................... 71
3.3 Voorzieningen, risico’s en kosten............................................................................................. 73
4. AUDIT VAN DE RESULTATENREKENING.................................................................................................73
WERKCOLLEGE 2 – CASES...................................................................................................... 75
1. CASE 1 – GOODWILL (IMMATERIËLE VASTE ACTIVA)..............................................................................75
2. CASE 2 – CONTRACTEN EN ERKENNEN VAN OMZET..............................................................................77
3. CASE 3 – TEGENSTRIJDIGE CONTROLE-INFORMATIE..............................................................................79
3.1 Situatie A – Inkomstenprognoses gebruikt bij een beoordeling van bijzondere
waardevermindering....................................................................................................................... 79
3.2 Situatie B — Indicator voor bijzondere waardevermindering in verband met een mogelijke
verkoop van activa.......................................................................................................................... 80
3.3 Situatie C — Assumpties gebruikt voor het inschatten van de dubieuze debiteuren................81
4. CASE 4 – LEASINGCONTRACTEN.......................................................................................................... 83
5. CASE 5 – WAARDEREN VOORRAAD MOSSELEN......................................................................................86
PAGINA 3
BUSINESS ENGINEERING –
FINANCIAL ENGINEERING
2024-2025
,Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1 – DE ROL VAN DE EXTERNE AUDIT.................................................................4
1 WAT IS AUDITING?................................................................................................................................ 4
2 WAT IS EEN EXTERNE AUDIT?................................................................................................................ 5
3 WAT IS DE ROL VAN EEN EXTERNE AUDIT?.............................................................................................. 5
4 WAT VERKLAART DE ROL VAN EEN EXTERNE AUDIT?................................................................................6
4.1 Agency theorie............................................................................................................................ 6
4.2 Signaaltheorie............................................................................................................................. 6
4.3 Verzekeringstheorie.................................................................................................................... 7
4.4 Nuttig voor iedere onderneming?............................................................................................... 7
HOOFDSTUK 2 – DE VRAAG EN HET AANBOD VAN AUDITDIENSTEN....................................8
1 VRAAG NAAR AUDITDIENSTEN (THEORIE)................................................................................................ 8
1.1 Agencytheorie............................................................................................................................. 8
1.2 Signaaltheorie............................................................................................................................. 8
1.3 Verzekeringstheorie.................................................................................................................... 9
1.4 Nuttig voor iedere onderneming?............................................................................................... 9
2 VRAAG NAAR AUDITDIENSTEN (PRAKTIJK)................................................................................................ 9
2.1 Praktijk....................................................................................................................................... 9
2.2 Regelgeving m.b.t. vraag.......................................................................................................... 10
2.3 Onderzoek naar auditvraag...................................................................................................... 11
2.4 Verandering van auditor........................................................................................................... 11
3 AANBOD VAN AUDITDIENSTEN.............................................................................................................. 11
4 AUDITMARKT...................................................................................................................................... 14
HOOFDSTUK 3 – HET AUDITPROCES: IDENTIFICEREN EN INSCHATTEN VAN RISICO’S.. .15
1. NIEUWE KLANT................................................................................................................................. 15
1.1 Stappen..................................................................................................................................... 15
1.2 Inzicht in de entiteit (voor de aanstelling)................................................................................15
1.3 Bepalen honorarium................................................................................................................. 16
1.4 Opdrachtbevestiging................................................................................................................. 16
1.5 Fraude....................................................................................................................................... 16
1.6 Faillissement............................................................................................................................. 16
1.7 Aanstelling................................................................................................................................ 17
2. BESTAANDE KLANT............................................................................................................................ 17
2.1 Doel........................................................................................................................................... 17
2.2 Stappen..................................................................................................................................... 18
3. HET AUDITPROCES: IDENTIFICEREN EN INSCHATTEN VAN RISICO’S.........................................................19
3.1 Interne beheersing.................................................................................................................... 19
3.2 Evaluatie interne beheersing.................................................................................................... 22
3.2.1 Doel........................................................................................................................................ 22
3.2.2 Controle werkzaaamheden.................................................................................................... 22
3.2.3 Van risico naar controle......................................................................................................... 23
HOOFDSTUK 4 – HET AUDITPROCES: INSPELEN OP INGESCHATTE RISICO’S...................24
1. INSPELEN OP INGESCHATTE RISICO’S................................................................................................... 24
1.1 Toetsing interne beheersing..................................................................................................... 24
1.1.1 Algemeen............................................................................................................................... 24
1.1.2 Controlewerkzaamheden....................................................................................................... 25
1.1.3 Voorbeeld............................................................................................................................... 25
1.1.4 Evaluatie effectieve werking.................................................................................................. 25
1.1.5 Inherente beperkingen.......................................................................................................... 25
1.2 Gegevensgerichte controles...................................................................................................... 26
1.2.1 Algemeen............................................................................................................................... 26
1.2.2 Gegevensgerichte cijferanalyses............................................................................................ 26
1.2.3 Detailcontroles....................................................................................................................... 26
1.2.4 Externe confirmaties.............................................................................................................. 27
PAGINA 1
, 1.2.5 Wanneer stoppen?................................................................................................................. 27
2. VERSLAGGEVING................................................................................................................................ 28
2.1 Opstellen van controleverklaring.............................................................................................. 28
2.2 Structuur Belgische commissarisverslag..................................................................................28
2.3 Soorten verklaringen................................................................................................................ 28
2.3.1 Commissarisverslag............................................................................................................... 29
2.3.2 Oordeel.................................................................................................................................. 29
2.3.3 Continuïteit............................................................................................................................ 30
3. OEFENINGEN.................................................................................................................................... 30
3.1 Opgave 1................................................................................................................................... 30
3.2 Opgave 2................................................................................................................................... 31
HOOFDSTUK 5 – GASTCOLLEGE EY: PROFESSIONAL SKEPTICISM AND FRAUD.................32
1. INTRODUCTIE.................................................................................................................................... 32
1.1 ISA 200 – algemene doelstellingen en uitvoering van een controle..........................................32
1.2 ISA 240 – Wat is fraude?........................................................................................................... 32
1.3 The fraud triangle (cfr ISA 240 A1).......................................................................................... 33
2. PATRONEN EN TEKENEN VAN FRAUDE................................................................................................. 34
2.2 Wat zijn alarmeerende signalen van fraude?............................................................................34
2.6 Waarom missen wij de fraude indicatoren?..............................................................................34
3. VERANTWOORDELIJKHEDEN................................................................................................................ 35
4. PROFESSIONEEL SCEPTICISME.................................................................................................. 35
4.1 Professioneel scepticisme en fraude......................................................................................... 35
4.2 Wat is professioneel scepticisme?............................................................................................. 35
4.3 Belang....................................................................................................................................... 36
4.4 Uitdagingen bij het toepassen van professioneel scepticisme..................................................36
4.5 Voorbeelden van gepast gedrag van auditors...........................................................................36
4.6 Wie pleegt er fraude?................................................................................................................ 36
4.7 Cyber crime.............................................................................................................................. 37
5. FIS INSIGHTS.................................................................................................................................... 37
6. NABESPREKING................................................................................................................................. 37
HOOFDSTUK 6 – CONTROLEWERKZAAMHEDEN...................................................................39
1. OPDRACHT 1 – VOOR DE BALANSRUBRIEKEN: WELKE ZIJN DE DRIE BELANGRIJKSTE BEWERINGEN?............39
2. OPDRACHT 2 – VOOR DE BALANSRUBRIEKEN........................................................................................ 40
2.1 (im)Materiele vaste activa........................................................................................................ 40
2.2 Voorraden................................................................................................................................. 41
2.3 Handelsvorderingen.................................................................................................................. 41
2.4 Liquide middelen...................................................................................................................... 42
2.5 Leveranciersschulden............................................................................................................... 43
2.6 Bankschulden............................................................................................................................ 43
2.7 Omzet........................................................................................................................................ 44
2.8 Loonkosten................................................................................................................................ 45
HOOFDSTUK 7 – VOORRAADCASE @BDO ANTWERPEN........................................................46
1. THEORETISCH KADER......................................................................................................................... 46
1.1 Referenties................................................................................................................................ 46
1.3 Waardering - (3:47 – 3:50 Koninklijk Besluit 29/04/2019)........................................................46
1.4 Auditdoelstellingen – Assertions............................................................................................... 47
2. CASE STUDY – THE SHOE COMPANY.................................................................................................... 47
HOOFDSTUK 8 – AUDIT FAILS................................................................................................48
1. INLEIDING......................................................................................................................................... 52
1.1 ESG – Environment social governance.....................................................................................52
1.2 CSRD - Corporate Sustainability Reporting Directive..............................................................52
1.3 European Green deal................................................................................................................ 53
2. SCOPES............................................................................................................................................ 54
2.1 Scope 1 – Directe emissies........................................................................................................ 54
2.2 Scope 2 – Indirecte emissies door energiegebruik...................................................................54
PAGINA 2
, 2.3 Scope 3 – Andere indirecte emissies (waardeketen).................................................................54
3. EU-TAXONOMIE................................................................................................................................. 55
4. DE ROL VAN DE AUDITOR.................................................................................................................... 56
GASTCOLLEGE KPMG – HET CONTROLEVERSLAG................................................................57
1. CASE 1............................................................................................................................................. 57
2. CASE 2............................................................................................................................................. 58
3. CASE 3............................................................................................................................................. 59
4. CASE 4............................................................................................................................................. 60
5. CASE 5............................................................................................................................................. 61
WERKCOLLEGE 1 – CONTROLEWERKZAAMHEDEN..............................................................62
1. DETAILCONTROLE.............................................................................................................................. 62
2. AUDIT VAN DE ACTIEFREKENINGEN..................................................................................................... 63
2.1 Materiële vaste activa (MVA).................................................................................................... 63
2.2 Immatriële vaste active (IVA)................................................................................................... 65
2.3 Voorraden................................................................................................................................. 66
2.4 Vorderingen.............................................................................................................................. 67
2.5 Liquide middelen...................................................................................................................... 69
3. AUDIT VAN DE PASSIEFREKENINGEN.................................................................................................... 70
3.1 Eigen vermogen........................................................................................................................ 70
3.2 Schulden................................................................................................................................... 71
3.3 Voorzieningen, risico’s en kosten............................................................................................. 73
4. AUDIT VAN DE RESULTATENREKENING.................................................................................................73
WERKCOLLEGE 2 – CASES...................................................................................................... 75
1. CASE 1 – GOODWILL (IMMATERIËLE VASTE ACTIVA)..............................................................................75
2. CASE 2 – CONTRACTEN EN ERKENNEN VAN OMZET..............................................................................77
3. CASE 3 – TEGENSTRIJDIGE CONTROLE-INFORMATIE..............................................................................79
3.1 Situatie A – Inkomstenprognoses gebruikt bij een beoordeling van bijzondere
waardevermindering....................................................................................................................... 79
3.2 Situatie B — Indicator voor bijzondere waardevermindering in verband met een mogelijke
verkoop van activa.......................................................................................................................... 80
3.3 Situatie C — Assumpties gebruikt voor het inschatten van de dubieuze debiteuren................81
4. CASE 4 – LEASINGCONTRACTEN.......................................................................................................... 83
5. CASE 5 – WAARDEREN VOORRAAD MOSSELEN......................................................................................86
PAGINA 3