Samenvatting tropische ziekteleer
Academiejaar 2024-2025
Prof. Dr. Paul De Munter
Voorbereiding tropenreis en vaccinatie 3
De voorbereiding 3
Vaccinatie 3
Medicamenteuze profylaxe 5
Reisapotheek 5
Diarree in de tropen 6
Definities 6
Reizigersdiarree 6
Epidemiologie 6
Etiologie 6
Klinische benadering 8
Behandeling 8
Amoebiase 9
Malaria 10
Leishmaniasis & trypanosomiase 12
Leishmaniase 12
Viscerale leishmaniase 12
Post kala Azar leishmaniase 13
Cutane en mucosale leishmaniase 13
Trypanosomiase 14
Afrikaanse slaapziekte 14
Ziekte van Chagas 15
Mycobacteriële infecties 17
Lepra 17
Tuberculose 19
Kriekemans Kristiaan 1
,Trematoden 22
Schistomosmiase (Bilharziose) 22
Clonorchis sinensis 23
Paragonimus Westermani 24
Nematoden 25
Wuchereria bancrofti 25
Loa Loa 26
Onchocerca volvulus 26
Ascaris lumbricoides 27
Toxocariase 28
Ankylostomiase duodenale/ Necator americanus 28
Strongyloides stercoralis 29
Cestoden 31
Taeniase en cystericose 31
Echinococcose 32
Arbovirosen en hemorragische koorts 33
Gele koorts 33
Dengue 33
Chikungunya 34
Zika 35
Japanse encefalitis 35
Tick borne encefalitis/ Frühsommer meningo-encefalitis 36
West Nile virus 36
Overzicht virale hemorragische koortsen 37
Ebola 37
Monkeypox virus (mPox) 38
Capita selecta 39
Rickettsiose 39
Pest 39
Buiktyfus 40
Scabiës 40
Myasis 41
Tungiase 41
Rabiës 42
AIDS in de tropen 43
Opportunistische infecties 44
Vectoren 46
Muggen 46
Zandvliegen 46
Teken 47
Knijten/ biting midges 47
Koorts na terugkeer uit de tropen 48
Kriekemans Kristiaan 2
,Voorbereiding tropenreis en vaccinatie
De voorbereiding
Voorbereiding: inschatten van risico ifv gezondheidstoestand, bestemming, activiteiten, …
Op basis hiervan kunnen maatregelen getroffen worden.
Anamnese:
● Reis:
○ Bestemming
○ Aard
○ Activiteiten
○ Datum
● Reiziger:
○ Medische voorgeschiedenis
○ Medicatie
○ Allergie
○ Leeftijd + gewicht
○ Zwangerschap
○ Vaccinatiestatus
Preventieve maatregelen: hygiëne, blootstelling vermijden, vaccinatie, …
Vaccinatie
● Actualisatie basisvaccinatie (niet gedocumenteerde vaccinaties dienen opnieuw te
gebeuren)
● Verplichte vaccins
● Aanbevolen vaccins
Vaccins:
● Tetanus-difterie:
○ Tetanusneurotoxine: verlamming en spierspasme.
○ Clostridium tetani komt voor in de omgeving: ook in België.
○ Combinatievaccins beschikbaar. Herhaling om de 10 jaar.
● Polio/ kinderverlamming:
○ Faeco-orale transmissie in Azië en Afrika.
○ Geïnactiveerd virusvaccin.
○ Verplicht in basisvaccinatie, herhaling vanaf 16 jaar bij tropische reis.
○ WHO: verplichte hervaccinatie bij reis naar gebied waar polio voorkomt.
● Mazelen:
○ Droplet transmissie: koorts, rash.
○ Levend afgezwakt vaccin (in combinatie met bof/ rubella).
○ Mensen at risk geboren tussen 1970 en 1985.
● Gele koorts:
○ Levend afgezwakt vaccin: levenslang beschermd na 2 vaccinaties.
○ Zeldzame nevenwerkingen van vaccin: vaker bij ouderen/ immuundeficiëntie.
○ Contra-indicaties:
■ Immuundeficiëntie
■ Borstvoeding
Kriekemans Kristiaan 3
, ■ Allergie aan ei-proteïne
■ 28 dagen interval met mazelen vaccin
○ Medisch aangewezen.
○ Wettelijk verplicht bij inreis naar sommige landen, ook als je reist vanuit een
land waar gele koorts voorkomt.
● Hepatitis A:
○ Faeco-orale transmissie: acute hepatitis.
○ Geïnactiveerd virus vaccin: levenslang beschermd na 2 vaccinaties (6
maanden interval).
○ Aanbevolen bij tropische reis, ook bij kinderen.
● Hepatitis B:
○ Transmissie door contact met lichaamsvloeistoffen.
○ Vaccinatie van zorgverleners.
● Buiktyfus:
○ Faeco-orale transmissie van salmonella typhi.
○ 2 vaccins:
■ Polysacchariden kapselantigen vaccin.
■ Levend afgezwakt peroraal vaccin (niet beschikbaar in België).
○ Aanbevolen bij tropenreis, beperkte bescherming.
● Rabiës:
○ Transmissie door beet/ speeksel besmet dier.
○ Geïnactiveerd virusvaccin: 2 vaccinaties (7 dagen interval).
○ Vaccinatie bij risico op blootstelling.
● Japanse encephalitis:
○ Transmissie door mug/ varkens/ watervogels.
○ Geïnactiveerd virusvaccin: 2 vaccinaties (28 dagen interval), herhaling na
12-24 maanden.
○ Aanbevolen vaccinatie bij reis naar ruraal gebied > 4 weken.
● Cholera:
○ Faeco-orale transmissie van vibrio cholerae.
○ Oraal vaccin: tijdelijke bescherming.
○ Aanbevolen voor zorgverleners.
● Meningococcen:
○ Droplet transmissie.
○ Deel basisvaccinatie in België.
○ Reizen naar meningitsbelt: tetravalent geconjugeerd vaccin: 1 vaccinatie,
herhaling om 10 jaar.
○ Verplicht voor reizen naar Hadj (Mekka), is 5 jaar geldig.
● Europese tekenencephalitis/ Frühsommerencephalitis:
○ Transmissie door teek.
○ Vaccinatie bij risico op blootstelling: 2 vaccinaties (1 maand interval),
herhaling na 1 jaar.
● Influenza:
○ Quadrivalent vaccin, jaarlijks aangepast.
○ Aanbevolen bij reizen van kwetsbare groepen.
● COVID-19:
○ Tegenwoordig geen regels meer voor COVID vaccinatie bij reizigers.
Kriekemans Kristiaan 4
Academiejaar 2024-2025
Prof. Dr. Paul De Munter
Voorbereiding tropenreis en vaccinatie 3
De voorbereiding 3
Vaccinatie 3
Medicamenteuze profylaxe 5
Reisapotheek 5
Diarree in de tropen 6
Definities 6
Reizigersdiarree 6
Epidemiologie 6
Etiologie 6
Klinische benadering 8
Behandeling 8
Amoebiase 9
Malaria 10
Leishmaniasis & trypanosomiase 12
Leishmaniase 12
Viscerale leishmaniase 12
Post kala Azar leishmaniase 13
Cutane en mucosale leishmaniase 13
Trypanosomiase 14
Afrikaanse slaapziekte 14
Ziekte van Chagas 15
Mycobacteriële infecties 17
Lepra 17
Tuberculose 19
Kriekemans Kristiaan 1
,Trematoden 22
Schistomosmiase (Bilharziose) 22
Clonorchis sinensis 23
Paragonimus Westermani 24
Nematoden 25
Wuchereria bancrofti 25
Loa Loa 26
Onchocerca volvulus 26
Ascaris lumbricoides 27
Toxocariase 28
Ankylostomiase duodenale/ Necator americanus 28
Strongyloides stercoralis 29
Cestoden 31
Taeniase en cystericose 31
Echinococcose 32
Arbovirosen en hemorragische koorts 33
Gele koorts 33
Dengue 33
Chikungunya 34
Zika 35
Japanse encefalitis 35
Tick borne encefalitis/ Frühsommer meningo-encefalitis 36
West Nile virus 36
Overzicht virale hemorragische koortsen 37
Ebola 37
Monkeypox virus (mPox) 38
Capita selecta 39
Rickettsiose 39
Pest 39
Buiktyfus 40
Scabiës 40
Myasis 41
Tungiase 41
Rabiës 42
AIDS in de tropen 43
Opportunistische infecties 44
Vectoren 46
Muggen 46
Zandvliegen 46
Teken 47
Knijten/ biting midges 47
Koorts na terugkeer uit de tropen 48
Kriekemans Kristiaan 2
,Voorbereiding tropenreis en vaccinatie
De voorbereiding
Voorbereiding: inschatten van risico ifv gezondheidstoestand, bestemming, activiteiten, …
Op basis hiervan kunnen maatregelen getroffen worden.
Anamnese:
● Reis:
○ Bestemming
○ Aard
○ Activiteiten
○ Datum
● Reiziger:
○ Medische voorgeschiedenis
○ Medicatie
○ Allergie
○ Leeftijd + gewicht
○ Zwangerschap
○ Vaccinatiestatus
Preventieve maatregelen: hygiëne, blootstelling vermijden, vaccinatie, …
Vaccinatie
● Actualisatie basisvaccinatie (niet gedocumenteerde vaccinaties dienen opnieuw te
gebeuren)
● Verplichte vaccins
● Aanbevolen vaccins
Vaccins:
● Tetanus-difterie:
○ Tetanusneurotoxine: verlamming en spierspasme.
○ Clostridium tetani komt voor in de omgeving: ook in België.
○ Combinatievaccins beschikbaar. Herhaling om de 10 jaar.
● Polio/ kinderverlamming:
○ Faeco-orale transmissie in Azië en Afrika.
○ Geïnactiveerd virusvaccin.
○ Verplicht in basisvaccinatie, herhaling vanaf 16 jaar bij tropische reis.
○ WHO: verplichte hervaccinatie bij reis naar gebied waar polio voorkomt.
● Mazelen:
○ Droplet transmissie: koorts, rash.
○ Levend afgezwakt vaccin (in combinatie met bof/ rubella).
○ Mensen at risk geboren tussen 1970 en 1985.
● Gele koorts:
○ Levend afgezwakt vaccin: levenslang beschermd na 2 vaccinaties.
○ Zeldzame nevenwerkingen van vaccin: vaker bij ouderen/ immuundeficiëntie.
○ Contra-indicaties:
■ Immuundeficiëntie
■ Borstvoeding
Kriekemans Kristiaan 3
, ■ Allergie aan ei-proteïne
■ 28 dagen interval met mazelen vaccin
○ Medisch aangewezen.
○ Wettelijk verplicht bij inreis naar sommige landen, ook als je reist vanuit een
land waar gele koorts voorkomt.
● Hepatitis A:
○ Faeco-orale transmissie: acute hepatitis.
○ Geïnactiveerd virus vaccin: levenslang beschermd na 2 vaccinaties (6
maanden interval).
○ Aanbevolen bij tropische reis, ook bij kinderen.
● Hepatitis B:
○ Transmissie door contact met lichaamsvloeistoffen.
○ Vaccinatie van zorgverleners.
● Buiktyfus:
○ Faeco-orale transmissie van salmonella typhi.
○ 2 vaccins:
■ Polysacchariden kapselantigen vaccin.
■ Levend afgezwakt peroraal vaccin (niet beschikbaar in België).
○ Aanbevolen bij tropenreis, beperkte bescherming.
● Rabiës:
○ Transmissie door beet/ speeksel besmet dier.
○ Geïnactiveerd virusvaccin: 2 vaccinaties (7 dagen interval).
○ Vaccinatie bij risico op blootstelling.
● Japanse encephalitis:
○ Transmissie door mug/ varkens/ watervogels.
○ Geïnactiveerd virusvaccin: 2 vaccinaties (28 dagen interval), herhaling na
12-24 maanden.
○ Aanbevolen vaccinatie bij reis naar ruraal gebied > 4 weken.
● Cholera:
○ Faeco-orale transmissie van vibrio cholerae.
○ Oraal vaccin: tijdelijke bescherming.
○ Aanbevolen voor zorgverleners.
● Meningococcen:
○ Droplet transmissie.
○ Deel basisvaccinatie in België.
○ Reizen naar meningitsbelt: tetravalent geconjugeerd vaccin: 1 vaccinatie,
herhaling om 10 jaar.
○ Verplicht voor reizen naar Hadj (Mekka), is 5 jaar geldig.
● Europese tekenencephalitis/ Frühsommerencephalitis:
○ Transmissie door teek.
○ Vaccinatie bij risico op blootstelling: 2 vaccinaties (1 maand interval),
herhaling na 1 jaar.
● Influenza:
○ Quadrivalent vaccin, jaarlijks aangepast.
○ Aanbevolen bij reizen van kwetsbare groepen.
● COVID-19:
○ Tegenwoordig geen regels meer voor COVID vaccinatie bij reizigers.
Kriekemans Kristiaan 4
