1
Samenvatting inleiding onderzoeksmethoden en -technieken
1. Kenmerken van onderwijsonderzoek
- Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek of theoriegedreven
Doel: ontwikkeling en toetsing van theorieën voor de oplossing van kennisproblemen
Persoon/organisatie van binnen/buiten wetenschap kan kennisprobleem naar voor brengen
- Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek of toepassingsgericht
Doel: het doen van onderzoek voor de ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van oplossingen
voor praktijkproblemen die bestaan bij aanwijsbare personen groepen of organisaties buiten
de wetenschap
- Alledaags onderzoek
Volgens wetenschappelijke spelregels = praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek
Is dat niet het geval = praktijkgericht niet-wetenschappelijk onderzoek
TYPEN VAN ONDERZOEK
Praktijkgericht niet - Praktijkgericht Fundamenteel
Vorm wetenschappelijk wetenschappelijk wetenschappelijk
onderzoek onderzoek onderzoek
Snel kunnen nemen van Kennisvermeerdering door
Kennis voor beslissingen
beslissingen voor theorieën te ontwikkelen +
Doel nemen voor oplossingen
oplossing in toetsen voor oplossing van
praktijkproblemen
praktijksituaties kennisproblemen
Praktijk- en
Wetenschappelijke
wetenschappelijke
Spelregels normen: voldoet aan
Praktijknormen normen: voldoet aan
en normen vereiste regels en
vereiste regels en
kwaliteitscriteria
kwaliteitscriteria
Eigen praktijksituatie en
Reikwijdte
eventueel generalisatie
van de Eigen praktijksituatie Generaliserend
naar een andere
uitkomsten
probleemsituatie
Regulatieve cyclus van Empirische cyclus van
Cyclus
besluitvorming fundamenteel onderzoek
Extra Dagdagelijks onderzoek Staat soms in discussie
- Doelen: focus op:
o Opvattingen/percepties, handelingen, actoren, factoren, context, tijd, …
o Processen en uitkomsten van leren, onderwijzen, ontwikkelen, begeleiden en opleiden
o Invloedsfactoren van individu, school, opleiding en (werk)omgeving
- Handelingen: typische aanpak
o Data
o Analyses
o Systematisch
- Resultaten
o Kennis/inzichten
o Innovatie/ontwikkeling
o Rapportage
o Netwerken
, 2
- Traject van een onderzoekspublicatie (en kwaliteitsmonitoring)
1) Aanvraag en toekenning van onderzoeksmiddelen (bv. FWO)
2) Uitvoering van het onderzoek o.l.v. promotor(en)
3) Presentatie van tussentijdse onderzoeksresultaten (o.a. conferenties)
4) Reactie van peers op conferentiebijdragen
5) Verwerking van onderzoeksresultaten in publicatie
6) Inzending in relevante vaktijdschriften
7) Peer reviewronde m.b.t. kwaliteit van onderzoek en rapportering
8) Herwerking van onderzoek/publicatie en verdere peer reviewronde(s)
9) Publicatie van onderzoek (tijdschrift, special issues, gesloten of open access)
10) Criteria van opname in databanken, academische curricula, academische netwerken…
2. Vormen van wetenschappelijk onderzoek
- Experimenteel onderzoek in labsettings, reviewstudies o.b.v. voorgaand onderzoek + vragenlijsten
Meer wetenschappelijk kwaliteitsvol dan bv. verzamelen van anekdotes
A) Wetenschappelijk onderwijsonderzoek
- Pragmatische indeling van de wetenschappen
o Formele wetenschappen (vb. logica en wiskunde (theoretische basis))
o Empirische-formele wetenschappen (vb. fysica en psychologie (hard versus soft))
o Hermeneutische wetenschappen (vb. rechtswetenschap en literatuurwetenschap)
- Zowel onderwijsonderzoek als ‘harde’ wetenschappen (fysica, chemie, biologie) vallen onder
empirische- formele wetenschappen
- Toch wordt onderwijsonderzoek vaak afgezet tegen deze harde wetenschappen
Harde wetenschappen: meer ‘consensus’ over object, methode, theorievorming en
verklaringsmodellen
Onderwijsonderzoek: minder consensus over ‘object’ of deze worden op verschillende
manieren geïnterpreteerd
- Verschillende visies op onderwijsonderzoek: objectivisme vs. subjectivisme
o Verschillende wetenschappelijke paradigma’s
Referentiekader (waarden & normen) waaruit of aanpak waarmee dient gewerkt te
worden
o Komen voort uit concepties over de sociale werkelijkheid
A) Objectivisme en subjectivisme
- In de loop der tijd = verschillende opvattingen ontstaan over:
Wat essentie moet zijn binnen wetenschappelijk onderzoek
Wijze waarop het stellen en beantwoorden van vragen idealiter zou moeten verlopen
- In wetenschapsfilosofie = deze verschillende dominante opvattingen gegroepeerd + gelabeld
Onder brede noemers: subjectivisme en objectivisme
, 3
- Schema waarmee je de aannames over aard van sociale wetenschappen kan analyseren:
SUBJECTIVISME OBJECTIVISME
Ontologie = leer van het zijn
Stelt de vraag of sociale realiteit zich binnen of buiten het individu afspeelt
Wat is de aard van sociale fenomenen?
Nominalisme Realisme
o Sociale wereld = zachter, persoonlijk en o Sociale wereld = als natuurlijke wereld →
‘gecreëerd’ door mens objectief, hard en ‘extern’ aan de mens,
fysiek meetbaar materiaal
o Gedachten = woorden
o Er bestaat geen onafhankelijk universum o Objecten hebben onafhankelijk bestaan
dat deze woorden invulling geeft o Objecten ≠ afhankelijk van individu om te
bestaan
Epistemologie = kennisleer
Basis van kennis: aard en vormen ervan, hoe deze kan worden verworven en hoe deze aan
andere mensen wordt gecommuniceerd
Anti-positivisme Positivisme
o Kennis = persoonlijk, subjectief en uniek o Kennis = moeilijk, objectief en tastbaar
o Vereist van onderzoekers observerende rol
oDwingt onderzoekers tot betrokkenheid bij
hun proefpersonen + tot afwijzing van o Vereist trouw aan methoden van de
werkwijze van natuurwetenschapper natuurwetenschappen
Menselijke aard
Relatie tussen mensen en hun omgeving
Mens = zowel het onderwerp als het object van de studie
Voluntarisme Determinisme
o Mens = initiatiefnemers van eigen acties o Mensen reageren mechanisch en
met vrije wil en creativiteit deterministisch op hun omgeving
o Mens creëert zijn eigen omgeving o Mensen worden gecontroleerd
o Mensen = het product van diens omgeving
Methodologie
Studie van wetenschappelijke methoden, procedures en werkwijzen, die moeten worden
gebruikt om kennis te verwerven en om de wetenschap vooruit te helpen
Ideografisch onderzoek Nomothetisch onderzoek
o Zowel kwalitatief als kwantitatief aspect o Overwegend kwantitatief
o Nadruk ligt op algemene en universele
o Nadruk op uitleg en begrip van unieke en
specifieke individuele geval o Belangstelling gaat uit naar absolutistische,
externe realiteit
o Belangstelling gaat uit naar subjectieve,
relativistische sociale wereld o Wetenschappelijk onderzoek richt zich op
analyseren van relaties + regelmatigheden
o Recente en opkomende technieken zoals tussen geselecteerde factoren in wereld
verhalen, participerende observatie
o Traditionele opties zoals surveys en
experimenten
Samenvatting inleiding onderzoeksmethoden en -technieken
1. Kenmerken van onderwijsonderzoek
- Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek of theoriegedreven
Doel: ontwikkeling en toetsing van theorieën voor de oplossing van kennisproblemen
Persoon/organisatie van binnen/buiten wetenschap kan kennisprobleem naar voor brengen
- Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek of toepassingsgericht
Doel: het doen van onderzoek voor de ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van oplossingen
voor praktijkproblemen die bestaan bij aanwijsbare personen groepen of organisaties buiten
de wetenschap
- Alledaags onderzoek
Volgens wetenschappelijke spelregels = praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek
Is dat niet het geval = praktijkgericht niet-wetenschappelijk onderzoek
TYPEN VAN ONDERZOEK
Praktijkgericht niet - Praktijkgericht Fundamenteel
Vorm wetenschappelijk wetenschappelijk wetenschappelijk
onderzoek onderzoek onderzoek
Snel kunnen nemen van Kennisvermeerdering door
Kennis voor beslissingen
beslissingen voor theorieën te ontwikkelen +
Doel nemen voor oplossingen
oplossing in toetsen voor oplossing van
praktijkproblemen
praktijksituaties kennisproblemen
Praktijk- en
Wetenschappelijke
wetenschappelijke
Spelregels normen: voldoet aan
Praktijknormen normen: voldoet aan
en normen vereiste regels en
vereiste regels en
kwaliteitscriteria
kwaliteitscriteria
Eigen praktijksituatie en
Reikwijdte
eventueel generalisatie
van de Eigen praktijksituatie Generaliserend
naar een andere
uitkomsten
probleemsituatie
Regulatieve cyclus van Empirische cyclus van
Cyclus
besluitvorming fundamenteel onderzoek
Extra Dagdagelijks onderzoek Staat soms in discussie
- Doelen: focus op:
o Opvattingen/percepties, handelingen, actoren, factoren, context, tijd, …
o Processen en uitkomsten van leren, onderwijzen, ontwikkelen, begeleiden en opleiden
o Invloedsfactoren van individu, school, opleiding en (werk)omgeving
- Handelingen: typische aanpak
o Data
o Analyses
o Systematisch
- Resultaten
o Kennis/inzichten
o Innovatie/ontwikkeling
o Rapportage
o Netwerken
, 2
- Traject van een onderzoekspublicatie (en kwaliteitsmonitoring)
1) Aanvraag en toekenning van onderzoeksmiddelen (bv. FWO)
2) Uitvoering van het onderzoek o.l.v. promotor(en)
3) Presentatie van tussentijdse onderzoeksresultaten (o.a. conferenties)
4) Reactie van peers op conferentiebijdragen
5) Verwerking van onderzoeksresultaten in publicatie
6) Inzending in relevante vaktijdschriften
7) Peer reviewronde m.b.t. kwaliteit van onderzoek en rapportering
8) Herwerking van onderzoek/publicatie en verdere peer reviewronde(s)
9) Publicatie van onderzoek (tijdschrift, special issues, gesloten of open access)
10) Criteria van opname in databanken, academische curricula, academische netwerken…
2. Vormen van wetenschappelijk onderzoek
- Experimenteel onderzoek in labsettings, reviewstudies o.b.v. voorgaand onderzoek + vragenlijsten
Meer wetenschappelijk kwaliteitsvol dan bv. verzamelen van anekdotes
A) Wetenschappelijk onderwijsonderzoek
- Pragmatische indeling van de wetenschappen
o Formele wetenschappen (vb. logica en wiskunde (theoretische basis))
o Empirische-formele wetenschappen (vb. fysica en psychologie (hard versus soft))
o Hermeneutische wetenschappen (vb. rechtswetenschap en literatuurwetenschap)
- Zowel onderwijsonderzoek als ‘harde’ wetenschappen (fysica, chemie, biologie) vallen onder
empirische- formele wetenschappen
- Toch wordt onderwijsonderzoek vaak afgezet tegen deze harde wetenschappen
Harde wetenschappen: meer ‘consensus’ over object, methode, theorievorming en
verklaringsmodellen
Onderwijsonderzoek: minder consensus over ‘object’ of deze worden op verschillende
manieren geïnterpreteerd
- Verschillende visies op onderwijsonderzoek: objectivisme vs. subjectivisme
o Verschillende wetenschappelijke paradigma’s
Referentiekader (waarden & normen) waaruit of aanpak waarmee dient gewerkt te
worden
o Komen voort uit concepties over de sociale werkelijkheid
A) Objectivisme en subjectivisme
- In de loop der tijd = verschillende opvattingen ontstaan over:
Wat essentie moet zijn binnen wetenschappelijk onderzoek
Wijze waarop het stellen en beantwoorden van vragen idealiter zou moeten verlopen
- In wetenschapsfilosofie = deze verschillende dominante opvattingen gegroepeerd + gelabeld
Onder brede noemers: subjectivisme en objectivisme
, 3
- Schema waarmee je de aannames over aard van sociale wetenschappen kan analyseren:
SUBJECTIVISME OBJECTIVISME
Ontologie = leer van het zijn
Stelt de vraag of sociale realiteit zich binnen of buiten het individu afspeelt
Wat is de aard van sociale fenomenen?
Nominalisme Realisme
o Sociale wereld = zachter, persoonlijk en o Sociale wereld = als natuurlijke wereld →
‘gecreëerd’ door mens objectief, hard en ‘extern’ aan de mens,
fysiek meetbaar materiaal
o Gedachten = woorden
o Er bestaat geen onafhankelijk universum o Objecten hebben onafhankelijk bestaan
dat deze woorden invulling geeft o Objecten ≠ afhankelijk van individu om te
bestaan
Epistemologie = kennisleer
Basis van kennis: aard en vormen ervan, hoe deze kan worden verworven en hoe deze aan
andere mensen wordt gecommuniceerd
Anti-positivisme Positivisme
o Kennis = persoonlijk, subjectief en uniek o Kennis = moeilijk, objectief en tastbaar
o Vereist van onderzoekers observerende rol
oDwingt onderzoekers tot betrokkenheid bij
hun proefpersonen + tot afwijzing van o Vereist trouw aan methoden van de
werkwijze van natuurwetenschapper natuurwetenschappen
Menselijke aard
Relatie tussen mensen en hun omgeving
Mens = zowel het onderwerp als het object van de studie
Voluntarisme Determinisme
o Mens = initiatiefnemers van eigen acties o Mensen reageren mechanisch en
met vrije wil en creativiteit deterministisch op hun omgeving
o Mens creëert zijn eigen omgeving o Mensen worden gecontroleerd
o Mensen = het product van diens omgeving
Methodologie
Studie van wetenschappelijke methoden, procedures en werkwijzen, die moeten worden
gebruikt om kennis te verwerven en om de wetenschap vooruit te helpen
Ideografisch onderzoek Nomothetisch onderzoek
o Zowel kwalitatief als kwantitatief aspect o Overwegend kwantitatief
o Nadruk ligt op algemene en universele
o Nadruk op uitleg en begrip van unieke en
specifieke individuele geval o Belangstelling gaat uit naar absolutistische,
externe realiteit
o Belangstelling gaat uit naar subjectieve,
relativistische sociale wereld o Wetenschappelijk onderzoek richt zich op
analyseren van relaties + regelmatigheden
o Recente en opkomende technieken zoals tussen geselecteerde factoren in wereld
verhalen, participerende observatie
o Traditionele opties zoals surveys en
experimenten
