Histologie: oplossingen open vragen
Celorganellen
Morfologische kenmerken van het golgi apparaat
- Bestaat uit een cis- zijde en een tans zijde
o cis zijde: concaaf, daar worden vesikels toegevoerd
o trans-zijde: convex, vesikels afgevoerd
- Bestaat in het midden uit afgeplatte cisterenen die naar het einde toe v
- Compartimentalisatie voor delen die naar verschillende plekken gaan
Functies van het golgi apparaat
Posttranlationele modificatie
- Complexiteit toevoegen: suiker toevoegen, fosfaatgroepen, sulfaatgroepen, ..
- Eiwitten knippen
- Producten sorteren: adres labels toevoegen
o Hydrolytische enzymen naar de lysosomen
o Membraaneiwitten naar de membraan
o Secretiemateriaal naar het extracellulair milieu
o Specifieke eiwitten voor cel organellen
Morfologische kenmerken van het mitochondrion
Uitzicht mitochondriën
- Langgerekte of eivormige structuren
- Heterogene verdeling over cytoplasma
- Niet in alle cellen even veel (in eukaryote)
Mitochondrien bevatten:
- Een buitenmembraan
o Zeer permeabel voor kleine moleculen
o Bevat transporteiwitten, enzymes voor vetz
- Een binnenmembraan
o Sterk geplooit = cristae voor oppervlaktevergrooting
o Hierop speelt de kerebcyclus zich af
o Gaat meer plooien als er meer energie nodig is
o Niet permeabel om protonengradienten te kunnen maken
o Fluide: eiwitten drijven rond maar kunnen niet over tight junctions
- Een matrix
o Soep van enzymen waarin kristallen kunnen neerslaan (ca en MgZouten)
o Enzymen voor vetzuuroxidatie en een deel van de citroenzuurcyclus
o TOM kanalen in binnenmembraan om die aan te voeren (met adreslabels)
- Intermembraneire ruimte
o Bijna gelijk aan cytoplasma omdat het buitenmembraan zo permeabel is
Functies van het mitochondrion
95% van de totale energieproductie (vormen van ATP met verbruik O2 en vorming CO2)
Ook een deel van de vetzuursynthese of het buitenmembraan en in de matrix
Ook belangrijk voor apoptose binnenmembraan permeabel maken
Morfologische kenmerken van het lysosoom
- Omgeven door een membraan
o Membraan is gecoat zodat hhet niet mee wordt afgeproken
o Bevat protonenpompen zodat de ph kan verlaagd worden om te werken
- Bevat hydrolytische enzymen die geactiveerd worden door verlaging van de pH (pr
- Groote varieert van 0,1-0,5μm kan met lichtmicroscoop zichtbaar worden (pa
- Elektronenendens donker op EM)
Functies van het lysosoom
Gaat samenvoegen met endosomen, fagosomen, autofagosomen
gaat de inhoud ervan verteren (celeigenmateriaal, vreemd materiaal,…)
,Functies
- Afbraak van vreemd materiaal door lysosomale enzymen (rol bij voeding en afweer) Heel
immuunsysteem berust op het hebben van lysosomen en autofagen zodat ze slechte
compontenn kunnen afbreken
- Afbraak van celcomponenten of celstructuren die beschadigd zijn = autofagie
Morfologische kenmerken van het peroxisoom
- Bolvormig membraan-gebonden organel Enkelvoudige membraan!
- 0,2 - 0,8 μm diameter
- Membranen gevormd door vrije ribosomen
- Bevatten 50-tal verschillende enzymen waaronder catalase
Functies van het peroxisoom
- Catalase zorgt
o Waterstofperoxide water: belangrijk want is toxische en wordt gevormd bij de
vertering van vetzuren
o Oxideren van organische stoffen: beta-oxidatie vetzuren
- Spelen een rol in de biosynthese van vetten
o Cholesterol
o Galzuren en galzouten
- Synthese van plasmalogen
o Fosfolipiden
o Membraanonderdelen in hart en hersenen basisbestandsdeel van myeline (nodig
voor zenuwgeleiding)
Morfologische kenmerken van het endoplasmatisch reticulum
- Verbonden met de kern en enige relatie met het golgi apparaat
- Bestaat uit afgeplatte fluide membranen die onderling kunnen
samenhangen ribosomen dopperen in de fluide soep
- Tussen de membraan liggen cisteren
- Onderscheid tussen ruw endoplasmatisch reticulum (voor de
eiwitsynthese ) en glad endoplasmatisch reticulum (voor de
vetsynthese: verwerking van steroidkernen bv hormonen)
Functies van het endoplasmatisch reticulum
- Eiwit synthese: translati e van mRNA naar eiwtten door ribosomen zetten het dan vrij in het
lumen (wateroplosbare) of verplaatsen over de membraan
- Belangrijke rol in de biosynthese : transmembraanproteïnen en lipiden van ER, Golgi-complex,
plasmamembraan en lysosomen worden gesynthetiseerd in associatie met ER-membraan
- Belangrijke bijdrage in aanmaak van mitochondriale en peroxisomale membranen
- Startpunt van synthese van gesecreteerde proteïnen
- Plaats waar extracellulaire matrix in beginsel wordt aangemaakt
Bespreek de opbouw van de ribosoom
- Kleine en een grote subeenheid die tov elkaar kunnen bewegen =
rRNA
- Voor de rest bestaan ze nog uit eiwitten
- Ronde of langrekerte deeltjes
- ongeveer 20nm
- 2 vormen: membraan gebonden en vrije ribosomen
- Worden gevormd in de nucleus
- Functie: assemblase van aminozuren tot eiwitten
- Hechten vast aan RER via SRP (signal recognation particle),
koppeling door membraaneiwit met gat in
Nucleus
, Bespreek de opbouw van de nucleolus
- Morfologiech duidelijk te onderscheiden van de rest van de kern
- Geen membraan
- Donkerder en denser
- Functie: maken van ribosomale subeenheden (rRNA e eiwitten)
- Groote en aantal afhankelijk van celtype en activiteot van de cel
- 3 componenten
o Fibrillair centrum
o Fibrillaire zone
o Granullaire zone
Bespreek de opbouw van de nucleus
- Delen van der kern
o Enveloppe: binnenmebraan (verbonden met nucleaire lamina) en buitenmembraan
(verbonden met ER) met daartussen perinucleaire ruimte en kernporien
o Nucleaire lamina: soort net van laminen (intermediaire filamenten) met als functie chromatine
organisatie (tijdens de deling), structuur geven aan de kern, opbouw en afbraak kern tijdens
de deling en ligging van de kernporien
o Kernporien: geen gaten maar eiwitten die striks gereguleerd zijn (70nm maar 9nm functioneel)
- Variabele morfologie
o Picnotische kern
Heterochromatine (constitutief is er altijd bv Barr lichaam of facultatief is er bij sommige)
Klein en dens
Doet denken aan celdood
o Hydropische kern
Euchromatibne
Groot en licht
Doet denken aan celdeling en maligniteit
Bespreek de aflijning van de kern
- Enveloppe:
o Binnenmebraan tegen de lamina densa
o Buitenmembraan verbonden met RER
o Tussen de 2 membranen perinucleaire ruimte
- Kernporien
o Geen gaten maar strikt gereguleerd
o Transportkanalen van 70mm maar functioneel 9mm
o Aantal hangt samen met het niveau van eiwitsynthese
o Zorgt voor uitwisseling tussen kern en cytoplasma
- Nucleaire lamina
o Soort van net uit laminen (intermedaire filamenten)
o Functies: chromatine organisatie, liggen kernporien, terug in elkaar zetten van de kern na
deling en structuur geven aan de kern
Celcyclus
Fases van de celcyclus
- S-fase
o DNA replicatie
o 10-12u (helft)
- M-fase
o Separatie DNA en effectieve deling
o 1 u (slechts klein deel)
- G1-fase
o Celgroei voorzien
o Zorgen dat de intra-en extracellulaire omstandigheden op
o Interfase: G1 + S + G2 = 23 uur
- G2-fase
o Celgroei voorzien
Celorganellen
Morfologische kenmerken van het golgi apparaat
- Bestaat uit een cis- zijde en een tans zijde
o cis zijde: concaaf, daar worden vesikels toegevoerd
o trans-zijde: convex, vesikels afgevoerd
- Bestaat in het midden uit afgeplatte cisterenen die naar het einde toe v
- Compartimentalisatie voor delen die naar verschillende plekken gaan
Functies van het golgi apparaat
Posttranlationele modificatie
- Complexiteit toevoegen: suiker toevoegen, fosfaatgroepen, sulfaatgroepen, ..
- Eiwitten knippen
- Producten sorteren: adres labels toevoegen
o Hydrolytische enzymen naar de lysosomen
o Membraaneiwitten naar de membraan
o Secretiemateriaal naar het extracellulair milieu
o Specifieke eiwitten voor cel organellen
Morfologische kenmerken van het mitochondrion
Uitzicht mitochondriën
- Langgerekte of eivormige structuren
- Heterogene verdeling over cytoplasma
- Niet in alle cellen even veel (in eukaryote)
Mitochondrien bevatten:
- Een buitenmembraan
o Zeer permeabel voor kleine moleculen
o Bevat transporteiwitten, enzymes voor vetz
- Een binnenmembraan
o Sterk geplooit = cristae voor oppervlaktevergrooting
o Hierop speelt de kerebcyclus zich af
o Gaat meer plooien als er meer energie nodig is
o Niet permeabel om protonengradienten te kunnen maken
o Fluide: eiwitten drijven rond maar kunnen niet over tight junctions
- Een matrix
o Soep van enzymen waarin kristallen kunnen neerslaan (ca en MgZouten)
o Enzymen voor vetzuuroxidatie en een deel van de citroenzuurcyclus
o TOM kanalen in binnenmembraan om die aan te voeren (met adreslabels)
- Intermembraneire ruimte
o Bijna gelijk aan cytoplasma omdat het buitenmembraan zo permeabel is
Functies van het mitochondrion
95% van de totale energieproductie (vormen van ATP met verbruik O2 en vorming CO2)
Ook een deel van de vetzuursynthese of het buitenmembraan en in de matrix
Ook belangrijk voor apoptose binnenmembraan permeabel maken
Morfologische kenmerken van het lysosoom
- Omgeven door een membraan
o Membraan is gecoat zodat hhet niet mee wordt afgeproken
o Bevat protonenpompen zodat de ph kan verlaagd worden om te werken
- Bevat hydrolytische enzymen die geactiveerd worden door verlaging van de pH (pr
- Groote varieert van 0,1-0,5μm kan met lichtmicroscoop zichtbaar worden (pa
- Elektronenendens donker op EM)
Functies van het lysosoom
Gaat samenvoegen met endosomen, fagosomen, autofagosomen
gaat de inhoud ervan verteren (celeigenmateriaal, vreemd materiaal,…)
,Functies
- Afbraak van vreemd materiaal door lysosomale enzymen (rol bij voeding en afweer) Heel
immuunsysteem berust op het hebben van lysosomen en autofagen zodat ze slechte
compontenn kunnen afbreken
- Afbraak van celcomponenten of celstructuren die beschadigd zijn = autofagie
Morfologische kenmerken van het peroxisoom
- Bolvormig membraan-gebonden organel Enkelvoudige membraan!
- 0,2 - 0,8 μm diameter
- Membranen gevormd door vrije ribosomen
- Bevatten 50-tal verschillende enzymen waaronder catalase
Functies van het peroxisoom
- Catalase zorgt
o Waterstofperoxide water: belangrijk want is toxische en wordt gevormd bij de
vertering van vetzuren
o Oxideren van organische stoffen: beta-oxidatie vetzuren
- Spelen een rol in de biosynthese van vetten
o Cholesterol
o Galzuren en galzouten
- Synthese van plasmalogen
o Fosfolipiden
o Membraanonderdelen in hart en hersenen basisbestandsdeel van myeline (nodig
voor zenuwgeleiding)
Morfologische kenmerken van het endoplasmatisch reticulum
- Verbonden met de kern en enige relatie met het golgi apparaat
- Bestaat uit afgeplatte fluide membranen die onderling kunnen
samenhangen ribosomen dopperen in de fluide soep
- Tussen de membraan liggen cisteren
- Onderscheid tussen ruw endoplasmatisch reticulum (voor de
eiwitsynthese ) en glad endoplasmatisch reticulum (voor de
vetsynthese: verwerking van steroidkernen bv hormonen)
Functies van het endoplasmatisch reticulum
- Eiwit synthese: translati e van mRNA naar eiwtten door ribosomen zetten het dan vrij in het
lumen (wateroplosbare) of verplaatsen over de membraan
- Belangrijke rol in de biosynthese : transmembraanproteïnen en lipiden van ER, Golgi-complex,
plasmamembraan en lysosomen worden gesynthetiseerd in associatie met ER-membraan
- Belangrijke bijdrage in aanmaak van mitochondriale en peroxisomale membranen
- Startpunt van synthese van gesecreteerde proteïnen
- Plaats waar extracellulaire matrix in beginsel wordt aangemaakt
Bespreek de opbouw van de ribosoom
- Kleine en een grote subeenheid die tov elkaar kunnen bewegen =
rRNA
- Voor de rest bestaan ze nog uit eiwitten
- Ronde of langrekerte deeltjes
- ongeveer 20nm
- 2 vormen: membraan gebonden en vrije ribosomen
- Worden gevormd in de nucleus
- Functie: assemblase van aminozuren tot eiwitten
- Hechten vast aan RER via SRP (signal recognation particle),
koppeling door membraaneiwit met gat in
Nucleus
, Bespreek de opbouw van de nucleolus
- Morfologiech duidelijk te onderscheiden van de rest van de kern
- Geen membraan
- Donkerder en denser
- Functie: maken van ribosomale subeenheden (rRNA e eiwitten)
- Groote en aantal afhankelijk van celtype en activiteot van de cel
- 3 componenten
o Fibrillair centrum
o Fibrillaire zone
o Granullaire zone
Bespreek de opbouw van de nucleus
- Delen van der kern
o Enveloppe: binnenmebraan (verbonden met nucleaire lamina) en buitenmembraan
(verbonden met ER) met daartussen perinucleaire ruimte en kernporien
o Nucleaire lamina: soort net van laminen (intermediaire filamenten) met als functie chromatine
organisatie (tijdens de deling), structuur geven aan de kern, opbouw en afbraak kern tijdens
de deling en ligging van de kernporien
o Kernporien: geen gaten maar eiwitten die striks gereguleerd zijn (70nm maar 9nm functioneel)
- Variabele morfologie
o Picnotische kern
Heterochromatine (constitutief is er altijd bv Barr lichaam of facultatief is er bij sommige)
Klein en dens
Doet denken aan celdood
o Hydropische kern
Euchromatibne
Groot en licht
Doet denken aan celdeling en maligniteit
Bespreek de aflijning van de kern
- Enveloppe:
o Binnenmebraan tegen de lamina densa
o Buitenmembraan verbonden met RER
o Tussen de 2 membranen perinucleaire ruimte
- Kernporien
o Geen gaten maar strikt gereguleerd
o Transportkanalen van 70mm maar functioneel 9mm
o Aantal hangt samen met het niveau van eiwitsynthese
o Zorgt voor uitwisseling tussen kern en cytoplasma
- Nucleaire lamina
o Soort van net uit laminen (intermedaire filamenten)
o Functies: chromatine organisatie, liggen kernporien, terug in elkaar zetten van de kern na
deling en structuur geven aan de kern
Celcyclus
Fases van de celcyclus
- S-fase
o DNA replicatie
o 10-12u (helft)
- M-fase
o Separatie DNA en effectieve deling
o 1 u (slechts klein deel)
- G1-fase
o Celgroei voorzien
o Zorgen dat de intra-en extracellulaire omstandigheden op
o Interfase: G1 + S + G2 = 23 uur
- G2-fase
o Celgroei voorzien
