boeken + online op toledo
Zakboek mee naar examen
Verpleegkundige methodiek en vaardigheden
1. Basisprincipes verpleegkunde
1. Inleiding : Van techniek naar procedure
Verpleegkundigen vandaag —> moeten leren nadenken over hun eigen praktijken, niet meer nabootsen.
Er bestaan geen standaard antwoorden. Er is nog aan creatieve wetenschappelijk gevormde, kritische
mensen.
Vroeger :
- verpleegtechnieken stonden centraal in de verpleegkundige opleiding, en werden rituelen
- techniek boek was de basis van de opleiding
- scholen voor verpleegkunde waren sterk gericht op enkele ziekenhuizen
- stage —> blijven werken
- afgestudeerden —> gemodelleerd naar de behoefte van het ziekenhuis
Evolutie :
- geneeskunde evolueerde naar vergedreven specialisatie en techniciteit
- opleiding had moeite om bij te benen
Nu? :
- verpleegkundigen :
- nood aan beter geschoolde, beter onderlegde verpleegkundigen
- moeten nieuwe en complexere situaties aankunnen
- zorgontvangers :
- zorgontvanger is veranderd
- duidelijke vraag naar menselijkere aanpak, meer info, meer inspraak en zelfbeslissingsrecht
- —> nieuwe dimensie voor de verpleegkundige zorg
- scholen :
- school is losser van 1 ziekenhuis komen te staan —> focust zich op meerdere ziekenhuizen en
andere disciplines
- nood aan wetenschappelijke onderbouwing van technieken
Oplossing :
- —> opmaken van een lijst basisprincipes, uitgangspunten waarop de zorg is gebaseerd
- laten toe na te denken en de zorg te individualiseren, en aan te passen in concrete situaties
- —> technieken werden gereduceerd en omgevormd tot een beperkt aantal procedures
- procedure =
- een korte richtlijn voor het uitvoeren van een zorg, gemotiveerd vanuit basisprincipes, telkens
op een zelfde manier uitgewerkt
- niet gedetailleerd, laat toe de zorg aan te passen aan zorgontvanger en situatie
- —> voor een probleem is meer dan 1 oplossing mogelijk
- —> nood aan creativiteit en flexibiliteit
2. Bepaling
8 basisprincipes die op bepaalde theoretische inzichten gefundeerd zijn en in elke verpleeginterventie
maximaal moeten gerespecteerd worden door elke verpleegkundige.
2.1. Doel
- optimale aanpassing van de interventie aan de concrete omstandigheden.
Pagina 1 van 160
,2.2. Belang
- verplegen veronderstelt veel handelingen die vaak terugkeren
- ontwikkelen van een vaste werkwijze —> verpleegkundigen richten hun aandacht voornamelijk op
de zorgontvanger ipv de interventie
- vlotte uitvoering (door voortdurend de interventie op gelijkaardige wijze uit te voeren)
- de handelswijze wordt vooraf beredeneerd en geëvalueerd
- het bevordert het samen uitvoeren van een zorg of handeling
2.3. Overzicht
- 8 basisprincipes :
1. Hygiëne en asepsis
2. Veiligheid van de zorgontvanger verzekeren / deskundig werken
3. Beleving van de zorgontvanger
4. Zelfzorg en inspraak
5. Comfort
6. Ergonomie
7. Economie
8. Ecologie
- deze grondregels worden bij iedere verpleeginterventie maximaal gerespecteerd en kunnen
algemeen of specifiek zijn
- de basisprincipes zijn gerangschikt in volgorde van prioriteit
- toch zal de volgorde in bepaalde situaties verschillen
- bv. bij terminale zorgontvangers zal de beleving vaak voor de hygiëne moeten komen.
3. Verantwoording
3.1. Hygiëne en asepsis
- hygiëne is een element van opvoeding, een teken van respect (voor jezelf en voor anderen)
- er ontstaan regels in de opvoeding, ze hebben te maken meestal met beperking van besmetting
- niet steeds even rationeel, wel emotioneel.
- emotionele elementen van hygiëne : zaken die als vies worden aangevoeld die niet vies zijn
- besmetting = bedreiging voor de mens
- dreiging is groter in het ziekenhuis dan in de thuiszorg
- belangrijk dat men ziekenhuisinfecties tracht te vermijden waar men kan —> preventief werken =
kwaliteitszorg
- preventie van auto-infectie —> (besmetting van zorgontvanger door zorgontvanger zelf)
- preventie van kruisinfectie
- algemene regels ivm infectiepreventie :
- contact vermijden met besmettingsbron :
- direct
- indirect
- vermijden dat kiemen zich gaan verspreiden
- verspreidingswegen
- preventieve maatregelen
- isolatiemaatregelen toepassen indien noodzakelijk
- omgekeerde isolatie
- gewone isolatie
- 3.1.1. In handelingensstrategieën vertaald
- persoonlijke hygiëne - verzorgd voorkomen
Pagina 2 van 160
, - handen wassen en ontsmetten (na aanraken van besmettingsbron)
- handen wassen voor contact met zorgontvangers
- correcte handhygiëne :
- handen wassen
- handontsmetting na contact met lichaamsvochten
- chirurgische handontsmetting
- rechtstreeks contact met lichaamssecreten vermijden —> handschoenen gebruiken
- werken van minst naar meest bevuild
- kiemvrij materiaal correct gebruiken
- niet geïnfecteerde wonden eerst verzorgen, daarna de geïnfecteerde
- bij open toegangspoorten zorgen dat kiemen niet dichterbij worden gebracht
- bij besmettingsbron zorgen dat kiemen niet verder worden verspreid
- proper en vuil materiaal scheiden en onmiddellijk in definitief recipiënt plaatsen
- materiaal dat mogelijks besmet is correct behandelen
- rekening houden met concentraties en contacttijd van een antisepticum
- isolatiemaatregelen treffen daar waar nodig
3.2. Veiligheid van de zorgontvanger verzekeren — deskundig werken
- zorgontvangers beschermen tegen bijkomende gevaren : fysisch, psychisch, sociaal, …
- zorg moet steeds zo uitgevoerd worden dat de specifieke gevaren voorkomen worden
- vereist grote deskundigheid van de verpleegkundigen
- 3.2.1. In handelingensstrategieën vertaald
- voldoende gegevens ivm. de zorgontvanger en voorschrift zodat fouten voorkomen worden
- gegevensverzameling als noodzaak tot veilig werken
- kennis en inzicht in ziektebeeld, behandeling en problematiek van zorgontvanger is
noodzakelijk
- vb. gevaar voor decubitus bij zorgontvangers in slechte algemene toestand, daarom steeds risico
scoren
- kennis, inzicht in de interventie
- nauwkeurige planning, aangepast aan de situatie en de mogelijkheden van de zorgontvanger
- nauwkeurige observatie —> informatieverwerving op fysisch, psychisch, sociaal, metafysisch
niveau
- aangepaste uitvoering van de verpleegkundige interventie = efficiëntie van zorg vb. juiste
manipulatie van de zorgontvanger, adequaat kunnen optreden bij dringende interventie
- nazorg verzorgen (aandacht voor nazorg : bv. bel in bereik)
- verwikkelingen voorkomen/herkennen en deskundig kunnen ageren
- rapportage via de verschillende kanalen (voorkomt verkeerde inschatting)
- privacy respecteren (zie ook beleving)
- inzicht in eigen beperkingen en bevoegdheden bv. ADL kaart
3.3. Beleving van de zorgontvanger
- opname in ziekenhuis / ziek zijn / nood aan zorg —> grote impact op patiënten —> roept positieve
of negatieve gevoelens op —> maken een zorgontvanger extra kwetsbaar, gevoelig
- als verpleegkundige is het belangrijk te helpen bij het herkennen en verwerken ervan
- vaak voorkomende gevoelens :
- angst voor het onbekende :
- het ziekenhuis, personen die er werken, de onderzoeken die er gebeuren
- bij onwetendheid van de slechtste hypothese uit te gaan
- verpleegkundigen zijn ervaren —> moeilijk het onbekend zijn te realiseren
- vergeten hoe ingrijpend het onbekende kan zijn
- routines en rituelen die gebeuren zonder uitleg naar de zorgontvanger
Pagina 3 van 160
, - angst en ongenegen ten gevolge van het verstoren van de privacy :
- privacy = het domein waarop iemand normaal alleen vertrouwde of vertrouwenspersonen
toelaat
- heeft zoel ruimtelijke als symbolische aspecten
- inbreuk op privacy
- zorgontvanger moet allerlei zaken die tot zijn persoonlijke sfeer behoren meedelen
aan artsen, verpleegkundige
- verstoring van de privacy nog groter in een gemeenschappelijke kamer
- ontrust omtrent diagnose :
- verpleegkundige interventies maken de angst voor de diagnose actueel, reëel
- 3.3.1. In handelingensstrategieën vertaald
- aandacht voor angst voor het onbekende :
- zich empathisch, echt en open opstellen ten opzichte van de zorgontvanger
- neem voldoende tijd, dit schept vertrouwen
- luisteren naar de zorgontvanger en erop ingaan
- inzicht verkrijgen in de belevingswereld van de zorgontvanger
- beïnvloeden van de belevingswereld van de zorgontvanger door informeren, instrueren,
educeren …
- beroepsjargon vertalend gebruiken
- privacy respecteren :
- beroepsgeheim respecteren
- respect voor privacy: rekening houdend met de zorgontvanger en de organisatie (zowel
intra- als extramurale zorg)
- beletlichtje
- afdekken patiënt
- zacht praten in gemeenschappelijke kamer
- gesprekken in aparte ruimte indien nodig of wenselijk
- gevoelens van onrust laten uiten :
- open vragen stellen
- de gevoelens van de zorgontvanger niet negeren
- samen met zorgontvanger zoeken naar wat hij kan doen om de onrust de baas te blijven
(copingstrategieën)
- verwijzen naar bevoegde personen / afspraken maken = teamaanpak
3.4. Zelfzorg en inspraak
- ziekte brengt de zorgontvanger in een afhankelijke positie
- de zorgontvanger is ook terecht gekomen in een vreemd milieu —> minder zelfredzaam
- gevoel dat hun leven uit hun handen genomen wordt
- goed bij voelen —> angst en onzekerheid zijn zo groot dat ze graag rusten en berusten
- storen en angst opwekken —> greep op de gang van zaken uit handen geven
- —> zelfzorg doet zelfvertrouwen toenemen
- 3.4.1. In handelingensstrategieën vertaald
- zorgontvanger zoveel mogelijk motiveren en autonoom laten werken
- zelf laten uitvoeren wat hij kan (mogelijkheden / beperkingen inschatten), laten beslissen
waar hij kan
- de nodige tijd en eventuele hulpmiddelen voorzien
- hoe minder de zorgontvanger zelf kan doen, hoe belangrijker het is hem zelf te laten beslissen
- zelfzorg en inspraak spelen een rol bij :
- planning van de zorg
Pagina 4 van 160
Zakboek mee naar examen
Verpleegkundige methodiek en vaardigheden
1. Basisprincipes verpleegkunde
1. Inleiding : Van techniek naar procedure
Verpleegkundigen vandaag —> moeten leren nadenken over hun eigen praktijken, niet meer nabootsen.
Er bestaan geen standaard antwoorden. Er is nog aan creatieve wetenschappelijk gevormde, kritische
mensen.
Vroeger :
- verpleegtechnieken stonden centraal in de verpleegkundige opleiding, en werden rituelen
- techniek boek was de basis van de opleiding
- scholen voor verpleegkunde waren sterk gericht op enkele ziekenhuizen
- stage —> blijven werken
- afgestudeerden —> gemodelleerd naar de behoefte van het ziekenhuis
Evolutie :
- geneeskunde evolueerde naar vergedreven specialisatie en techniciteit
- opleiding had moeite om bij te benen
Nu? :
- verpleegkundigen :
- nood aan beter geschoolde, beter onderlegde verpleegkundigen
- moeten nieuwe en complexere situaties aankunnen
- zorgontvangers :
- zorgontvanger is veranderd
- duidelijke vraag naar menselijkere aanpak, meer info, meer inspraak en zelfbeslissingsrecht
- —> nieuwe dimensie voor de verpleegkundige zorg
- scholen :
- school is losser van 1 ziekenhuis komen te staan —> focust zich op meerdere ziekenhuizen en
andere disciplines
- nood aan wetenschappelijke onderbouwing van technieken
Oplossing :
- —> opmaken van een lijst basisprincipes, uitgangspunten waarop de zorg is gebaseerd
- laten toe na te denken en de zorg te individualiseren, en aan te passen in concrete situaties
- —> technieken werden gereduceerd en omgevormd tot een beperkt aantal procedures
- procedure =
- een korte richtlijn voor het uitvoeren van een zorg, gemotiveerd vanuit basisprincipes, telkens
op een zelfde manier uitgewerkt
- niet gedetailleerd, laat toe de zorg aan te passen aan zorgontvanger en situatie
- —> voor een probleem is meer dan 1 oplossing mogelijk
- —> nood aan creativiteit en flexibiliteit
2. Bepaling
8 basisprincipes die op bepaalde theoretische inzichten gefundeerd zijn en in elke verpleeginterventie
maximaal moeten gerespecteerd worden door elke verpleegkundige.
2.1. Doel
- optimale aanpassing van de interventie aan de concrete omstandigheden.
Pagina 1 van 160
,2.2. Belang
- verplegen veronderstelt veel handelingen die vaak terugkeren
- ontwikkelen van een vaste werkwijze —> verpleegkundigen richten hun aandacht voornamelijk op
de zorgontvanger ipv de interventie
- vlotte uitvoering (door voortdurend de interventie op gelijkaardige wijze uit te voeren)
- de handelswijze wordt vooraf beredeneerd en geëvalueerd
- het bevordert het samen uitvoeren van een zorg of handeling
2.3. Overzicht
- 8 basisprincipes :
1. Hygiëne en asepsis
2. Veiligheid van de zorgontvanger verzekeren / deskundig werken
3. Beleving van de zorgontvanger
4. Zelfzorg en inspraak
5. Comfort
6. Ergonomie
7. Economie
8. Ecologie
- deze grondregels worden bij iedere verpleeginterventie maximaal gerespecteerd en kunnen
algemeen of specifiek zijn
- de basisprincipes zijn gerangschikt in volgorde van prioriteit
- toch zal de volgorde in bepaalde situaties verschillen
- bv. bij terminale zorgontvangers zal de beleving vaak voor de hygiëne moeten komen.
3. Verantwoording
3.1. Hygiëne en asepsis
- hygiëne is een element van opvoeding, een teken van respect (voor jezelf en voor anderen)
- er ontstaan regels in de opvoeding, ze hebben te maken meestal met beperking van besmetting
- niet steeds even rationeel, wel emotioneel.
- emotionele elementen van hygiëne : zaken die als vies worden aangevoeld die niet vies zijn
- besmetting = bedreiging voor de mens
- dreiging is groter in het ziekenhuis dan in de thuiszorg
- belangrijk dat men ziekenhuisinfecties tracht te vermijden waar men kan —> preventief werken =
kwaliteitszorg
- preventie van auto-infectie —> (besmetting van zorgontvanger door zorgontvanger zelf)
- preventie van kruisinfectie
- algemene regels ivm infectiepreventie :
- contact vermijden met besmettingsbron :
- direct
- indirect
- vermijden dat kiemen zich gaan verspreiden
- verspreidingswegen
- preventieve maatregelen
- isolatiemaatregelen toepassen indien noodzakelijk
- omgekeerde isolatie
- gewone isolatie
- 3.1.1. In handelingensstrategieën vertaald
- persoonlijke hygiëne - verzorgd voorkomen
Pagina 2 van 160
, - handen wassen en ontsmetten (na aanraken van besmettingsbron)
- handen wassen voor contact met zorgontvangers
- correcte handhygiëne :
- handen wassen
- handontsmetting na contact met lichaamsvochten
- chirurgische handontsmetting
- rechtstreeks contact met lichaamssecreten vermijden —> handschoenen gebruiken
- werken van minst naar meest bevuild
- kiemvrij materiaal correct gebruiken
- niet geïnfecteerde wonden eerst verzorgen, daarna de geïnfecteerde
- bij open toegangspoorten zorgen dat kiemen niet dichterbij worden gebracht
- bij besmettingsbron zorgen dat kiemen niet verder worden verspreid
- proper en vuil materiaal scheiden en onmiddellijk in definitief recipiënt plaatsen
- materiaal dat mogelijks besmet is correct behandelen
- rekening houden met concentraties en contacttijd van een antisepticum
- isolatiemaatregelen treffen daar waar nodig
3.2. Veiligheid van de zorgontvanger verzekeren — deskundig werken
- zorgontvangers beschermen tegen bijkomende gevaren : fysisch, psychisch, sociaal, …
- zorg moet steeds zo uitgevoerd worden dat de specifieke gevaren voorkomen worden
- vereist grote deskundigheid van de verpleegkundigen
- 3.2.1. In handelingensstrategieën vertaald
- voldoende gegevens ivm. de zorgontvanger en voorschrift zodat fouten voorkomen worden
- gegevensverzameling als noodzaak tot veilig werken
- kennis en inzicht in ziektebeeld, behandeling en problematiek van zorgontvanger is
noodzakelijk
- vb. gevaar voor decubitus bij zorgontvangers in slechte algemene toestand, daarom steeds risico
scoren
- kennis, inzicht in de interventie
- nauwkeurige planning, aangepast aan de situatie en de mogelijkheden van de zorgontvanger
- nauwkeurige observatie —> informatieverwerving op fysisch, psychisch, sociaal, metafysisch
niveau
- aangepaste uitvoering van de verpleegkundige interventie = efficiëntie van zorg vb. juiste
manipulatie van de zorgontvanger, adequaat kunnen optreden bij dringende interventie
- nazorg verzorgen (aandacht voor nazorg : bv. bel in bereik)
- verwikkelingen voorkomen/herkennen en deskundig kunnen ageren
- rapportage via de verschillende kanalen (voorkomt verkeerde inschatting)
- privacy respecteren (zie ook beleving)
- inzicht in eigen beperkingen en bevoegdheden bv. ADL kaart
3.3. Beleving van de zorgontvanger
- opname in ziekenhuis / ziek zijn / nood aan zorg —> grote impact op patiënten —> roept positieve
of negatieve gevoelens op —> maken een zorgontvanger extra kwetsbaar, gevoelig
- als verpleegkundige is het belangrijk te helpen bij het herkennen en verwerken ervan
- vaak voorkomende gevoelens :
- angst voor het onbekende :
- het ziekenhuis, personen die er werken, de onderzoeken die er gebeuren
- bij onwetendheid van de slechtste hypothese uit te gaan
- verpleegkundigen zijn ervaren —> moeilijk het onbekend zijn te realiseren
- vergeten hoe ingrijpend het onbekende kan zijn
- routines en rituelen die gebeuren zonder uitleg naar de zorgontvanger
Pagina 3 van 160
, - angst en ongenegen ten gevolge van het verstoren van de privacy :
- privacy = het domein waarop iemand normaal alleen vertrouwde of vertrouwenspersonen
toelaat
- heeft zoel ruimtelijke als symbolische aspecten
- inbreuk op privacy
- zorgontvanger moet allerlei zaken die tot zijn persoonlijke sfeer behoren meedelen
aan artsen, verpleegkundige
- verstoring van de privacy nog groter in een gemeenschappelijke kamer
- ontrust omtrent diagnose :
- verpleegkundige interventies maken de angst voor de diagnose actueel, reëel
- 3.3.1. In handelingensstrategieën vertaald
- aandacht voor angst voor het onbekende :
- zich empathisch, echt en open opstellen ten opzichte van de zorgontvanger
- neem voldoende tijd, dit schept vertrouwen
- luisteren naar de zorgontvanger en erop ingaan
- inzicht verkrijgen in de belevingswereld van de zorgontvanger
- beïnvloeden van de belevingswereld van de zorgontvanger door informeren, instrueren,
educeren …
- beroepsjargon vertalend gebruiken
- privacy respecteren :
- beroepsgeheim respecteren
- respect voor privacy: rekening houdend met de zorgontvanger en de organisatie (zowel
intra- als extramurale zorg)
- beletlichtje
- afdekken patiënt
- zacht praten in gemeenschappelijke kamer
- gesprekken in aparte ruimte indien nodig of wenselijk
- gevoelens van onrust laten uiten :
- open vragen stellen
- de gevoelens van de zorgontvanger niet negeren
- samen met zorgontvanger zoeken naar wat hij kan doen om de onrust de baas te blijven
(copingstrategieën)
- verwijzen naar bevoegde personen / afspraken maken = teamaanpak
3.4. Zelfzorg en inspraak
- ziekte brengt de zorgontvanger in een afhankelijke positie
- de zorgontvanger is ook terecht gekomen in een vreemd milieu —> minder zelfredzaam
- gevoel dat hun leven uit hun handen genomen wordt
- goed bij voelen —> angst en onzekerheid zijn zo groot dat ze graag rusten en berusten
- storen en angst opwekken —> greep op de gang van zaken uit handen geven
- —> zelfzorg doet zelfvertrouwen toenemen
- 3.4.1. In handelingensstrategieën vertaald
- zorgontvanger zoveel mogelijk motiveren en autonoom laten werken
- zelf laten uitvoeren wat hij kan (mogelijkheden / beperkingen inschatten), laten beslissen
waar hij kan
- de nodige tijd en eventuele hulpmiddelen voorzien
- hoe minder de zorgontvanger zelf kan doen, hoe belangrijker het is hem zelf te laten beslissen
- zelfzorg en inspraak spelen een rol bij :
- planning van de zorg
Pagina 4 van 160
