Samenvatting Middeleeuwen - (vak is exact zelfde als F0LA3B staat op Kuleuven site)

Middeleeuwen samenvatting
DEEL 1/ VROEGE MIDDELEEUWEN 300-1000
Hoofdstuk 1: Romeinse provincies naar Barbaarse koninkrijken


1. De transformatie van het Rijk
Edward Gibbon  beschrijving VAL R.R.

 Oude visie  zogezegde einde door barbaren + zwakke verdediging rijk

Recente historici  kritiek E.G.

 Transformatie R.R.
 4eeuwen  Einde klassieke oudheid
o Mogelijke eindes (235 moord Severus/313 Edict Milaan/388 verlating Brit +
N-Gal/410 plundering Rome/476 laatste keizer)
 FOUT! W transformeerde / O bleef bestaan
 Periode 250-550

Kaarten

 Ca. 300 R.R. sterkst
 Ca. 526 kleine Rijken – barbaarse leiders

1.1. Politieke en militaire transformatie (interne+ externe (in)stabiliteit)
Vroege keizerrijk (27v.C. – 235 n.C.)

 Stabiliteit  orde + structuur
 Adoptieve keizers
 Constante uitbreiding + stabiele grens

Na vroege keizerrijk (3de eeuw n.C.)

 Instabiliteit
 Nieuwe bedreigingen  groei militaire macht
 Troonpretendenten/ generaals snakken naar macht soldatenkeizers

Late derde eeuw + vroege 4de eeuw

 Diocletianus + Constantijn De Grote
o Innovatie  rijk opdelen (W-O)  Constantinopel politiek centrum
1.1.1 De derde--eeuwse crisis

1ste + 2de eeuw

 Stabiliteit
 Bureaucratie  structuur + eco stabiliteit
 Adoptiekeizers

,3de eeuw

 Moord Alexander Severus 235
 26 keizers in 50 jaar
o Troonpretendenten + soldatenkeizers
 Slachten elkaar af
 Senatoren minder belang
 Invloed leger steeg
 Politieke instabiliteit
 Militaire verzwakking aan grens
o Raids, piraterij, plundering… door barbaren
o Inval Perzen (Sassaniden)
 Keizer Valerianus gevangen (door Shapur I)

1.1.2. Diocletianus en Constantijn I (284-337)

 Innovatieve hervormingen  nieuwe politieke realiteit
o Late 3de eeuw  DIO
 Grootschalige reorganisatie bestuurlijke structuur = 4 delen = tetrarchie
 2 keizers = augusti
 2 junio-keizers = caesares
o Uitbreiding leger  meer soldij  belastingverhoging
 Waarom?
o Provincies te weinig contact met Rome
 Afscheuring  eigen structuur gevormd o.l.v. eigen generaals/elites
 Gevolg?
o 4 keizers  versterken banden
 Administratieve herindeling
 Eigen prefectuur opgedeeld in diocesen
 Eigen leger + hoofdstad
o Milaan belangrijk centrum nu

DIO verlaat rijk

 Start successiestrijd

Constantijn wint

 Christendom toegelaten
 Constantinopel
o Strategisch, goede handel, nieuwe kerken + nieuwe centrum R.R.
 Vervreemding O en W

Theodosius

 Laatste keizer heel R.R.

1.1.3. Het einde v/h westelijke keizerschap

Verlies Triarchie

 Start interne conflicten tussen troonpretendenten
o Leger belangrijker + uitgebreid  macht generaals

,Problemen!

 Instabiliteit
 Demografische daling
 Nieuwe rekruten?  buurvolkeren
o Barbaren huurlingen
o Barbaarse legerleiders machtiger

Einde 4de eeuw

 Burgeroorlogen
 Zwakke keizers  afhankelijk van generaals + barbaarse steun
o Macht = magister militum
 Barbaarse legerleiders = geen aanspraak troon
o Invloed romeinen
 Barbaarse confederaties steunen troonpretendenten  controle overnemen provincies
 Macht W.R.R. beperkt tot Italië vooral

476 Odoaker

 Zette Romulus Augustulus af
 Opereerde formeel in imperiale systeem  ‘nieuwe keizer’
 Titel = patriciër



Interne instabiliteit = successie oorlogen, politieke + economische veranderingen, tetrarchie faalt en
generaals te veel macht

Externe instabiliteit = grensbewaking verzwakt + successie oorlogen zorgeden voor zwakke militaire
verdediging. Brittanië + Gallië verlaten met gevolg barbaarse groeperingen verplaatsen naar R.R. Met
gevolg R.R. verkleint tot Italië, Iberische eilanden en Zuid-Gallië

1.2. Bestuurlijke transformatie
Bestuur R.R. vroege keizertijd

 2 niveaus = productieve wisselwerking
o Centrale, imperiale bureaucratie
 Kleine bureaucratie
 Prefecten
 Stimuleerde lokale GGB.  lokale carrière maken als curialis
 Gedreven investering publieke voorzieningen  ambitie keizerlijke
administratie + romeinse burgerschap te verwerven
o Steden in provincies = competitie lokale elites
 Civitates
 Plaatselijke senaat of curia
 Elke stad eigen senaat
 Investeringen = publieke voorzieningen = bloeiperiode

Vanaf 3de eeuw

,  Patronagesysteem
o = praktijk machthebbers om ambten, privileges, gunsten en middelen te verlenen
o.b.v. persoonlijke relaties
o 2 factoren
 Uitbreiding imperiale bureaucratie
 Publieke rol provinciale adel

3de eeuwse crisis = Provincialisering v/d adel

 Bestuurlijke verschuiving van centrale niveau naar provinciaal gefocust systeem
o Centrum = centrale bureaucratie uitgebreid
o Imperiale bureaucratie meer bemoeien met provincies
o
Ambtenaren verloren connecties lokale gemeenschap  streven eigenbelang
 de
5 eeuw
o Machthebbers opereren buiten R. magistratuur
 Legerleiders controle civitates
 Huurlingen, privé leger…


1.3. Socio-economische transformatie
 Vroege keizertijd
o Graan, olijfolie importeren  stimulerend integratie handelsnetwerken
 Noord-Afrika
o Veiligheid handel
 Wegenbescherming, eenheidsmunt (= politieke stabiliteit)
 1ste eeuw
o Omdraai proces  import > export in waarde (=chronisch deficit)
de
 3 eeuw (ca. 250) = eco achteruitgang
o Bevolkingsdaling
o Krimpingsteden
o Ecologisch + klimaat crisis
 Verarming boeren
o Handelscrisis
 Fiscale inkomsten dalen
 Belastingverhoging
o Inflatie
 Investering leger +++  devaluatie mund
 Ruilhandel
 DIO. Fiscale druk verlagen?  platteland belasting heffen  verkopen
boerderij
 Worden pachters (=coloni) werkende voor rijke
de
 Eind 5 eeuw
o Stop graaninvoer Noord Afrika  verloren land
o Mediterrane handel mislukt
o W.R.R. in nood  gelukkig hulp O.R.R. met sterke economie