Geneeskunde
,Inhoudsopgave
Blok 1 ....................................................................................................................................................... 4
College gerontologie en geriatrie ....................................................................................................... 4
Functionele veroudering ................................................................................................................. 4
Gezondheidspatronen bij ouderen ................................................................................................. 4
Geneesmiddelen bij ouderen .......................................................................................................... 5
Klinisch redeneren bij ouderen. Functiebehoud in levensloopperspectief .................................... 6
Werkgroep ........................................................................................................................................ 11
Psychofarmacologie ...................................................................................................................... 11
Diagnostiek bij psychiatrische stoornissen.................................................................................... 15
Neurocognitieve stoornissen ........................................................................................................ 15
Stemmingsstoornissen .................................................................................................................. 18
Angststoornissen ........................................................................................................................... 19
Blok 2 ..................................................................................................................................................... 21
College hart en vaatziekten .............................................................................................................. 21
Anatomie en fysiologie van het hart ............................................................................................. 21
Pathologie van het hart ................................................................................................................. 22
Hypertensie ................................................................................................................................... 24
Medicatie ....................................................................................................................................... 25
Werkgroep ........................................................................................................................................ 26
Diagnostiek angina pectoris en hartinfarct ................................................................................... 27
Hartritmestoornissen .................................................................................................................... 28
Hypertensie ................................................................................................................................... 32
Hartfalen ........................................................................................................................................ 34
Acuut coronair syndroom .............................................................................................................. 35
Blok 3 ..................................................................................................................................................... 41
College afwijkingen nieren en urinewegen ..................................................................................... 41
Anatomie en fysiologie van de nieren ........................................................................................... 42
Nieronderzoek ............................................................................................................................... 44
Acute nierinsufficiëntie ................................................................................................................. 44
Chronische nierinsufficiëntie ......................................................................................................... 47
Dialyse ........................................................................................................................................... 49
Nefrotisch syndroom ..................................................................................................................... 50
Terminaal nierfalen ....................................................................................................................... 50
2
, Werkgroep ........................................................................................................................................ 51
Voortplantingsstelsel van de man ................................................................................................. 51
Aandoeningen van het mannelijke voortplantingsstelsel ............................................................. 52
Leeftijdsgebonden aandoeningen bij de man ............................................................................... 53
Voortplantingsstelsel van de vrouw .............................................................................................. 55
Aandoeningen van de vrouwelijke geslachtsorganen ................................................................... 56
Goedaardige aandoeningen van de borst ..................................................................................... 59
Menstruatiestoornissen ................................................................................................................ 59
Leeftijdsgebonden aandoeningen bij de vrouw ............................................................................ 61
Blok 4 ..................................................................................................................................................... 62
College basale oncologie .................................................................................................................. 62
Ontstaan van kanker ..................................................................................................................... 62
Metastasering................................................................................................................................ 63
Diagnostiek .................................................................................................................................... 64
Behandeling ................................................................................................................................... 65
Werkgroep ........................................................................................................................................ 66
Compartimentenmodel ................................................................................................................. 66
Pijn ................................................................................................................................................. 67
Pijnbepaling ................................................................................................................................... 68
Pijnvormen .................................................................................................................................... 70
Pijnervaring.................................................................................................................................... 71
Farmacotherapie bij ouderen ........................................................................................................ 73
3
, Blok 1
College gerontologie en geriatrie
Gerontologie: geneeskunde die zich bezighoudt met normale veroudering en gevolgen hiervan
Geriatrie: geneeskunde die zich bezighoudt met ziekten die samenhangen met veroudering, vaak
Multi-pathologisch en complex
Onderrapportage: wanneer patiënten denken dat klachten/ziekte bij het ouder worden horen
Symptoomverarming: bij veroudering kunnen er symptomen uitblijven, zoals een pneumonie zonder
koorts, een hevige uitdroging zonder dorst, etc.
Functionele veroudering
• Afname prestatievermogen organen (vita maxima)
• Afname belastbaarheid
• Stofwisseling daalt
• Homeostase moeilijker te handhaven, bv. lichaamstemperatuur
• Immuunsysteem vermindert (niet aangetoond, maar veroudert?)
• 24-uurs ritmiek verandert, slaappatroon
• Seksuologische veranderingen
Gezondheidspatronen bij ouderen
Bij ouderen is er vaak een vermindering van functie-reserve, waardoor er eerder ontregeling
plaatsvindt (geriatrische trias; lichamelijke, psychische en sociale factoren)
De 5 I’s
Problemen die specifiek bij ouderen vaak voorkomen en de gezondheid ernstig kunnen bedreigen:
• Immobiliteit
• Instabiliteit
• Incontinentie
• Intellectuele achteruitgang
• Iatrogene nevenwerkingen van medicijnen (door fouten van artsen)
• Geriatrische reuzen: aandoeningen die de gezondheid van ouderen in ernst en frequentie
het meest bedreigen (5I's)
Bedreigende factoren
• Immobiliteit en bedlegerigheid (bv. Decubitus, cardiovasculair*, obstipatie, mictieproblemen,
sensore deprivatie (te weinig prikkels krijgen > cognitieve gevolgen), etc.)
• Slechte voeding, dehydratie, gewichtsverlies, etc.
• Roken, alcohol en overgewicht
• Ongevallen
• Onderkoeling
• Eenzaamheid!
• Gebrekkige alarmering
4
,Inhoudsopgave
Blok 1 ....................................................................................................................................................... 4
College gerontologie en geriatrie ....................................................................................................... 4
Functionele veroudering ................................................................................................................. 4
Gezondheidspatronen bij ouderen ................................................................................................. 4
Geneesmiddelen bij ouderen .......................................................................................................... 5
Klinisch redeneren bij ouderen. Functiebehoud in levensloopperspectief .................................... 6
Werkgroep ........................................................................................................................................ 11
Psychofarmacologie ...................................................................................................................... 11
Diagnostiek bij psychiatrische stoornissen.................................................................................... 15
Neurocognitieve stoornissen ........................................................................................................ 15
Stemmingsstoornissen .................................................................................................................. 18
Angststoornissen ........................................................................................................................... 19
Blok 2 ..................................................................................................................................................... 21
College hart en vaatziekten .............................................................................................................. 21
Anatomie en fysiologie van het hart ............................................................................................. 21
Pathologie van het hart ................................................................................................................. 22
Hypertensie ................................................................................................................................... 24
Medicatie ....................................................................................................................................... 25
Werkgroep ........................................................................................................................................ 26
Diagnostiek angina pectoris en hartinfarct ................................................................................... 27
Hartritmestoornissen .................................................................................................................... 28
Hypertensie ................................................................................................................................... 32
Hartfalen ........................................................................................................................................ 34
Acuut coronair syndroom .............................................................................................................. 35
Blok 3 ..................................................................................................................................................... 41
College afwijkingen nieren en urinewegen ..................................................................................... 41
Anatomie en fysiologie van de nieren ........................................................................................... 42
Nieronderzoek ............................................................................................................................... 44
Acute nierinsufficiëntie ................................................................................................................. 44
Chronische nierinsufficiëntie ......................................................................................................... 47
Dialyse ........................................................................................................................................... 49
Nefrotisch syndroom ..................................................................................................................... 50
Terminaal nierfalen ....................................................................................................................... 50
2
, Werkgroep ........................................................................................................................................ 51
Voortplantingsstelsel van de man ................................................................................................. 51
Aandoeningen van het mannelijke voortplantingsstelsel ............................................................. 52
Leeftijdsgebonden aandoeningen bij de man ............................................................................... 53
Voortplantingsstelsel van de vrouw .............................................................................................. 55
Aandoeningen van de vrouwelijke geslachtsorganen ................................................................... 56
Goedaardige aandoeningen van de borst ..................................................................................... 59
Menstruatiestoornissen ................................................................................................................ 59
Leeftijdsgebonden aandoeningen bij de vrouw ............................................................................ 61
Blok 4 ..................................................................................................................................................... 62
College basale oncologie .................................................................................................................. 62
Ontstaan van kanker ..................................................................................................................... 62
Metastasering................................................................................................................................ 63
Diagnostiek .................................................................................................................................... 64
Behandeling ................................................................................................................................... 65
Werkgroep ........................................................................................................................................ 66
Compartimentenmodel ................................................................................................................. 66
Pijn ................................................................................................................................................. 67
Pijnbepaling ................................................................................................................................... 68
Pijnvormen .................................................................................................................................... 70
Pijnervaring.................................................................................................................................... 71
Farmacotherapie bij ouderen ........................................................................................................ 73
3
, Blok 1
College gerontologie en geriatrie
Gerontologie: geneeskunde die zich bezighoudt met normale veroudering en gevolgen hiervan
Geriatrie: geneeskunde die zich bezighoudt met ziekten die samenhangen met veroudering, vaak
Multi-pathologisch en complex
Onderrapportage: wanneer patiënten denken dat klachten/ziekte bij het ouder worden horen
Symptoomverarming: bij veroudering kunnen er symptomen uitblijven, zoals een pneumonie zonder
koorts, een hevige uitdroging zonder dorst, etc.
Functionele veroudering
• Afname prestatievermogen organen (vita maxima)
• Afname belastbaarheid
• Stofwisseling daalt
• Homeostase moeilijker te handhaven, bv. lichaamstemperatuur
• Immuunsysteem vermindert (niet aangetoond, maar veroudert?)
• 24-uurs ritmiek verandert, slaappatroon
• Seksuologische veranderingen
Gezondheidspatronen bij ouderen
Bij ouderen is er vaak een vermindering van functie-reserve, waardoor er eerder ontregeling
plaatsvindt (geriatrische trias; lichamelijke, psychische en sociale factoren)
De 5 I’s
Problemen die specifiek bij ouderen vaak voorkomen en de gezondheid ernstig kunnen bedreigen:
• Immobiliteit
• Instabiliteit
• Incontinentie
• Intellectuele achteruitgang
• Iatrogene nevenwerkingen van medicijnen (door fouten van artsen)
• Geriatrische reuzen: aandoeningen die de gezondheid van ouderen in ernst en frequentie
het meest bedreigen (5I's)
Bedreigende factoren
• Immobiliteit en bedlegerigheid (bv. Decubitus, cardiovasculair*, obstipatie, mictieproblemen,
sensore deprivatie (te weinig prikkels krijgen > cognitieve gevolgen), etc.)
• Slechte voeding, dehydratie, gewichtsverlies, etc.
• Roken, alcohol en overgewicht
• Ongevallen
• Onderkoeling
• Eenzaamheid!
• Gebrekkige alarmering
4
