Hoorcollege Werken met en voor cliënten Spraak
College 1. Kinderen met (ernstige) fonologische articulatiestoornissen:
Hodson en Paden / Metaphon
Leerdoelen
- De student kent het verschil tussen een fonetsche en fonologische artculatestoornis
- De student kent de terminologie behorend bij fonologische artculatestoornissenn specifek
de (nieuwe) termen assimilateprocessen in de kindertaalverwerving en process blocking
- De student kent het onderzoekn interpreteert de onderzoeksgegevens en kent de
behandelprincipes van H&P
- De student kent het onderzoekn interpreteert de onderzoeksgegevens en kent de
behandelprincipes van Metaphon
- De student maakt een overwogen keuze (inclusief onderbouwing met literatuur) tussen de
therapieën van Hodson en Paden en Metaphon
- De student kent het belang van en de maten om de spraakverstaanbaarheid te metenn
specifek: PMLU / Puu en ‘PPercentage Spraakverstaanbaarheid bij kinderen van 2;6 tot ;;6
(PSv).
Process blocking
Het verschijnsel waarbij de toepassing van het ene fonologisch proces de mogelijke toepassing van
een ander proces verhindert (Khan 1985).
Een discrepante tussen het aantal keer dat een proces theoretsch kan voorkomen en het aantal keer
dat het in werkelijkheid voorkomt. Het ene proces blokt het andere. Als er sprake is van
clusterreducte kan er geen gliding plaatsvinden. Vaak zie je dat een substtuteproces niet kan
plaatsvinden door een syllabestructuurproces.
Een voorbeeld: gliding r j
zoals jood (rood)n jaam (raam)n andeje (andere)
Bij 100% clusterreducte (hij maakt geen enkele cluster)
kok (klok)n pin (spin)n boek (broek)n ping (spring):
theoretsch: 2x gliding - werkelijk: 0 x gliding
Bij geen clusterreducte
Klokn bjoek (broek)n pjing (spring)
Bij gliding en clusterreducte samen kan een kind van een r geen j maken. Het proces van
clusterreducte zit het proces van gliding in de weg.
Wanneer process blocking optreedt dien je er rekening mee te houden dat de frequentes die je
berekent met betrekking tot fonologische processen mogelijk niet betrouwbaar zijn.
Bij hertest kan een toename van frequente zichtbaar zijn.
1
,Assimilatie
Assimilate is taal specifekkkk
Een spraakklank wordt in minstens één distnctef kenmerk gelijk gemaakt aan een buurklankn zonder
dat die buurklank zelf in dat opzicht verandert.
Bijv / klapdeur/ n / zakdoek/
Foneem verandertn omdat een distnctef kenmerk verandert
Assimilate hoort bij een taal
Assimilate = gelijkmaking
Assimilatie in kindertaalverwerving
Achterkant van het Metaphon scoreformulier.
Vereenvoudigingsprocessen volgens D. Ingram
- Syllabestructuurprocessen (structuur van het woord wordt verandertn uVu)
o fnale consonant delete poes - poe
o initale consonant delete bal - al
o initale clusterreducte stoep – soep
o fnale clusterreducte lamp – lap of fets – fes/ fet
- Substitutieprocessen (vervangingn weglatng)
o Stopping (fricateven worden vervangen door explosieven)
– soep – toep/ gaat – kaat
– s wordt een t
o Frontng (achterklanken worden vervangen door voorklanken)
– kip- tp/ goed – soet
o Gliding de / l/ en de / r/ worden vervangen door de glijklanken (j/ w)
– lief – jief/ wief
– Brood – bjoot
- Assimilatieprocessen
Volwassen / normale spraak: klapdeur/ n / zakdoek
Kindertaal: progressieve en regressieve assimilate: Het gaat om de plek in het woord.
Progressief: aanpassing van klank aan vorige klank vooruit
- / poplood/ (potlood)
- / maam/ (maan)
- / tetette/ (televisie)
- / pimmekaas/ (pindakaas) p en m zijn beide bilabialen klanken
Regressief: aanpassing van klank aan volgende klank achteruit/ terug
2
, - / krinken/ (drinken)
- / Allelies/ (Annelies)
Spraakverstaanbaarheid
Defnite spraakverstaan:
De mate waarin de luisteraar verstaat wat de spreker bedoelt te zeggen (Buekers et al.n 200;).
Associates met spraak – zinsbouw – pragmatek ……..
PSv
Hoe verstaanbaar moet een kind zijn op een bepaalde leefijdd
Gebruikte vuistregels in de praktjk o.a.:
Spraakonderzoek onderzoekt verstaanbaarheid?
Vraag jezelf af: wat is de invloed van spraakfouten op de verstaanbaarheidd Wisselt deze per kindd
Mogelijke maten om spraakverstaanbaarheid te meten:
- VAS = Visueel Analoge Schaal (subjectef)
o Schaal met smileys of schaal met 0 tot 10
- PSv = percentage spraakverstaanbaarheid
o Hoe verstaanbaar is uw kind in percentages
- PMLU / PCC
De spraakverstaanbaarheid zegt ook iets over de ernst van het probleem.
PSv Percentage spraakverstaanbaarheid
Percentage spraakverstaanbaarheid bij kinderen van 2;6 tot ;;6 jaar
Doel = objectef meten (aan de hand van een test) van de impact van een spreekprobleem op het
communicatef functoneren van een kind in zijn omgeving.
Onderdelen: woorden – zinnen – verhaal
Voor afname: verstaanbaarheid wordt gewaardeerd met een schaal met percentages (perceptuele
evaluate spraakverstaanbaarheid)
Afname: ouders (beoordelaars) zijn niet aanwezig bij de opname
Na afname: beoordelaar schrijf op wat hij/ zij denkt dat het kind bedoelt.
3
College 1. Kinderen met (ernstige) fonologische articulatiestoornissen:
Hodson en Paden / Metaphon
Leerdoelen
- De student kent het verschil tussen een fonetsche en fonologische artculatestoornis
- De student kent de terminologie behorend bij fonologische artculatestoornissenn specifek
de (nieuwe) termen assimilateprocessen in de kindertaalverwerving en process blocking
- De student kent het onderzoekn interpreteert de onderzoeksgegevens en kent de
behandelprincipes van H&P
- De student kent het onderzoekn interpreteert de onderzoeksgegevens en kent de
behandelprincipes van Metaphon
- De student maakt een overwogen keuze (inclusief onderbouwing met literatuur) tussen de
therapieën van Hodson en Paden en Metaphon
- De student kent het belang van en de maten om de spraakverstaanbaarheid te metenn
specifek: PMLU / Puu en ‘PPercentage Spraakverstaanbaarheid bij kinderen van 2;6 tot ;;6
(PSv).
Process blocking
Het verschijnsel waarbij de toepassing van het ene fonologisch proces de mogelijke toepassing van
een ander proces verhindert (Khan 1985).
Een discrepante tussen het aantal keer dat een proces theoretsch kan voorkomen en het aantal keer
dat het in werkelijkheid voorkomt. Het ene proces blokt het andere. Als er sprake is van
clusterreducte kan er geen gliding plaatsvinden. Vaak zie je dat een substtuteproces niet kan
plaatsvinden door een syllabestructuurproces.
Een voorbeeld: gliding r j
zoals jood (rood)n jaam (raam)n andeje (andere)
Bij 100% clusterreducte (hij maakt geen enkele cluster)
kok (klok)n pin (spin)n boek (broek)n ping (spring):
theoretsch: 2x gliding - werkelijk: 0 x gliding
Bij geen clusterreducte
Klokn bjoek (broek)n pjing (spring)
Bij gliding en clusterreducte samen kan een kind van een r geen j maken. Het proces van
clusterreducte zit het proces van gliding in de weg.
Wanneer process blocking optreedt dien je er rekening mee te houden dat de frequentes die je
berekent met betrekking tot fonologische processen mogelijk niet betrouwbaar zijn.
Bij hertest kan een toename van frequente zichtbaar zijn.
1
,Assimilatie
Assimilate is taal specifekkkk
Een spraakklank wordt in minstens één distnctef kenmerk gelijk gemaakt aan een buurklankn zonder
dat die buurklank zelf in dat opzicht verandert.
Bijv / klapdeur/ n / zakdoek/
Foneem verandertn omdat een distnctef kenmerk verandert
Assimilate hoort bij een taal
Assimilate = gelijkmaking
Assimilatie in kindertaalverwerving
Achterkant van het Metaphon scoreformulier.
Vereenvoudigingsprocessen volgens D. Ingram
- Syllabestructuurprocessen (structuur van het woord wordt verandertn uVu)
o fnale consonant delete poes - poe
o initale consonant delete bal - al
o initale clusterreducte stoep – soep
o fnale clusterreducte lamp – lap of fets – fes/ fet
- Substitutieprocessen (vervangingn weglatng)
o Stopping (fricateven worden vervangen door explosieven)
– soep – toep/ gaat – kaat
– s wordt een t
o Frontng (achterklanken worden vervangen door voorklanken)
– kip- tp/ goed – soet
o Gliding de / l/ en de / r/ worden vervangen door de glijklanken (j/ w)
– lief – jief/ wief
– Brood – bjoot
- Assimilatieprocessen
Volwassen / normale spraak: klapdeur/ n / zakdoek
Kindertaal: progressieve en regressieve assimilate: Het gaat om de plek in het woord.
Progressief: aanpassing van klank aan vorige klank vooruit
- / poplood/ (potlood)
- / maam/ (maan)
- / tetette/ (televisie)
- / pimmekaas/ (pindakaas) p en m zijn beide bilabialen klanken
Regressief: aanpassing van klank aan volgende klank achteruit/ terug
2
, - / krinken/ (drinken)
- / Allelies/ (Annelies)
Spraakverstaanbaarheid
Defnite spraakverstaan:
De mate waarin de luisteraar verstaat wat de spreker bedoelt te zeggen (Buekers et al.n 200;).
Associates met spraak – zinsbouw – pragmatek ……..
PSv
Hoe verstaanbaar moet een kind zijn op een bepaalde leefijdd
Gebruikte vuistregels in de praktjk o.a.:
Spraakonderzoek onderzoekt verstaanbaarheid?
Vraag jezelf af: wat is de invloed van spraakfouten op de verstaanbaarheidd Wisselt deze per kindd
Mogelijke maten om spraakverstaanbaarheid te meten:
- VAS = Visueel Analoge Schaal (subjectef)
o Schaal met smileys of schaal met 0 tot 10
- PSv = percentage spraakverstaanbaarheid
o Hoe verstaanbaar is uw kind in percentages
- PMLU / PCC
De spraakverstaanbaarheid zegt ook iets over de ernst van het probleem.
PSv Percentage spraakverstaanbaarheid
Percentage spraakverstaanbaarheid bij kinderen van 2;6 tot ;;6 jaar
Doel = objectef meten (aan de hand van een test) van de impact van een spreekprobleem op het
communicatef functoneren van een kind in zijn omgeving.
Onderdelen: woorden – zinnen – verhaal
Voor afname: verstaanbaarheid wordt gewaardeerd met een schaal met percentages (perceptuele
evaluate spraakverstaanbaarheid)
Afname: ouders (beoordelaars) zijn niet aanwezig bij de opname
Na afname: beoordelaar schrijf op wat hij/ zij denkt dat het kind bedoelt.
3
