1. HEELKUNDE
Preoperatieve zorg
Diagnostische work out
= Oorzaak en uitgebreidheid van medische problematiek
- Bij oncologische problemen: staging
o Staging: uitwerken van de tumor
o TNM-classificatie
T: Afhankelijk van grootte en uitgebreidheid tumor
T1: kleine tumor, T4: meta’s aanwezig = grote tumor
N: nodi klieren
Elk orgaan heeft lymfe-afvoer naar circulatie
Op de lymfebanen zitten knopen en dit zijn de lymfeklieren
Stel, er komt hier een tumor op = kan het zich via lymfebanen
verspreiden naar andere organen
M: meta’s = tumoren op afstand
Lever, longen, botten = meest voorkomende meta’s
- Alle kankerbehandelingen moeten multidisciplinair besproken worden
o MOC = multidisciplinair overlegcomité
o Plan bespreken die aansluit bij patiënt
Preoperatieve evaluatie
Evaluatie van algemene gezondheid en conditie van patiënt
= Operatief risico inschatten
- Vooraf moet de anesthesist ook een formulier invullen voor risico op anesthesie
Voorgeschiedenis Bv: patiënt heeft minder dan 3 maand terug infarct gehad
- Als we die binnen de 3 maand gaan opereren = grote kans
tot ontstaan nieuw infarct
Klinisch onderzoek Patiënt op voorhand gaan onderzoeken
- Psychiatrisch consult: voorgeschiedenis psychose
Preoperatieve Labo, ecg, rx thx en urine
onderzoeken - Urine = vooral bij grote chirurgische ingrepen
o Patiënten krijgen blaassonde: was er al UWI voor
blaassonde zat of pas erna?
- Wondkweken: bij plaatsing huid-enten
o Te veel MO aanwezig op wondbed: falen huident
o Bodem moet gezond zijn vooraleer OK
- Labo: HB >10 = voldoende
- Lever en nierfalen opsporen
o Anesthesie wordt geklaard door lever en nieren
o Indien deze insufficiëntie kennen
Dosis aanpassen anesthesie
, - Pulmonaire status
o Sommige patiënten: longfunctietest voor OK
o Bv: COPD-patiënten
o Indien longfunctie niet goed: soms aan de hand van
ruggenprik opereren en geen algemene narcose
- Vasculair: radialis pols = allen test
o Bij grote ingrepen: plaatsen arteriële lijn
o Hand omhooghouden, hand laten dichtknijpen,
afduwen radialis of ulnaris en vragen om hand te
openen: kijken of hand terug mooi kleurt
- Vasculair: carotis geruis
o Testen voor endarteriectomie
Opruimen van plaque in carotis
Mallampi-score
Inschatting van anesthesist: hoe gemakkelijk patiënt kan geïntubeerd worden
- Class 1: gemakkelijk intuberen: alle structuren zijn goed te zien
- Class 2: keelholte is al iets moeilijker te zien
- Class 3: uvula (huig) al moeilijker te zien
- Class 4: enkel verhard gehemelte te zien
Beste positie om patiënt te intuberen = Fowler positie
Specifieke factoren die postoperatieve outcome kunnen beïnvloeden
- Nutritionele status
o = Bij malnutritie: hogere mortaliteit
o Gewichtsverlies >20% na OK = hogere mortaliteit + meer kans op infecties
- Immuniteit
o = Indien gedaald: hogere kans op postop-infecties
o Gebruik van corticoïden immunosuppressiva, cytostatica, lang gebruik AB
Hoger risico op schimmelinfecties
- Onverzorgde diabetes = HbA1c die verhoogd is
- Hogere leeftijd
o Deze mensen hebben reeds gedaalde nierfunctie, minder myocard reserve,
atherosclerose, eventuele tumoren
Pulmonaire dysfunctie
= Risicoprofiel: rokers, obesitas, hoge leeftijd, gekend longlijden (COPD, astma…)
- Liefst 6 weken voor OK rookstop: pulmonair risico van 50 % 10%
- Controle CO2 retentie via bloedgas bepalen
- Risicoprofielen: risico op hypoxie, atelectase, pneumonie postop
- Vroeg opstarten van ademhalingskiné na OK
, Evaluatie wondheling
Langdurige wondheling voorkomen:
- Hypoalbuminemie opsporen: nutritie aanpassen
- Te kort aan vitamine C opsporen
- Dehydratatie voorkomen
- Oedemen opsporen: te veel water vasthouden: risico op infectie
- Verminderde perfusie opsporen: bij rokers, diabetes…
Thrombo-embolisch risico
= In iliacale en femorale venen
- Mensen die langdurig zitten/liggen: meer kans op iliacale en femorale thrombussen
o En zo longembolen kunnen veroorzaken
Opsporen: plotse dyspneu, thoracale pijn, re hartfalen
Preoperatief CT-thorax angio
- Risicoprofielen: kankerpatiënten, obesitas, >45 jaar, voorgeschiedenis thrombus
Preoperatieve voorbereiding
= Afhankelijk van diagnose, preoperatieve evaluatie en ingreep
- Bloedtransfusie: bloed tijdig bestellen
- Medicatie: stoppen antico, corticoïden, insuline, anti-epileptica verder geven
- Maagsonde: preoperatief bij obstructie, postoperatieve ileus
- Blaassonde bij grote ingrepen
- Veneuze toegang: perifere lijn, soms arteriële of centrale lijn
- Preoperatieve hydratatie
o Bij vasculaire chirurgie: vaak veel contrast gegeven: nieren beschermen
o Bij beperkte nier reserve
- Huid: wassen met water en zeep
o Hoog risico: chloorhexidine scrub, isobetadine wash
- Scheren: net voor ingreep, avond ervoor: toename van bacteriële flora op huid
- Thrombose preventie: TED Kousen
- Antibiotica: wonden, open fracturen, bij bepaalde aandoeningen
Informatie aan patiënt
- Chirurg ziet patiënt op voorhand
o Uitleg diagnose, behandelingsmogelijkheden en complicaties
o Uitleg over eventuele nood aan transfusie
o Toestemming van ouders bij minderjarige patiënten
Locatie operatieplaats
= Markeren op huid
Nuchter
= 12 uur voor chirurgie, 6-8 uur voor dringende chirurgie
- Crush-inductie indien nodig
o Na toedienen anesthetica = maaginhoud kan terugvloeien
Tegenhouden door twee vinger op cricoïd te plaatsen en te duwen
Als tube zit en cuff is opgeblazen: stoppen met duwen
Preoperatieve zorg
Diagnostische work out
= Oorzaak en uitgebreidheid van medische problematiek
- Bij oncologische problemen: staging
o Staging: uitwerken van de tumor
o TNM-classificatie
T: Afhankelijk van grootte en uitgebreidheid tumor
T1: kleine tumor, T4: meta’s aanwezig = grote tumor
N: nodi klieren
Elk orgaan heeft lymfe-afvoer naar circulatie
Op de lymfebanen zitten knopen en dit zijn de lymfeklieren
Stel, er komt hier een tumor op = kan het zich via lymfebanen
verspreiden naar andere organen
M: meta’s = tumoren op afstand
Lever, longen, botten = meest voorkomende meta’s
- Alle kankerbehandelingen moeten multidisciplinair besproken worden
o MOC = multidisciplinair overlegcomité
o Plan bespreken die aansluit bij patiënt
Preoperatieve evaluatie
Evaluatie van algemene gezondheid en conditie van patiënt
= Operatief risico inschatten
- Vooraf moet de anesthesist ook een formulier invullen voor risico op anesthesie
Voorgeschiedenis Bv: patiënt heeft minder dan 3 maand terug infarct gehad
- Als we die binnen de 3 maand gaan opereren = grote kans
tot ontstaan nieuw infarct
Klinisch onderzoek Patiënt op voorhand gaan onderzoeken
- Psychiatrisch consult: voorgeschiedenis psychose
Preoperatieve Labo, ecg, rx thx en urine
onderzoeken - Urine = vooral bij grote chirurgische ingrepen
o Patiënten krijgen blaassonde: was er al UWI voor
blaassonde zat of pas erna?
- Wondkweken: bij plaatsing huid-enten
o Te veel MO aanwezig op wondbed: falen huident
o Bodem moet gezond zijn vooraleer OK
- Labo: HB >10 = voldoende
- Lever en nierfalen opsporen
o Anesthesie wordt geklaard door lever en nieren
o Indien deze insufficiëntie kennen
Dosis aanpassen anesthesie
, - Pulmonaire status
o Sommige patiënten: longfunctietest voor OK
o Bv: COPD-patiënten
o Indien longfunctie niet goed: soms aan de hand van
ruggenprik opereren en geen algemene narcose
- Vasculair: radialis pols = allen test
o Bij grote ingrepen: plaatsen arteriële lijn
o Hand omhooghouden, hand laten dichtknijpen,
afduwen radialis of ulnaris en vragen om hand te
openen: kijken of hand terug mooi kleurt
- Vasculair: carotis geruis
o Testen voor endarteriectomie
Opruimen van plaque in carotis
Mallampi-score
Inschatting van anesthesist: hoe gemakkelijk patiënt kan geïntubeerd worden
- Class 1: gemakkelijk intuberen: alle structuren zijn goed te zien
- Class 2: keelholte is al iets moeilijker te zien
- Class 3: uvula (huig) al moeilijker te zien
- Class 4: enkel verhard gehemelte te zien
Beste positie om patiënt te intuberen = Fowler positie
Specifieke factoren die postoperatieve outcome kunnen beïnvloeden
- Nutritionele status
o = Bij malnutritie: hogere mortaliteit
o Gewichtsverlies >20% na OK = hogere mortaliteit + meer kans op infecties
- Immuniteit
o = Indien gedaald: hogere kans op postop-infecties
o Gebruik van corticoïden immunosuppressiva, cytostatica, lang gebruik AB
Hoger risico op schimmelinfecties
- Onverzorgde diabetes = HbA1c die verhoogd is
- Hogere leeftijd
o Deze mensen hebben reeds gedaalde nierfunctie, minder myocard reserve,
atherosclerose, eventuele tumoren
Pulmonaire dysfunctie
= Risicoprofiel: rokers, obesitas, hoge leeftijd, gekend longlijden (COPD, astma…)
- Liefst 6 weken voor OK rookstop: pulmonair risico van 50 % 10%
- Controle CO2 retentie via bloedgas bepalen
- Risicoprofielen: risico op hypoxie, atelectase, pneumonie postop
- Vroeg opstarten van ademhalingskiné na OK
, Evaluatie wondheling
Langdurige wondheling voorkomen:
- Hypoalbuminemie opsporen: nutritie aanpassen
- Te kort aan vitamine C opsporen
- Dehydratatie voorkomen
- Oedemen opsporen: te veel water vasthouden: risico op infectie
- Verminderde perfusie opsporen: bij rokers, diabetes…
Thrombo-embolisch risico
= In iliacale en femorale venen
- Mensen die langdurig zitten/liggen: meer kans op iliacale en femorale thrombussen
o En zo longembolen kunnen veroorzaken
Opsporen: plotse dyspneu, thoracale pijn, re hartfalen
Preoperatief CT-thorax angio
- Risicoprofielen: kankerpatiënten, obesitas, >45 jaar, voorgeschiedenis thrombus
Preoperatieve voorbereiding
= Afhankelijk van diagnose, preoperatieve evaluatie en ingreep
- Bloedtransfusie: bloed tijdig bestellen
- Medicatie: stoppen antico, corticoïden, insuline, anti-epileptica verder geven
- Maagsonde: preoperatief bij obstructie, postoperatieve ileus
- Blaassonde bij grote ingrepen
- Veneuze toegang: perifere lijn, soms arteriële of centrale lijn
- Preoperatieve hydratatie
o Bij vasculaire chirurgie: vaak veel contrast gegeven: nieren beschermen
o Bij beperkte nier reserve
- Huid: wassen met water en zeep
o Hoog risico: chloorhexidine scrub, isobetadine wash
- Scheren: net voor ingreep, avond ervoor: toename van bacteriële flora op huid
- Thrombose preventie: TED Kousen
- Antibiotica: wonden, open fracturen, bij bepaalde aandoeningen
Informatie aan patiënt
- Chirurg ziet patiënt op voorhand
o Uitleg diagnose, behandelingsmogelijkheden en complicaties
o Uitleg over eventuele nood aan transfusie
o Toestemming van ouders bij minderjarige patiënten
Locatie operatieplaats
= Markeren op huid
Nuchter
= 12 uur voor chirurgie, 6-8 uur voor dringende chirurgie
- Crush-inductie indien nodig
o Na toedienen anesthetica = maaginhoud kan terugvloeien
Tegenhouden door twee vinger op cricoïd te plaatsen en te duwen
Als tube zit en cuff is opgeblazen: stoppen met duwen
