Samenvatting D5
‘Huidaandoeningen’
Daan Beers
Klinische vraagstukken – Cluster D
,Inhoudsopgave
Dermatologische systematiek................................................................................................. 4
PROVOKE............................................................................................................................ 4
Plaats.............................................................................................................................. 4
Rangschikking ................................................................................................................. 4
Omvang .......................................................................................................................... 4
Vorm .............................................................................................................................. 5
Omtrek ........................................................................................................................... 5
Kleur ............................................................................................................................... 5
Efflorescenties ................................................................................................................ 5
Voorbeeld PROVOKE....................................................................................................... 7
Aanvullend onderzoek ........................................................................................................ 7
Inflammatoire dermatosen .................................................................................................... 8
Eczeem ............................................................................................................................... 8
Allergisch contacteczeem ............................................................................................... 8
Ortho-ergisch contacteczeem ......................................................................................... 8
Atopische eczeem........................................................................................................... 9
Erythema natum ............................................................................................................. 9
Seborroïsch eczeem...................................................................................................... 10
Psoriasis ........................................................................................................................... 10
Pityriasis rosea ................................................................................................................. 11
Prurigo ............................................................................................................................. 11
Prurigo (simplex) parasitaria ......................................................................................... 11
Prurigo (simplex) non-parasitaria.................................................................................. 12
Prurigo nodularis .......................................................................................................... 12
Lichen simplex chronicus .................................................................................................. 12
Lichen ruber planus .......................................................................................................... 12
Urticaria en angio-oedeem ............................................................................................... 13
Oppervlakkige epidermomycosen .................................................................................... 13
Tinea pedis (zwemmerseczeem) ................................................................................... 13
Tinea manuum ............................................................................................................. 13
Tinea corporis ............................................................................................................... 14
Tinea intertriginosum ................................................................................................... 14
Acne vulgaris .................................................................................................................... 14
Rosacea ............................................................................................................................ 15
2
, Dermatitis perioralis ......................................................................................................... 15
Chronische polymorfe lichteruptie ................................................................................... 15
Vervolgonderzoek ............................................................................................................ 16
Plakproef ...................................................................................................................... 16
Priktest ......................................................................................................................... 16
Huidtumoren ........................................................................................................................ 17
Benigne tumoren.............................................................................................................. 17
Verruca seborrhoica ..................................................................................................... 17
Naevus naevocellularis ................................................................................................. 17
Keratoacanthoom ......................................................................................................... 18
Fibroom ........................................................................................................................ 18
Dermatofibroom........................................................................................................... 18
Hemangioom ................................................................................................................ 18
Naevus flammeus ......................................................................................................... 19
Granuloma teleangiectaticum ...................................................................................... 19
Premaligne tumoren......................................................................................................... 19
Keratosis actinica .......................................................................................................... 19
In situ maligne tumoren ................................................................................................... 19
Ziekte van Bowen ......................................................................................................... 19
Lentigo maligna ............................................................................................................ 20
Maligne tumoren.............................................................................................................. 20
Basaalcelcarcinoom ...................................................................................................... 20
Plaveiselcelcarcinoom .................................................................................................. 21
Melanoom .................................................................................................................... 21
Wondgenezing ..................................................................................................................... 22
Ulcus cruris ....................................................................................................................... 22
Ulcus cruris venosum .................................................................................................... 22
Ulcus cruris arteriosum ................................................................................................. 23
Ulcus cruris op basis van lymfoedeem .......................................................................... 23
Dermatologische begrippenlijst ............................................................................................ 24
3
, Dermatologische systematiek
Binnen de dermatologie wordt er vaak gestart met een korte oriënterende
anamnese. Hierna volgt een inspectie op korte afstand (±20 cm) van de huid, nagels, haren
en eventueel slijmvliezen. Vervolgens wordt een meer gerichte anamnese afgenomen.
Vanuit de anamnese en insectie kan bepaald worden om aanvullend laboratoriumonderzoek
te verrichten, bijvoorbeeld mycologisch-, histopathologisch- of allergologisch onderzoek.
Over de wijze van inspectie bestaan verschillende meningen. Sommigen pleiten voor het
uitvoeren van patroonherkenning, anderen voor een aanpak waarbij de efflorescentieleer
wordt gehanteerd. Niet bij alle dermatologische aandoeningen zal dit het geval zijn, dus zult
u systematisch te werk moeten gaan, onder meer gebruikmakend van de efflorescentieleer.
Vaak vullen patroonherkenning en de efflorescentieleer elkaar aan.
PROVOKE
Bij het onderzoek van een huidafwijking dienen behalve de efflorescenties een
aantal andere kenmerken systematisch te worden beschouwd. In de praktijk wordt
om die rede de methodiek PROVOKE gebruikt, wat een vaste systematiek is om
een huidafwijking te omschrijven.
Plaats
Vormen samen met efflorescentie de sleutel tot de diagnose
Meeste huidziekten hebben voorkeurslokaties
Rangschikking
Bij de rangschikking van een huidaandoening wordt de verdeling van de
plekken beschreven. Zo kan een aandoening gegroepeerd zijn, waarbij nog
onderscheid gemaakt wordt tussen annulair (ringvormig, boogvormig) en
lineair. De huidafwijking kan zich bevinden op een dermatoom, wat een
segmentale huidlaesie genoemd wordt, of over het hele lichaam
(gedissemineerd). Ook kan een huidafwijking solitaire, ofwel alleen, zijn.
Bij een geconfluerde huidlaesie is er een geleidelijke overgang tussen de omtrek van de
huidafwijking en de gezonde huid. Er zijn dus ook scherp afgrensbare huidafwijkingen. Een
folliculaire huidafwijking zijn afwijkingen die uitgaan van de haarfollikels.
Omvang
Bij de omvang gaat het om het aantal en de grootte van de laesies. Dit dient ook opgemeten
te worden. Wanneer er vele laesies aanwezig zijn met wisselende grootte wordt er een
range benoemd:
- Nummulair (muntgroot), 1-3 cm
- Handpalmgroot, 5-10 cm
- Lenticulair (linzenkorrel) 3-10 mm
- Miliair (gierstekorrel) 1-2 mm
4
‘Huidaandoeningen’
Daan Beers
Klinische vraagstukken – Cluster D
,Inhoudsopgave
Dermatologische systematiek................................................................................................. 4
PROVOKE............................................................................................................................ 4
Plaats.............................................................................................................................. 4
Rangschikking ................................................................................................................. 4
Omvang .......................................................................................................................... 4
Vorm .............................................................................................................................. 5
Omtrek ........................................................................................................................... 5
Kleur ............................................................................................................................... 5
Efflorescenties ................................................................................................................ 5
Voorbeeld PROVOKE....................................................................................................... 7
Aanvullend onderzoek ........................................................................................................ 7
Inflammatoire dermatosen .................................................................................................... 8
Eczeem ............................................................................................................................... 8
Allergisch contacteczeem ............................................................................................... 8
Ortho-ergisch contacteczeem ......................................................................................... 8
Atopische eczeem........................................................................................................... 9
Erythema natum ............................................................................................................. 9
Seborroïsch eczeem...................................................................................................... 10
Psoriasis ........................................................................................................................... 10
Pityriasis rosea ................................................................................................................. 11
Prurigo ............................................................................................................................. 11
Prurigo (simplex) parasitaria ......................................................................................... 11
Prurigo (simplex) non-parasitaria.................................................................................. 12
Prurigo nodularis .......................................................................................................... 12
Lichen simplex chronicus .................................................................................................. 12
Lichen ruber planus .......................................................................................................... 12
Urticaria en angio-oedeem ............................................................................................... 13
Oppervlakkige epidermomycosen .................................................................................... 13
Tinea pedis (zwemmerseczeem) ................................................................................... 13
Tinea manuum ............................................................................................................. 13
Tinea corporis ............................................................................................................... 14
Tinea intertriginosum ................................................................................................... 14
Acne vulgaris .................................................................................................................... 14
Rosacea ............................................................................................................................ 15
2
, Dermatitis perioralis ......................................................................................................... 15
Chronische polymorfe lichteruptie ................................................................................... 15
Vervolgonderzoek ............................................................................................................ 16
Plakproef ...................................................................................................................... 16
Priktest ......................................................................................................................... 16
Huidtumoren ........................................................................................................................ 17
Benigne tumoren.............................................................................................................. 17
Verruca seborrhoica ..................................................................................................... 17
Naevus naevocellularis ................................................................................................. 17
Keratoacanthoom ......................................................................................................... 18
Fibroom ........................................................................................................................ 18
Dermatofibroom........................................................................................................... 18
Hemangioom ................................................................................................................ 18
Naevus flammeus ......................................................................................................... 19
Granuloma teleangiectaticum ...................................................................................... 19
Premaligne tumoren......................................................................................................... 19
Keratosis actinica .......................................................................................................... 19
In situ maligne tumoren ................................................................................................... 19
Ziekte van Bowen ......................................................................................................... 19
Lentigo maligna ............................................................................................................ 20
Maligne tumoren.............................................................................................................. 20
Basaalcelcarcinoom ...................................................................................................... 20
Plaveiselcelcarcinoom .................................................................................................. 21
Melanoom .................................................................................................................... 21
Wondgenezing ..................................................................................................................... 22
Ulcus cruris ....................................................................................................................... 22
Ulcus cruris venosum .................................................................................................... 22
Ulcus cruris arteriosum ................................................................................................. 23
Ulcus cruris op basis van lymfoedeem .......................................................................... 23
Dermatologische begrippenlijst ............................................................................................ 24
3
, Dermatologische systematiek
Binnen de dermatologie wordt er vaak gestart met een korte oriënterende
anamnese. Hierna volgt een inspectie op korte afstand (±20 cm) van de huid, nagels, haren
en eventueel slijmvliezen. Vervolgens wordt een meer gerichte anamnese afgenomen.
Vanuit de anamnese en insectie kan bepaald worden om aanvullend laboratoriumonderzoek
te verrichten, bijvoorbeeld mycologisch-, histopathologisch- of allergologisch onderzoek.
Over de wijze van inspectie bestaan verschillende meningen. Sommigen pleiten voor het
uitvoeren van patroonherkenning, anderen voor een aanpak waarbij de efflorescentieleer
wordt gehanteerd. Niet bij alle dermatologische aandoeningen zal dit het geval zijn, dus zult
u systematisch te werk moeten gaan, onder meer gebruikmakend van de efflorescentieleer.
Vaak vullen patroonherkenning en de efflorescentieleer elkaar aan.
PROVOKE
Bij het onderzoek van een huidafwijking dienen behalve de efflorescenties een
aantal andere kenmerken systematisch te worden beschouwd. In de praktijk wordt
om die rede de methodiek PROVOKE gebruikt, wat een vaste systematiek is om
een huidafwijking te omschrijven.
Plaats
Vormen samen met efflorescentie de sleutel tot de diagnose
Meeste huidziekten hebben voorkeurslokaties
Rangschikking
Bij de rangschikking van een huidaandoening wordt de verdeling van de
plekken beschreven. Zo kan een aandoening gegroepeerd zijn, waarbij nog
onderscheid gemaakt wordt tussen annulair (ringvormig, boogvormig) en
lineair. De huidafwijking kan zich bevinden op een dermatoom, wat een
segmentale huidlaesie genoemd wordt, of over het hele lichaam
(gedissemineerd). Ook kan een huidafwijking solitaire, ofwel alleen, zijn.
Bij een geconfluerde huidlaesie is er een geleidelijke overgang tussen de omtrek van de
huidafwijking en de gezonde huid. Er zijn dus ook scherp afgrensbare huidafwijkingen. Een
folliculaire huidafwijking zijn afwijkingen die uitgaan van de haarfollikels.
Omvang
Bij de omvang gaat het om het aantal en de grootte van de laesies. Dit dient ook opgemeten
te worden. Wanneer er vele laesies aanwezig zijn met wisselende grootte wordt er een
range benoemd:
- Nummulair (muntgroot), 1-3 cm
- Handpalmgroot, 5-10 cm
- Lenticulair (linzenkorrel) 3-10 mm
- Miliair (gierstekorrel) 1-2 mm
4
