Cognitie & gedrag HC (5):
Geheugen
Docent: Chris Paffen
Leerdoelen
1. Wat is geheugen?
2. Zijn er soorten geheugen te onderscheiden? Zo ja, welke?
3. Hoe wordt informatie (optimaal) opgeslagen (encoding)?
4. Hoe wordt informatie (optimaal) opgehaald (retrieval)?
5. Hoe worden herinneringen stabiel (consolidation)?
6. Hoe worden herinneringen aangepast (reconsolidation)?
7. Hoe betrouwbaar is het geheugen?
1. Wat is geheugen?
Je wilt informatie kunnen opslaan (encoderen). Het doel daarvan is dat je informatie kunt
ophalen als die niet beschikbaar is (retrieving) (dus op een A4’tje staat bijv.). Als we het
hebben over geheugen zijn opslaan/encoderen en ophalen/retrieving de belangrijkste
processen.
Het ultieme doel van het geheugen (van encoding en retrieving) is dat je de opgeslagen
informatie kunt gebruiken.
1.1 Kenmerken van geheugen
- Geheugen kan verschillende (korte tot lange) tijdsspanne hebben.
o Noem het telefoon nummer van je ouderlijk huis (lange tijdsspanne)
o Leer deze getallenreeks uit je hoofd 77488265 (korte tijdsspanne)
- Geheugen kan kleine of grote capaciteit hebben
o Noem 25 dieren (grote capaciteit)
o Probeer de volgende letterreeks te onthouden ASKHDKSKA (kleine capaciteit)
- Geheugen kan verschillende inhoud hebben
o Hoe gedraag je je bijv. bij een formeel diner? Wat is de hoofdstad van
Bulgarije?
2. Soorten geheugen
Aan de hand van het model van Attkinson & Shiffrin gaan we verschillende soorten
geheugen illustreren (Figuur 1).
, Figuur 1: Modal model van Attkinson & Shiffrin
Het is nuttig om geheugen in te delen in de drie soorten van Figuur 1: sensory memory, short
term memory en long term memory.
Links komt je input aan, die loopt de verschillende stadia door en komt misschien uiteindelijk
in je lange termijn geheugen terecht.
2.1 Sensory memory
Sensory memory is het eerste geheugen waar je mee te maken krijgt als informatie
binnenkomt.
Wat is sensorisch geheugen? Een vraag die Sperling daarbij stelde is: hoeveel informatie
kunnen we ons herinneren vlak na aanbieding? We kijken heel erg kort naar een plaatje. Je
kunt er daarna wel iets over vertellen, maar de meeste informatie raakt meteen verleren.
Sperlings idee is dat vlak nadat de stimulus er was, er veel info aanwezig is. Dit onderzocht
hij door aan proefpersonen heel kort 12 letters te presenteren. Daaruit kwam dat ppn zo’n
4-5 letters kunnen terug rapporteren (‘whole report’). Daaruit zou je een capaciteit van
ongeveer 37% kunnen opmaken (dus niet zo veel).
Sperling zei: “Dat proefpersonen zich maar 4 à 5 letters herinneren betekent niet dat de
informatie er niet meer was. Ze hebben alleen geen toegang tot de informatie.”
Daarop bedacht Sperling een truc om bij de informatie te kunnen. Hij liet weer heel kort 12
letters zien, maar proefpersonen kregen de opdracht om een van de drie rijen te
rapporteren, op basis van de toon die ze hoorde (‘partial report’). Hij vond dat
proefpersonen gemiddeld 3.3 letters van de rij rapporteerden. Dat betekent dat als je 12
letters laat zien, die vervolgens verdwenen zijn en dan tegen de proefpersoon zegt dat ze
een bepaalde rij moeten rapporteren, dat mensen dat heel goed kunnen (capaciteit van
ongeveer 82%). Dus Sperling concludeerde: De toon geeft toegang tot de informatie die
anders vergeten zou worden!
Hoe langer je wacht met het laten horen van de toon, hoe minder goed de letters werden
onthouden. Op een gegeven moment presteren de proefpersonen weer dan even slecht als
wanneer ze helemaal geen toon horen.
Sensorisch geheugen:
Aanbieden stimulus komt sensorisch geheugen binnen via netvlies wanneer het beeld
van je netvlies verdwijnt verlies je de informatie.
Het sensorisch geheugen noemen we nu het fragiel werkgeheugen.
Samenvattend STM:
Geheugen
Docent: Chris Paffen
Leerdoelen
1. Wat is geheugen?
2. Zijn er soorten geheugen te onderscheiden? Zo ja, welke?
3. Hoe wordt informatie (optimaal) opgeslagen (encoding)?
4. Hoe wordt informatie (optimaal) opgehaald (retrieval)?
5. Hoe worden herinneringen stabiel (consolidation)?
6. Hoe worden herinneringen aangepast (reconsolidation)?
7. Hoe betrouwbaar is het geheugen?
1. Wat is geheugen?
Je wilt informatie kunnen opslaan (encoderen). Het doel daarvan is dat je informatie kunt
ophalen als die niet beschikbaar is (retrieving) (dus op een A4’tje staat bijv.). Als we het
hebben over geheugen zijn opslaan/encoderen en ophalen/retrieving de belangrijkste
processen.
Het ultieme doel van het geheugen (van encoding en retrieving) is dat je de opgeslagen
informatie kunt gebruiken.
1.1 Kenmerken van geheugen
- Geheugen kan verschillende (korte tot lange) tijdsspanne hebben.
o Noem het telefoon nummer van je ouderlijk huis (lange tijdsspanne)
o Leer deze getallenreeks uit je hoofd 77488265 (korte tijdsspanne)
- Geheugen kan kleine of grote capaciteit hebben
o Noem 25 dieren (grote capaciteit)
o Probeer de volgende letterreeks te onthouden ASKHDKSKA (kleine capaciteit)
- Geheugen kan verschillende inhoud hebben
o Hoe gedraag je je bijv. bij een formeel diner? Wat is de hoofdstad van
Bulgarije?
2. Soorten geheugen
Aan de hand van het model van Attkinson & Shiffrin gaan we verschillende soorten
geheugen illustreren (Figuur 1).
, Figuur 1: Modal model van Attkinson & Shiffrin
Het is nuttig om geheugen in te delen in de drie soorten van Figuur 1: sensory memory, short
term memory en long term memory.
Links komt je input aan, die loopt de verschillende stadia door en komt misschien uiteindelijk
in je lange termijn geheugen terecht.
2.1 Sensory memory
Sensory memory is het eerste geheugen waar je mee te maken krijgt als informatie
binnenkomt.
Wat is sensorisch geheugen? Een vraag die Sperling daarbij stelde is: hoeveel informatie
kunnen we ons herinneren vlak na aanbieding? We kijken heel erg kort naar een plaatje. Je
kunt er daarna wel iets over vertellen, maar de meeste informatie raakt meteen verleren.
Sperlings idee is dat vlak nadat de stimulus er was, er veel info aanwezig is. Dit onderzocht
hij door aan proefpersonen heel kort 12 letters te presenteren. Daaruit kwam dat ppn zo’n
4-5 letters kunnen terug rapporteren (‘whole report’). Daaruit zou je een capaciteit van
ongeveer 37% kunnen opmaken (dus niet zo veel).
Sperling zei: “Dat proefpersonen zich maar 4 à 5 letters herinneren betekent niet dat de
informatie er niet meer was. Ze hebben alleen geen toegang tot de informatie.”
Daarop bedacht Sperling een truc om bij de informatie te kunnen. Hij liet weer heel kort 12
letters zien, maar proefpersonen kregen de opdracht om een van de drie rijen te
rapporteren, op basis van de toon die ze hoorde (‘partial report’). Hij vond dat
proefpersonen gemiddeld 3.3 letters van de rij rapporteerden. Dat betekent dat als je 12
letters laat zien, die vervolgens verdwenen zijn en dan tegen de proefpersoon zegt dat ze
een bepaalde rij moeten rapporteren, dat mensen dat heel goed kunnen (capaciteit van
ongeveer 82%). Dus Sperling concludeerde: De toon geeft toegang tot de informatie die
anders vergeten zou worden!
Hoe langer je wacht met het laten horen van de toon, hoe minder goed de letters werden
onthouden. Op een gegeven moment presteren de proefpersonen weer dan even slecht als
wanneer ze helemaal geen toon horen.
Sensorisch geheugen:
Aanbieden stimulus komt sensorisch geheugen binnen via netvlies wanneer het beeld
van je netvlies verdwijnt verlies je de informatie.
Het sensorisch geheugen noemen we nu het fragiel werkgeheugen.
Samenvattend STM:
