Procesadvisering- over de ondersteunende rol van de
adviseur en het opbouwen van samenwerking tussen
adviseur en cliënt
Hoofdstuk 1: Wat is procesadvisering?
Procesadvisering (PA): wat tussen de hulpontvangende persoon of groep afspeelt.
De nadruk ligt op proces omdat de manier waarop in de interactie tussen personen en groepen
dingen worden gedaan even belangrijk of belangrijker is dan wat er wordt gedaan.
Via het hoe, oftewel het ‘proces’ wordt doorgaans duidelijker overgebracht wat wij werkelijk
bedoelen dat via de inhoud van wat wij zeggen.
Advisering/ begeleiding modellen:
1. Principe 1: stel u altijd helpend op. Indien mogelijk elk contact op het verlenen van hulp
richten.
2. Principe 2: houd altijd voeling met de huidige werkelijkheid. Kennis van de werkelijkheden die
bestaan in mijzelf en binnen het dienstsysteem is nodig om hulp te kunnen bieden.
Model 1: Het informatieaankoop- of expertise model: selling and telling. Client koopt van adviseur
bepaalde kennis & info waarover hij zelf niet beschikt. Men weet welke informatie hij zoekt en weet
dat de adviseur hierover beschikt.
PA-visie (/alternatief): zowel cliënt als adviseur betrokken bij gezamenlijke diagnosestelling, hier weet
beide niet wat relevant zou zijn: eerst sterke en zwakke punten van de organisatie onderzoeken.
Problemen worden langer opgelost wanneer de organisatie leert problemen zelf uit de weg te
ruimen.
3. Principe 3: leg uw onwetendheid bloot. Weten wat ik weet, wat ik meen te weten en wat ik
niet weet.
Model 2: Het arts- patiëntmodel. De adviseur wordt erbij gehaald om te onderzoeken welk deel van
de organisatie niet klopt. De adviseur moet ‘de boel maar eens nakijken’.
PA-visie (/alternatief): gezamenlijk stellen van een diagnose& de diagnostische en
probleemoplossende vaardigheden van de adviseur over te brengen op de cliënt. De cliënt moet
leren het probleem zelf te herkennen, door actieve betrokkenheid bij het bedenken van een remedie.
4. Principe 4: alles wat u doet is een interventie. Achter alles wat je doet de gevolgen inschatten.
Model 3: Het procesadviseringsmodel.
1: Alleen de cliënt is eigenaar van het probleem.
2: De dienst moet geholpen worden te ontdekken welke soort hulp hij moet zoeken.
3: Hulp bij achterhalen wat er verbeterd moet worden en hoe dat moet gebeuren.
4: Men moet eigen zwakke en sterke punten diagnosticeren en managen.
5: Alleen cliënten weten wat uiteindelijk in de organisatie zal werken.
6: Client moet zelf leren problemen te onderkennen en zelf remedies te bedenken.
7: Doorgifte van vaardigheden in het diagnosticeren en constructief interveniëren.
5. Principe 5: Bedenk dat de cliënt het probleem en de oplossing daarvoor bezit.
1
, Hoofdstuk 2: De psychodynamica van de begeleidingsrelaties.
Consultatie is gedefinieerd als raadpleging of professioneel advies inwinnen. Bij PA als filosofie wordt
erkend dat het meer fundamentele doel van advies of raad vragen is, hulp te krijgen bij het oplossen
van iets wat men als probleem ervaart.
In het begin van een begeleidingsrelatie bevinden beide partijen zich in een scheve, onevenwichtige
relatie, waarbij de helper ‘boven’ zit en de hulpzoekende ‘onder’.
Mogelijke reacties en gevoelens van de cliënt:
- Wrevel en afweer (tegenafhankelijkheid), cliënt zoekt gelegenheden om de adviseur omlaag
te halen door zijn advies te bagatelliseren, feiten aan te vallen e.d.
- Opluchting omdat men eindelijk zijn frustratie en probleem kwijt kan.
- Afhankelijkheid en onderwerping: men zoekt naar geruststelling, advies, steun.
- Overdracht van percepties en gevoelens op de adviseur, gebaseerd op ervaringen uit het
verleden.
In veel ondernemingen staat hulp zoeken bij een adviseur gelijk aan toegeven dat je je werk niet
aankunt.
Mogelijke reacties en gevoelens van adviseur:
- Gebruik maken van de macht en het gezag dat hem is toegekend om premature wijsheden te
verkondigen en daardoor de cliënt nog verder omlaag te drukken.
- Aanvaarden van en overreageren op de afhankelijkheid: geven van steun, geruststelling.
- Op afweer reageren door nog meer druk uit te oefenen.
- Verzet tegen het aangaan van de relatie.
- Tegenoverdracht of projectie door de begeleider op de cliënt van enkele gevoelens en
percepties die een herbeleving zijn van eerdere adviseur- cliëntrelaties.
Vaak blijkt dat toevallige gebeurtenissen veel meer verschil maken dan zorgvuldig uitgedachte
interventies.
Wil een adviseur echt hulp bieden, dan zal hij eerst een relatie tot stand moeten brengen die bij de
cliënt het gevoel van zelfwaardering herstelt, waarin de status van de cliënt en de begeleider met
elkaar in evenwicht worden gebracht, en waarin het eventueel bij de cliënt aanvankelijk aanwezige
gevoel van afhankelijkheid en tegenafhankelijkheid wordt verminderd.
De relatie begint productief te worden wanneer beide partijen zich wat hun status en rol betreft bij
elkaar op hun gemak voelen.
Naarmate de cliënt de begeleider meer accepteert, zal hij meer van zijn eigen privé-gedachten tonen
en de conversatie op een dieperliggend niveau brengen. Gedurende dit proces proberen beide
partijen elkaar voortdurend uit en letten zij scherp op elke negatieve feedback.
Cruciale interventies zijn: de cliënt zijn verhaal te laten vertellen en actief informatie te verwerven,
om zodoende de onwetendheidsterreinen van begeleider bloot te leggen> proces van wederzijdse
begeleiding.
6. Principe 6: Zwem met de stroom mee. Cliëntsystemen ontwikkelen een cultuur en trachten
hun stabiliteit te handhaven door de cultuur in stand te houden.
2
adviseur en het opbouwen van samenwerking tussen
adviseur en cliënt
Hoofdstuk 1: Wat is procesadvisering?
Procesadvisering (PA): wat tussen de hulpontvangende persoon of groep afspeelt.
De nadruk ligt op proces omdat de manier waarop in de interactie tussen personen en groepen
dingen worden gedaan even belangrijk of belangrijker is dan wat er wordt gedaan.
Via het hoe, oftewel het ‘proces’ wordt doorgaans duidelijker overgebracht wat wij werkelijk
bedoelen dat via de inhoud van wat wij zeggen.
Advisering/ begeleiding modellen:
1. Principe 1: stel u altijd helpend op. Indien mogelijk elk contact op het verlenen van hulp
richten.
2. Principe 2: houd altijd voeling met de huidige werkelijkheid. Kennis van de werkelijkheden die
bestaan in mijzelf en binnen het dienstsysteem is nodig om hulp te kunnen bieden.
Model 1: Het informatieaankoop- of expertise model: selling and telling. Client koopt van adviseur
bepaalde kennis & info waarover hij zelf niet beschikt. Men weet welke informatie hij zoekt en weet
dat de adviseur hierover beschikt.
PA-visie (/alternatief): zowel cliënt als adviseur betrokken bij gezamenlijke diagnosestelling, hier weet
beide niet wat relevant zou zijn: eerst sterke en zwakke punten van de organisatie onderzoeken.
Problemen worden langer opgelost wanneer de organisatie leert problemen zelf uit de weg te
ruimen.
3. Principe 3: leg uw onwetendheid bloot. Weten wat ik weet, wat ik meen te weten en wat ik
niet weet.
Model 2: Het arts- patiëntmodel. De adviseur wordt erbij gehaald om te onderzoeken welk deel van
de organisatie niet klopt. De adviseur moet ‘de boel maar eens nakijken’.
PA-visie (/alternatief): gezamenlijk stellen van een diagnose& de diagnostische en
probleemoplossende vaardigheden van de adviseur over te brengen op de cliënt. De cliënt moet
leren het probleem zelf te herkennen, door actieve betrokkenheid bij het bedenken van een remedie.
4. Principe 4: alles wat u doet is een interventie. Achter alles wat je doet de gevolgen inschatten.
Model 3: Het procesadviseringsmodel.
1: Alleen de cliënt is eigenaar van het probleem.
2: De dienst moet geholpen worden te ontdekken welke soort hulp hij moet zoeken.
3: Hulp bij achterhalen wat er verbeterd moet worden en hoe dat moet gebeuren.
4: Men moet eigen zwakke en sterke punten diagnosticeren en managen.
5: Alleen cliënten weten wat uiteindelijk in de organisatie zal werken.
6: Client moet zelf leren problemen te onderkennen en zelf remedies te bedenken.
7: Doorgifte van vaardigheden in het diagnosticeren en constructief interveniëren.
5. Principe 5: Bedenk dat de cliënt het probleem en de oplossing daarvoor bezit.
1
, Hoofdstuk 2: De psychodynamica van de begeleidingsrelaties.
Consultatie is gedefinieerd als raadpleging of professioneel advies inwinnen. Bij PA als filosofie wordt
erkend dat het meer fundamentele doel van advies of raad vragen is, hulp te krijgen bij het oplossen
van iets wat men als probleem ervaart.
In het begin van een begeleidingsrelatie bevinden beide partijen zich in een scheve, onevenwichtige
relatie, waarbij de helper ‘boven’ zit en de hulpzoekende ‘onder’.
Mogelijke reacties en gevoelens van de cliënt:
- Wrevel en afweer (tegenafhankelijkheid), cliënt zoekt gelegenheden om de adviseur omlaag
te halen door zijn advies te bagatelliseren, feiten aan te vallen e.d.
- Opluchting omdat men eindelijk zijn frustratie en probleem kwijt kan.
- Afhankelijkheid en onderwerping: men zoekt naar geruststelling, advies, steun.
- Overdracht van percepties en gevoelens op de adviseur, gebaseerd op ervaringen uit het
verleden.
In veel ondernemingen staat hulp zoeken bij een adviseur gelijk aan toegeven dat je je werk niet
aankunt.
Mogelijke reacties en gevoelens van adviseur:
- Gebruik maken van de macht en het gezag dat hem is toegekend om premature wijsheden te
verkondigen en daardoor de cliënt nog verder omlaag te drukken.
- Aanvaarden van en overreageren op de afhankelijkheid: geven van steun, geruststelling.
- Op afweer reageren door nog meer druk uit te oefenen.
- Verzet tegen het aangaan van de relatie.
- Tegenoverdracht of projectie door de begeleider op de cliënt van enkele gevoelens en
percepties die een herbeleving zijn van eerdere adviseur- cliëntrelaties.
Vaak blijkt dat toevallige gebeurtenissen veel meer verschil maken dan zorgvuldig uitgedachte
interventies.
Wil een adviseur echt hulp bieden, dan zal hij eerst een relatie tot stand moeten brengen die bij de
cliënt het gevoel van zelfwaardering herstelt, waarin de status van de cliënt en de begeleider met
elkaar in evenwicht worden gebracht, en waarin het eventueel bij de cliënt aanvankelijk aanwezige
gevoel van afhankelijkheid en tegenafhankelijkheid wordt verminderd.
De relatie begint productief te worden wanneer beide partijen zich wat hun status en rol betreft bij
elkaar op hun gemak voelen.
Naarmate de cliënt de begeleider meer accepteert, zal hij meer van zijn eigen privé-gedachten tonen
en de conversatie op een dieperliggend niveau brengen. Gedurende dit proces proberen beide
partijen elkaar voortdurend uit en letten zij scherp op elke negatieve feedback.
Cruciale interventies zijn: de cliënt zijn verhaal te laten vertellen en actief informatie te verwerven,
om zodoende de onwetendheidsterreinen van begeleider bloot te leggen> proces van wederzijdse
begeleiding.
6. Principe 6: Zwem met de stroom mee. Cliëntsystemen ontwikkelen een cultuur en trachten
hun stabiliteit te handhaven door de cultuur in stand te houden.
2
