FRONTAAL CORTEX
Motor cortex
Primaire motor cortex (M1)
o Betrokken bij: uitvoeren van lichaamsbewegingen
o Specificiteit van activatie: specifieke spieren activeren voor beweging
o Laesie: hemiplegie (= eenzijdig complete verlamming aan contralaterale
lichaamszijde (CVA; gebogen arm en slepend been aan aangedane zijde; meeste
invloed op distale lichaamsdelen); Hemiparese (= eenzijdig gedeeltelijke verlamming)
o Neurologische testen
Learned disuse: Aangedane arm wel kan gebruiken, maar heeft geleerd dit
niet te doen omdat het makkelijker is om de niet-aangedane arm te
gebruiken. Aangedane arm moet elke dag minstens een beetje bewegen (en
functioneel te proberen te gebruiken). Dit zal neuroplasticiteit activeren en
helpen bij het herstellen van neurale verbindingen met je spieren.
Constraint-Induced Movement Therapy (CIMT): methode waarbij patiënten
met hemiplegie hun aangedane ledemaat moeten gaan gebruiken.
Bijvoorbeeld: ze dragen een dikke handschoen aan de niet-aangedane hand,
waardoor ze worden gedwongen om de aangedane hand te gebruiken als ze
iets moeten grijpen. Intensieve CIMT kan zowel kracht als
functie in de paretische ledemaat verbeteren
Constrainment: vastbinden niet-aangedane arm
waardoor aangedane arm alleen gebruikt mag
worden
Shaping: intensieve training waarbij aangedane
arm gebruikt moet worden voor ADL-taken
Unmasking: groot deel van het herstel van
hersenletsel vindt plaats in de eerste paar dagen
o Somatotopie: elk lichaamsdeel wordt gerepresenteerd in een
ander gedeelte van dit gebied (motorische homunculus)
Groot gebied voor vingers en mond geeft aan dat in deze gebieden fijne
motoriek plaatsvindt
Premotor cortex
o Betrokken bij: hand juiste houding om objecten op te pakken, spiegelneuronen
(reageren wanneer je iemand anders een beweging ziet maken)
o Specificiteit van activatie: neuronen met eigen vuurpatroon afhankelijk van type
handeling (neuronen voor reiken, grijpen, scheuren)
o Externe loop (visueel-motorisch): bewegingen getriggerd door omgeving
o Laesie: niet vloeiend bijsturen & veel submovements
Supplementaire motor cortex (SMA)
o Betrokken bij: aansturen van bewegingen, coördinatie van bewegingen, nieuwe
bewegingen leren (motor planning)
o Specificiteit van activatie: minder specifiek, cel activatie geassocieerd met groter
gebied homunculus
o Interne loop (strategisch): bewust initiëren van bewegingen
o Laesie: Alien hand syndroom (= ledemaat gedraagt zich autonoom, heeft eigen.
Vervreemding van ledemaat)
Frontal Eye Field (FEF): het aansturen van ogen wanneer je een bewegend object volgt of
vrijwillige oogbewegingen om nieuw fixatiepunt te vinden (lezen van een boek)
o Netwerk: ventraal fronto-parietaal netwerk
1
,Prefrontale cortex
Dorsolaterale prefrontale cortex (DLPFC)
o Betrokken bij: executieve functies; werkgeheugen(!), selectieve aandacht, scaffolding
o Werkgeheugenmodel (Baddley & Hitch)
Central executive: controle centrum dat de interactie tussen korte en lange
termijn geheugen coördineert
Visuospatial sketchpad: Het opslaan en verwerken van zowel visuele als
viuo-spatiële informatie (korte termijn geheugen)
Phonological loop: Het opslaan en verwerken van kortstondige akoestische
informatie (werkgeheugen)
n-back taak (= patiënt moet onthouden wanneer welke letter is
ageweest. Er moet op een knop worden gedrukt als de letter voor
de tweede keer voorkomt of voor 3e of 4e keer. De opdracht kan
ook zijn, druk op de knop bij 3e letter na de S. Manipulaties in het
werkgeheugen wordt hiermee getest)
Digit span test: patiënt krijgt een aantal cijfers (vaak 5) achter
elkaar te horen en dan moet het gelijk herhaald worden. Hierbij
wordt het werkgeheugen getest.
o Tertiair gebied, dus minder specifieke activatie
o Netwerk: dorsaal aandachtsysteem (top-down): doelgerichte aandacht
o Laesie: Dysexecutief syndroom
Moeite met focussen en plannen
Moeite met inhibitie en taakshiften (inflexibel en perseveratie (= volharden
in een reacties, zelfs nadat hen is verteld dat deze onjuist is)
Werkgeheugenstoornis
Winsconsin Card Sorting Task: Top-down attention bepaalt het
belang van de informatie (selection of task relevant information).
Als de instructie van Winsconsin Card Sorting Task verandert (vorm
i.p.v. kleur), moet je letten op andere karakteristieken van de
kaarten (task switching). Als je dit niet kan aanpassen, is er sprake
van perseveratie (regel ontdekt en aanhouden). Je moet de
informatie van kleur (irrelevante informatie) gaan negeren (inhibition)
Orbitofrontaal cortex
o Betrokken bij: plannen, redeneren en bij het maken van beslissingen, het aansturen
van geschikte acties, beloningssysteem
o Laesie: Disinhibitie syndroom
Emotionele disregulatie
Sociaal onaangepast
Gebrek aan zelfregulering
Gebrek aan emotioneel beslisgedrag
Verslaving)
Iowa Gambling Task: 4 stapels kaarten, sommige zijn goede stapels wat geld
oplevert, sommige zijn slechte stapels waardoor je geld verliest. Gezonde
proefpersonen nemen eerste kaarten van alle stapeltjes maar komen er vrij
snel achter wat de goede en slechte stapeltjes zijn. Mensen met disinhibitie
syndroom blijven echter kaarten van de slechte stapeltjes kiezen
Voorbeeld: Phineas Gage, beschadiging orbitofrontaal cortex; gedrag veranderde: brutaal,
vloeken, hield weinig rekening met anderen en geen zelfbeheersing
Ventraal(lateraal) prefrontale cortex
o Betrokken bij: emoties, beloning, zelfbeheersing, sociaal
gedrag (affectieve functies)
2
, o Laesie: Disinhibitie syndroom (verandering in persoonlijkheid)
o Broca afasie (inferior frontal gyrus, linker hemisfeer)
Verminderde taalproductie, taalbegrip goed
(verstaan/begrijpen) Wada test (kijken of taal
links of rechts ligt)
Brabbelen
Agrammatisme (= moeite met zinsopbouw,
grammaticaregels)
Mediale prefrontale cortex
o Betrokken bij: begeleiden en monitoren van gedrag (ACC speelt
ook belangrijke rol hierin)
o Geassocieerd met zelf-perceptie en perceptie van anderen
Simulation theory: iemand anders gedrag observeren,
onbewust imiteren (gezichtsuitdrukkingen, blikken in
de ogen) en dan fysiologisch respons voelen dat we er
dan vanuit gaan dat het gevoel wat wij krijgen gelijk is
aan het gevoel dat de ander zal hebben Perception-
action model van empathy
o Laesie: supero-mediaal frontal letsel (schade aan Anterior Cingulate Cortex; ACC)
Supervisory Attentional System (SAS; monitoring systeem): ‘oeps’ centrum is
aangedaan
Minder foutgevoelig, onvoldoende bewaken en corrigeren
Problemen met vasthouden van een intentie
Motivatie probleem
Afhankelijk van omgevingsstimuli: ultilisation behavior en/of impulsieve
dadendrang (= gedrag is extreem afhankelijk van prototypische reactie. Niet
in staat om hun reactie af te remmen of flexibel aan te passen aan de
context waarin ze zich bevinden)
o Stop-signaal test: taak uitvoeren waarin wordt gekeken naar hoelang het duurt voor
het stoppen van geplande respons. Wanneer een stop-signaal wordt getoond, is er
activiteit in de frontale gyrus. Inhibitie van geplande respons ontstaat in dit
hersengebied. Patiënten met laesies van de frontale kwab zijn traag in het afbreken
van een geplande respons. Veel failed stop trials; ze hadden moeten stoppen maar
hebben toch gedrukt
PARIETAAL CORTEX
S1: Primaire somatosensorische cortex (postcentral gyrus)
3
Motor cortex
Primaire motor cortex (M1)
o Betrokken bij: uitvoeren van lichaamsbewegingen
o Specificiteit van activatie: specifieke spieren activeren voor beweging
o Laesie: hemiplegie (= eenzijdig complete verlamming aan contralaterale
lichaamszijde (CVA; gebogen arm en slepend been aan aangedane zijde; meeste
invloed op distale lichaamsdelen); Hemiparese (= eenzijdig gedeeltelijke verlamming)
o Neurologische testen
Learned disuse: Aangedane arm wel kan gebruiken, maar heeft geleerd dit
niet te doen omdat het makkelijker is om de niet-aangedane arm te
gebruiken. Aangedane arm moet elke dag minstens een beetje bewegen (en
functioneel te proberen te gebruiken). Dit zal neuroplasticiteit activeren en
helpen bij het herstellen van neurale verbindingen met je spieren.
Constraint-Induced Movement Therapy (CIMT): methode waarbij patiënten
met hemiplegie hun aangedane ledemaat moeten gaan gebruiken.
Bijvoorbeeld: ze dragen een dikke handschoen aan de niet-aangedane hand,
waardoor ze worden gedwongen om de aangedane hand te gebruiken als ze
iets moeten grijpen. Intensieve CIMT kan zowel kracht als
functie in de paretische ledemaat verbeteren
Constrainment: vastbinden niet-aangedane arm
waardoor aangedane arm alleen gebruikt mag
worden
Shaping: intensieve training waarbij aangedane
arm gebruikt moet worden voor ADL-taken
Unmasking: groot deel van het herstel van
hersenletsel vindt plaats in de eerste paar dagen
o Somatotopie: elk lichaamsdeel wordt gerepresenteerd in een
ander gedeelte van dit gebied (motorische homunculus)
Groot gebied voor vingers en mond geeft aan dat in deze gebieden fijne
motoriek plaatsvindt
Premotor cortex
o Betrokken bij: hand juiste houding om objecten op te pakken, spiegelneuronen
(reageren wanneer je iemand anders een beweging ziet maken)
o Specificiteit van activatie: neuronen met eigen vuurpatroon afhankelijk van type
handeling (neuronen voor reiken, grijpen, scheuren)
o Externe loop (visueel-motorisch): bewegingen getriggerd door omgeving
o Laesie: niet vloeiend bijsturen & veel submovements
Supplementaire motor cortex (SMA)
o Betrokken bij: aansturen van bewegingen, coördinatie van bewegingen, nieuwe
bewegingen leren (motor planning)
o Specificiteit van activatie: minder specifiek, cel activatie geassocieerd met groter
gebied homunculus
o Interne loop (strategisch): bewust initiëren van bewegingen
o Laesie: Alien hand syndroom (= ledemaat gedraagt zich autonoom, heeft eigen.
Vervreemding van ledemaat)
Frontal Eye Field (FEF): het aansturen van ogen wanneer je een bewegend object volgt of
vrijwillige oogbewegingen om nieuw fixatiepunt te vinden (lezen van een boek)
o Netwerk: ventraal fronto-parietaal netwerk
1
,Prefrontale cortex
Dorsolaterale prefrontale cortex (DLPFC)
o Betrokken bij: executieve functies; werkgeheugen(!), selectieve aandacht, scaffolding
o Werkgeheugenmodel (Baddley & Hitch)
Central executive: controle centrum dat de interactie tussen korte en lange
termijn geheugen coördineert
Visuospatial sketchpad: Het opslaan en verwerken van zowel visuele als
viuo-spatiële informatie (korte termijn geheugen)
Phonological loop: Het opslaan en verwerken van kortstondige akoestische
informatie (werkgeheugen)
n-back taak (= patiënt moet onthouden wanneer welke letter is
ageweest. Er moet op een knop worden gedrukt als de letter voor
de tweede keer voorkomt of voor 3e of 4e keer. De opdracht kan
ook zijn, druk op de knop bij 3e letter na de S. Manipulaties in het
werkgeheugen wordt hiermee getest)
Digit span test: patiënt krijgt een aantal cijfers (vaak 5) achter
elkaar te horen en dan moet het gelijk herhaald worden. Hierbij
wordt het werkgeheugen getest.
o Tertiair gebied, dus minder specifieke activatie
o Netwerk: dorsaal aandachtsysteem (top-down): doelgerichte aandacht
o Laesie: Dysexecutief syndroom
Moeite met focussen en plannen
Moeite met inhibitie en taakshiften (inflexibel en perseveratie (= volharden
in een reacties, zelfs nadat hen is verteld dat deze onjuist is)
Werkgeheugenstoornis
Winsconsin Card Sorting Task: Top-down attention bepaalt het
belang van de informatie (selection of task relevant information).
Als de instructie van Winsconsin Card Sorting Task verandert (vorm
i.p.v. kleur), moet je letten op andere karakteristieken van de
kaarten (task switching). Als je dit niet kan aanpassen, is er sprake
van perseveratie (regel ontdekt en aanhouden). Je moet de
informatie van kleur (irrelevante informatie) gaan negeren (inhibition)
Orbitofrontaal cortex
o Betrokken bij: plannen, redeneren en bij het maken van beslissingen, het aansturen
van geschikte acties, beloningssysteem
o Laesie: Disinhibitie syndroom
Emotionele disregulatie
Sociaal onaangepast
Gebrek aan zelfregulering
Gebrek aan emotioneel beslisgedrag
Verslaving)
Iowa Gambling Task: 4 stapels kaarten, sommige zijn goede stapels wat geld
oplevert, sommige zijn slechte stapels waardoor je geld verliest. Gezonde
proefpersonen nemen eerste kaarten van alle stapeltjes maar komen er vrij
snel achter wat de goede en slechte stapeltjes zijn. Mensen met disinhibitie
syndroom blijven echter kaarten van de slechte stapeltjes kiezen
Voorbeeld: Phineas Gage, beschadiging orbitofrontaal cortex; gedrag veranderde: brutaal,
vloeken, hield weinig rekening met anderen en geen zelfbeheersing
Ventraal(lateraal) prefrontale cortex
o Betrokken bij: emoties, beloning, zelfbeheersing, sociaal
gedrag (affectieve functies)
2
, o Laesie: Disinhibitie syndroom (verandering in persoonlijkheid)
o Broca afasie (inferior frontal gyrus, linker hemisfeer)
Verminderde taalproductie, taalbegrip goed
(verstaan/begrijpen) Wada test (kijken of taal
links of rechts ligt)
Brabbelen
Agrammatisme (= moeite met zinsopbouw,
grammaticaregels)
Mediale prefrontale cortex
o Betrokken bij: begeleiden en monitoren van gedrag (ACC speelt
ook belangrijke rol hierin)
o Geassocieerd met zelf-perceptie en perceptie van anderen
Simulation theory: iemand anders gedrag observeren,
onbewust imiteren (gezichtsuitdrukkingen, blikken in
de ogen) en dan fysiologisch respons voelen dat we er
dan vanuit gaan dat het gevoel wat wij krijgen gelijk is
aan het gevoel dat de ander zal hebben Perception-
action model van empathy
o Laesie: supero-mediaal frontal letsel (schade aan Anterior Cingulate Cortex; ACC)
Supervisory Attentional System (SAS; monitoring systeem): ‘oeps’ centrum is
aangedaan
Minder foutgevoelig, onvoldoende bewaken en corrigeren
Problemen met vasthouden van een intentie
Motivatie probleem
Afhankelijk van omgevingsstimuli: ultilisation behavior en/of impulsieve
dadendrang (= gedrag is extreem afhankelijk van prototypische reactie. Niet
in staat om hun reactie af te remmen of flexibel aan te passen aan de
context waarin ze zich bevinden)
o Stop-signaal test: taak uitvoeren waarin wordt gekeken naar hoelang het duurt voor
het stoppen van geplande respons. Wanneer een stop-signaal wordt getoond, is er
activiteit in de frontale gyrus. Inhibitie van geplande respons ontstaat in dit
hersengebied. Patiënten met laesies van de frontale kwab zijn traag in het afbreken
van een geplande respons. Veel failed stop trials; ze hadden moeten stoppen maar
hebben toch gedrukt
PARIETAAL CORTEX
S1: Primaire somatosensorische cortex (postcentral gyrus)
3
