2022
2023
MOB 2B
HOC
,1 PEESAANDOENINGEN
1.1 INTRODUCTIE
1.1.1 BOUW VAN PEZEN
• De pees is de overgang tussen de spierbuik (= het spierweefsel; het contraherende deel) en het bot.
• Pezen zijn passieve verbindingen tussen spieren en botten om gewrichtsbeweging te garanderen.
• Pezen bestaan voornamelijk uit collageeneenheden, aan elkaar gebonden door cross-links of niet-
collageen matrix.
• Pees bestaat uit een aantal bundels die nog eens bestaan uit een aantal bundels.
• Collogeenvezels zorgen ervoor dat een pees sterk is, het is vergelijkbaar met carbon.
• Het doel van die pees is om de kracht van die samentrekking van die spier over te zetten op het bot.
Met andere woorden dat zorgt voor beweging in een gewricht.
• Pezen die specifieker aan bot komen:
o Supraspinatuspees
o Tennis/golfers elleboog
o Bicepspees (zowel proximaal als distaal)
o Patellapees (OL)
o Achillespees (OL)
1.1.2 STRUCTUUR & EIGENSCHAPPEN VERSCHILLEN TUSSEN PEZEN, AFHANKELIJK VAN HUN
FUNCTIE
• De overgrote meerderheid van de pees bestaat uit collageen type I (70-90%) en dit is afhankelijk van
welke pees we gaan onderzoeken. Niet elke pees heeft hetzelfde aantal.
• 10% bestaat uit cellen en deze zijn mechanosensitief.
o Bit betekent dat ze de eigenschap
hebben om veranderingen te capteren
in mechanische inpakt (rek, druk,
scheur…) en ze kunnen op basis van
deze input gaan reageren en op die
manier de samenstelling van de pees
gaan aanpassen. Dus ze nemen
'belasting' waar en regelen de
peesstructuur, mede als reactie op deze
belasting.
1.1.3 SPECIFIEKE PEZEN, GEHOLPEN DOOR HUN INDIVIDUELE MATERIAALEIGENSCHAPPEN,
HELPEN BEWEGING OP VERSCHILLENDE MANIEREN
1
, Positionele Energie-
pezen absorberende pezen
• 2 grote groepen van soorten pezen:
o Positionele pezen
§ Functie: kracht die in spierbuik gegenereerd wordt, zo correct en juist mogelijk over
te brengen naar de botten en dus naar het gewricht. Met andere woorden, dat gaat
over weinig elasticiteit, die spieren of pezen gaan heel weinig opvangen en zijn dus
heel stijf. Hierdoor gaan de kleinste bewegingen direct overgezet worden in het bot
en het gewricht.
t VOORBEELD: vingers, hand (voor kleine motorische vaardigheden).
o Energie absorberende pezen
§ Spieren die veel meer elastinevezels hebben en dus veel meer elastisch zijn en
kunnen uitrekken. De bedoeling hiervan is voornamelijk om energie te absorberen.
t VOORBEELD: achillespees, als je stapt, loopt, springt...dan vangt die voor een
heel stuk de energie die daarmee gepaard gaat op en gaat die voor een deel
zelfs teruggeven in de vorm van propulsie.
1.1.4 HOEVEEL KRACHT IS ER NODIG OM EEN PEES TE BREKEN?
• Dit is een weergave van wanneer men een pees zou
afknippen en aan twee punten zou vasthangen. Dan
gaat men kijken hoeveel kracht men moet zetten om
die uiteindelijk te kunnen laten knappen en kapot te
laten gaan. Het punt waar de pees kapot gaat gaan
bevindt zich daar waar de grafiek een sterke daling
heeft (wegvallen van kracht).
• Bovenste: absolute waarde: hoeveel mm kan men
uitrekken
• Onderste: ratio in functie van hoe dik die spier is. Deze
is makkelijker om naar te kijken, omdat deze
gestandaardiseerd is voor alle soorten pezen.
• Men onderscheidt 3 verschillende fasen:
o Fase 1: waar er weinig reactie is, geleidelijk aan
een beetje spanning en geleidelijk aan een
beetje kracht moet gegenereerd worden. Deze
fase is de fase waar de collageenvezels die in
zo een pees zijn zich gaan oriënteren in de
richting van de rek. In ontspannen situatie
gaan deze door mekaar liggen.
o Fase 2: eenmaal ze in de richting van de rek staan, gaat er weerstand gevoeld worden en gaat
de kracht worden opgedreven.
o Fase 3: de kracht gaat zo hoog zijn, dat die vezel dat niet meer aankunnen en de pees knapt.
à Hoe stijver de pees is, hoe steiler de dikke lijn op de grafiek gaat zijn.
1.1.5 DE MEESTE PEZEN WERKEN IN HET LINEAIRE GEBIED (2) VAN DE SPANNINGS-REKCURVE,
MAAR ZE STREKKEN ZICH ANDERS UIT:
2
, • Blauwe = positionele pees
o Deze moeten dus heel stijf zijn en rekt ook beperkt uit
• Rode = energie absorberende pees
• Niet allen samenstelling, maar ook de manier waarop deze pezen
uitrekken is verschillend.
o In de positionele pees gebeurt de uitrekking omwille van
het glijden van de fibrillen. Die gaan ten opzichte van
elkaar glijden.
o In de energie absorberende pees, zijn de fibrillen/vezels
zo georganiseerd dat ze eerder gaat functioneren als
een veer. Ze gaan op zichzelf uitrekken en dat komt dus
door de oriëntatie van de vezels, hebben helixstructuur.
• Positionele pezen: glijden tussen collageenfibrillen & vezels
o Matrix zorgt voor visco-elastische eigenschappen
• Energieopslag pezen: fascikels zijn spiraalvormig gerangschikt als individuele veren. Glijden
voornamelijk tussen fascikels.
• Grafische weergave: bij normale, gezonde pezen!!
1.2 TENDINOPATHIE COMBINEERT ZOWEL PIJN ALS FUNCTIEVERLIES AFKOMSTIG VAN PEES.
• Tendinopathie wordt meestal geassocieerd met
veranderingen in de peesstructuur, maar niet alle
veranderingen resulteren in symptomen en
functieverlies.
• Wanneer men klachten heeft, ziet men dat (vrij
vaak, maar niet altijd) die structuur van de pezen
helemaal aangetast is.
• Links is de structuur mooi parallel aan mekaar.
Terwijl bij een zieke pees zie je dat het (chaotisch)
door elkaar ligt.
• Alleen is er geen 1:1 associatie aanwezig tussen de aanwezigheid van pathologische weefsel met de
klachtenpatronen van die mensen met peesklachten.
1.3 ER ZIJN VERSCHILLENDE HYPOTHETISCHE MODELLEN OM DE OVERGANG VAN NORMALE
PEES NAAR PATHOLOGIE TE BESCHRIJVEN
• De juiste pathologische processen die achter het gaan van een normale naar een zieke pees liggen zijn
heel weinig gekend. Er zijn een aantal modellen naar voren geschoven:
3
2023
MOB 2B
HOC
,1 PEESAANDOENINGEN
1.1 INTRODUCTIE
1.1.1 BOUW VAN PEZEN
• De pees is de overgang tussen de spierbuik (= het spierweefsel; het contraherende deel) en het bot.
• Pezen zijn passieve verbindingen tussen spieren en botten om gewrichtsbeweging te garanderen.
• Pezen bestaan voornamelijk uit collageeneenheden, aan elkaar gebonden door cross-links of niet-
collageen matrix.
• Pees bestaat uit een aantal bundels die nog eens bestaan uit een aantal bundels.
• Collogeenvezels zorgen ervoor dat een pees sterk is, het is vergelijkbaar met carbon.
• Het doel van die pees is om de kracht van die samentrekking van die spier over te zetten op het bot.
Met andere woorden dat zorgt voor beweging in een gewricht.
• Pezen die specifieker aan bot komen:
o Supraspinatuspees
o Tennis/golfers elleboog
o Bicepspees (zowel proximaal als distaal)
o Patellapees (OL)
o Achillespees (OL)
1.1.2 STRUCTUUR & EIGENSCHAPPEN VERSCHILLEN TUSSEN PEZEN, AFHANKELIJK VAN HUN
FUNCTIE
• De overgrote meerderheid van de pees bestaat uit collageen type I (70-90%) en dit is afhankelijk van
welke pees we gaan onderzoeken. Niet elke pees heeft hetzelfde aantal.
• 10% bestaat uit cellen en deze zijn mechanosensitief.
o Bit betekent dat ze de eigenschap
hebben om veranderingen te capteren
in mechanische inpakt (rek, druk,
scheur…) en ze kunnen op basis van
deze input gaan reageren en op die
manier de samenstelling van de pees
gaan aanpassen. Dus ze nemen
'belasting' waar en regelen de
peesstructuur, mede als reactie op deze
belasting.
1.1.3 SPECIFIEKE PEZEN, GEHOLPEN DOOR HUN INDIVIDUELE MATERIAALEIGENSCHAPPEN,
HELPEN BEWEGING OP VERSCHILLENDE MANIEREN
1
, Positionele Energie-
pezen absorberende pezen
• 2 grote groepen van soorten pezen:
o Positionele pezen
§ Functie: kracht die in spierbuik gegenereerd wordt, zo correct en juist mogelijk over
te brengen naar de botten en dus naar het gewricht. Met andere woorden, dat gaat
over weinig elasticiteit, die spieren of pezen gaan heel weinig opvangen en zijn dus
heel stijf. Hierdoor gaan de kleinste bewegingen direct overgezet worden in het bot
en het gewricht.
t VOORBEELD: vingers, hand (voor kleine motorische vaardigheden).
o Energie absorberende pezen
§ Spieren die veel meer elastinevezels hebben en dus veel meer elastisch zijn en
kunnen uitrekken. De bedoeling hiervan is voornamelijk om energie te absorberen.
t VOORBEELD: achillespees, als je stapt, loopt, springt...dan vangt die voor een
heel stuk de energie die daarmee gepaard gaat op en gaat die voor een deel
zelfs teruggeven in de vorm van propulsie.
1.1.4 HOEVEEL KRACHT IS ER NODIG OM EEN PEES TE BREKEN?
• Dit is een weergave van wanneer men een pees zou
afknippen en aan twee punten zou vasthangen. Dan
gaat men kijken hoeveel kracht men moet zetten om
die uiteindelijk te kunnen laten knappen en kapot te
laten gaan. Het punt waar de pees kapot gaat gaan
bevindt zich daar waar de grafiek een sterke daling
heeft (wegvallen van kracht).
• Bovenste: absolute waarde: hoeveel mm kan men
uitrekken
• Onderste: ratio in functie van hoe dik die spier is. Deze
is makkelijker om naar te kijken, omdat deze
gestandaardiseerd is voor alle soorten pezen.
• Men onderscheidt 3 verschillende fasen:
o Fase 1: waar er weinig reactie is, geleidelijk aan
een beetje spanning en geleidelijk aan een
beetje kracht moet gegenereerd worden. Deze
fase is de fase waar de collageenvezels die in
zo een pees zijn zich gaan oriënteren in de
richting van de rek. In ontspannen situatie
gaan deze door mekaar liggen.
o Fase 2: eenmaal ze in de richting van de rek staan, gaat er weerstand gevoeld worden en gaat
de kracht worden opgedreven.
o Fase 3: de kracht gaat zo hoog zijn, dat die vezel dat niet meer aankunnen en de pees knapt.
à Hoe stijver de pees is, hoe steiler de dikke lijn op de grafiek gaat zijn.
1.1.5 DE MEESTE PEZEN WERKEN IN HET LINEAIRE GEBIED (2) VAN DE SPANNINGS-REKCURVE,
MAAR ZE STREKKEN ZICH ANDERS UIT:
2
, • Blauwe = positionele pees
o Deze moeten dus heel stijf zijn en rekt ook beperkt uit
• Rode = energie absorberende pees
• Niet allen samenstelling, maar ook de manier waarop deze pezen
uitrekken is verschillend.
o In de positionele pees gebeurt de uitrekking omwille van
het glijden van de fibrillen. Die gaan ten opzichte van
elkaar glijden.
o In de energie absorberende pees, zijn de fibrillen/vezels
zo georganiseerd dat ze eerder gaat functioneren als
een veer. Ze gaan op zichzelf uitrekken en dat komt dus
door de oriëntatie van de vezels, hebben helixstructuur.
• Positionele pezen: glijden tussen collageenfibrillen & vezels
o Matrix zorgt voor visco-elastische eigenschappen
• Energieopslag pezen: fascikels zijn spiraalvormig gerangschikt als individuele veren. Glijden
voornamelijk tussen fascikels.
• Grafische weergave: bij normale, gezonde pezen!!
1.2 TENDINOPATHIE COMBINEERT ZOWEL PIJN ALS FUNCTIEVERLIES AFKOMSTIG VAN PEES.
• Tendinopathie wordt meestal geassocieerd met
veranderingen in de peesstructuur, maar niet alle
veranderingen resulteren in symptomen en
functieverlies.
• Wanneer men klachten heeft, ziet men dat (vrij
vaak, maar niet altijd) die structuur van de pezen
helemaal aangetast is.
• Links is de structuur mooi parallel aan mekaar.
Terwijl bij een zieke pees zie je dat het (chaotisch)
door elkaar ligt.
• Alleen is er geen 1:1 associatie aanwezig tussen de aanwezigheid van pathologische weefsel met de
klachtenpatronen van die mensen met peesklachten.
1.3 ER ZIJN VERSCHILLENDE HYPOTHETISCHE MODELLEN OM DE OVERGANG VAN NORMALE
PEES NAAR PATHOLOGIE TE BESCHRIJVEN
• De juiste pathologische processen die achter het gaan van een normale naar een zieke pees liggen zijn
heel weinig gekend. Er zijn een aantal modellen naar voren geschoven:
3
