MEER INFO KIJK EXCEL-BESTANDEN!
Financieel Management
1 Situering van financieel management
1.1 Betekenis van financieel management
1.1.1 Definiëring
Financieel management = wetenschap van het financieel beheer in het kader van de nagestreefde
doelstellingen van de organisatie
- Ondernemingsdoelstelling overstijgt het klassieke doel van winstmaximalisatie
▪ Aandeelhouders: belangrijk dat de aandeelhouderswaarden wordt geoptimaliseerd
▪ Nastreven van belangen van de andere stakeholders
1.1.2 Situering van financieel management binnen de onderneming
3 beslissingsniveaus binnen een onderneming:
- Algemene vergadering (AV)
▪ Bevat alle aandeelhouders en iedereen die een stukje eigenaar is
▪ Controleren en goedkeuren van alle documenten
▪ Beslissen wie er in de raad van bestuur komt
- Raad van Bestuur (RvB)
▪ Vertegenwoordigers van de belangrijkste aandeelhouders, leden van directiecomité
en eventueel onafhankelijke bestuurders
▪ Voorleggen van de finale goedkeuring van ingrijpende beslissingen aan de algemene
vergadering (bv. uitkering van dividenden)
▪ Nemen van strategische beslissingen
▪ Hoofd = voorzitter van de raad van bestuur
▪ Beslissen wie er CEO wordt
- Directiecomité (DC)/ Management
▪ Belast met het dagelijkse bestuur
▪ Nemen dagelijkse operationele beslissingen
▪ Strategische keuzes voorleggen aan de raad van bestuur
▪ Hoofd = CEO
▪ Financieel manager/ CFO
Probeert doelstellingen te realiseren binnen een bepaalde
ondernemingsstructuur
Vertegenwoordigd het financieel departement binnen het directiecomité
- Beursgenoteerd = publiek bedrijf: aandelen zijn vrij verhandelbaar
- Deugdelijk bestuur: besturen in belang van alle aandeelhouders
- Achter de beurs zitten allemaal kleine aandeelhouders (bv. wij) (Euronext = Beurs in België)
- Accountability wilt zeggen dat je je moet kunnen verantwoorden
- Bestuurder = iemand in de raad van bestuur
- Onafhankelijke/externe bestuurder = iemand in de raad van bestuur maar die niet 1
bepaalde aandeelhouder vertegenwoordigd. Zij vertegenwoordigen de minderheid
aandeelhouders.
- Marktprijs = wat je op tafel moet leggen om het bedrijf te kopen
- Shareholders zijn een onderdeel van stakeholders
1
, MEER INFO KIJK EXCEL-BESTANDEN!
Beursgenoteerd Niet genoteerd
= Public Company = Private Company
Aandelen zijn wel openbaar Aandelen zijn niet openbaar
- Marktwaarde van aandelen gekend via - Geen marktwaarde van aandelen gekend
beurskoers want er is geen beurskoers beschikbaar
Minderheid van de ondernemingen Meerderheid van de ondernemingen
Wel een marktprijs Geen marktprijs (De marktprijs weet je enkel als je
- Bv. Agfa: Koers = € 3,5 * aantal aandelen 170 gaat verkopen, als er dus een transactie gebeurd)
Miljoen → Marktkapitalisatie = 600 miljoen EUR
Impact organen Impact organen
- Onafhankelijke bestuurders zijn heel - Beperkt aantal van aandeelhouders
belangrijk omdat deze bedrijven veel kleine - Ook bij de kleine bedrijven zijn er
aandeelhouders hebben onafhankelijke bestuurders omwille van hun
expertise
Bv. JBC en Torfs zitten in elkaars RvB als
onafhankelijke bestuurder: raad geven
Examenvraag: Waarom is een onafhankelijke bestuurder belangrijk bij een beursgenoteerd bedrijf
of bij een niet-genoteerd? Beursgenoteerd: omwille van de vele kleine aandeelhouders & niet-
genoteerd: omwille van de expertise
1.2 Taken van de financieel manager
- Controlling/ Financiële rapportering = alles wat met de boekhouding te maken heeft
▪ Boekhoudkundige insteek: boekhoudkundige benadering van de resultaten
▪ Voorbeelden: rapportering (Hoe zijn de cijfers?) , budgettering, …
- Treasury/ Beslissingen nemen met financiële impact = alles in verband met de cashflow
▪ Cashflowmatige insteek
▪ Financiering: relaties met kredietinstellingen en kapitaaloperaties (aandeelhouders)
▪ Voorbeelden: debiteurenbeheer (omgaan met klanten: vragen om sneller te
betalen), relaties met banken, cashmanagement (Wat ga je doen als je geld te veel
hebt? Beleggen?) …
- Extra taken, vooral bij beursgenoteerde ondernemingen: kapitaaloperaties, ‘investor
relations’ (alle contacten met uw investeerders, aandeelhouders: gebeurd vaak via de
media), …
1.2.1 Financial controlling
De afdeling van de controller houdt zich bezig met de bedrijfsboekhouding -> bv.: administratie,
vennootschapsbelasting, kostprijsberekening…
- Activiteiten zijn vooral intern gericht
- Het verzamelen van interne gegevens met het oog op rapportering en besluitvorming
Groep controller: verantwoordelijk voor de rapportering op ondernemingsniveau
Business controller: opereert op niveau van een bepaalde bedrijfseenheid
1.2.2 Thesauriebeleid
Thesauriebeheerder: verantwoordelijk voor de dagelijkse uitvoering van diverse financiële
activiteiten
- Activiteiten zijn vooral extern gericht
- Het onderhouden van contacten met onder andere financiële instellingen met oog op het
optimaal beheren van geldstromen
2
, MEER INFO KIJK EXCEL-BESTANDEN!
1.3 Doelstellingen van financieel management
Opmerkingen:
- Ook rekening houden met risico’s (winstmaximalisatie)
- Naast de winst ook naar de cashflow kijken
- Naast de boekhoudkundige waarde ook naar de marktwaarde kijken
1.3.1 Boekhoudkundige benadering
- De voorwaarde voor elke onderneming om te blijven bestaan is winst te boeken
- Boekhoudkundig: meer opbrengsten dan kosten boeken gedurende het boekjaar
- Het belangrijkste winstbegrip = het nettoresultaat
▪ Basis voor de vergoeding aan aandeelhouders
▪ Boekhoudkundig 2 mogelijkheden om het winstcijfer aan te wenden
Uitkering van een dividend
Reservering/ overdracht binnen de onderneming
Creatie van aandeelhouderswaarde (=shareholders value) is een betere benadering dan
winstmaximalisatie
- Dividend uitkeren aan de aandeelhouders
- Waardestijging van de aandelen door een toename van het eigen vermogen
▪ Opmerking: bij beursgenoteerde ondernemingen eerder te beoordelen via toename
van de marktwaarde van de aandelen. Het is niet altijd als het eigen vermogen stijgt
dat de aandelen gaan stijgen daarom kijken naar marktwaarde.
1.3.2 Cashflowbenadering
- Nadruk ligt op de cashflow: beweging van de kaspositie
- Kasstroom wordt bepaald door het verschil tussen de inkomsten en uitgaven
1.4 Deugdelijk bestuur
1.4.1 Betekenis
1.4.1.1 Situering binnen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
De diverse betrokken partijen binnen onderneming zijn stakeholders -> onderscheid tussen de
aandeelhouders en andere belanghebbenden
- Niet enkel rekening houden met aandeelhouders (‘shareholders’), maar ook met andere
belanghebbenden (‘stakeholders’)
▪ Rekening houden met ALLE stakeholders
Indien er geen rekening wordt gehouden met andere belanghebbenden
riskeert de onderneming om haar “Licence to operate” te verliezen
▪ Niet noodzakelijk in tegenspraak met aandeelhouderswaarde
▪ Enkel rekening houden met de belangen van aandeelhouders is op lange termijn niet
haalbaar
- Verzekeren dat alle aandeelhouders (ook de minderheidsaandeelhouders) op gelijke manier
worden behandeld
▪ Belang van controle op Directiecomité door Raad van bestuur en Algemene
vergadering
3
, MEER INFO KIJK EXCEL-BESTANDEN!
Deugdelijk bestuur: er wordt gehandeld in het belang van alle aandeelhouders en niet enkel in het
belang van de meerderheidsaandeelhouders + nodige voorzorgen nemen zodat het directiecomité
niet in eerste instantie enkel in haar eigen belang zou handelen
- Rekening houden met alle shareholders door een goede controle om samen te werken
tussen de organen
- Onderlinge verhoudingen tussen diverse bestuursorganen goed op elkaar af te stemmen
- Taken duidelijk aflijnen zodat er voldoende controle kan zijn
- Door bv. te werken met onafhankelijke bestuurders
1.4.2 Agency-probleem
- Gevaar dat de belangen van de diverse organen onvoldoende samenlopen
▪ Management moet de belangen van de aandeelhouders nastreven MAAR de
belangen van het management zijn soms niet gelijk aan de belangen van de
aandeelhouders
- In de praktijk: knelpunt op niveau van het management -> risico dat managers hun eigen
belangen nastreven en onvoldoende die van de aandeelhouders of andere stakeholders
» Nastreven van belangen door ‘agent’ (management) die niet overeenstemmen met belangen (op
lange termijn) van de aandeelhouders
» Gevolg: mogelijke vernietiging van aandeelhouderswaarde (bij beursgenoteerde ondernemingen
onmiddellijk waarneembaar via daling van beurskoers)
Aangepaste beloningssysteem voor managers
- Gedeeltelijk variabele vergoeding t.o.v. Vaste vergoeding
▪ Vergoeding afhankelijk van doelstellingen bv.: gerealiseerde winst, nettowinst,
EBITDA
➢ Opmerking: wettelijke beperking in bedrag en in in tijd + verplichte transparantie voor
beursgenoteerde ondernemingen en overheidsondernemingen
- Gedeeltelijk vergoeding in aandelen of in aandelenopties t.o.v. vergoeding in cash
▪ Vooral bij beursgenoteerde ondernemingen
▪ Aandelenoptie: recht om aan een vooraf bepaalde koers een bepaalde hoeveelheid
aandelen te kopen
▪ Werkelijke opbrengst afhankelijk van de evolutie van de beurskoers
▪ Indien aandelenkoers stijgt dan gaat de managementvergoeding stijgen
➢ Opmerking: gevaar dat management onnodig hoge risico’s neemt om de beurskoers te
laten stijgen
Risico’s van de alternatieve verloning :
- Te veel op korte termijn denken
- Overdreven risico’s nemen
- Manipulatie van de cijfers
Overheid heeft een aantal jaar geleden een wettelijk kader in België gecreëerd voor beursgenoteerde
en overheidsbedrijven
- Vergoeding moet gespreid worden in de tijd & de vergoeding is beperkt (door de risico’s)
- Verplichte transparantie (bepaald maximum dat men publiek moet maken)
➢ Waarom beursgenoteerde en overheidsbedrijven? Omdat wij daar allemaal kleine
aandeelhouders van zijn en men wilt ons beschermen
4
Financieel Management
1 Situering van financieel management
1.1 Betekenis van financieel management
1.1.1 Definiëring
Financieel management = wetenschap van het financieel beheer in het kader van de nagestreefde
doelstellingen van de organisatie
- Ondernemingsdoelstelling overstijgt het klassieke doel van winstmaximalisatie
▪ Aandeelhouders: belangrijk dat de aandeelhouderswaarden wordt geoptimaliseerd
▪ Nastreven van belangen van de andere stakeholders
1.1.2 Situering van financieel management binnen de onderneming
3 beslissingsniveaus binnen een onderneming:
- Algemene vergadering (AV)
▪ Bevat alle aandeelhouders en iedereen die een stukje eigenaar is
▪ Controleren en goedkeuren van alle documenten
▪ Beslissen wie er in de raad van bestuur komt
- Raad van Bestuur (RvB)
▪ Vertegenwoordigers van de belangrijkste aandeelhouders, leden van directiecomité
en eventueel onafhankelijke bestuurders
▪ Voorleggen van de finale goedkeuring van ingrijpende beslissingen aan de algemene
vergadering (bv. uitkering van dividenden)
▪ Nemen van strategische beslissingen
▪ Hoofd = voorzitter van de raad van bestuur
▪ Beslissen wie er CEO wordt
- Directiecomité (DC)/ Management
▪ Belast met het dagelijkse bestuur
▪ Nemen dagelijkse operationele beslissingen
▪ Strategische keuzes voorleggen aan de raad van bestuur
▪ Hoofd = CEO
▪ Financieel manager/ CFO
Probeert doelstellingen te realiseren binnen een bepaalde
ondernemingsstructuur
Vertegenwoordigd het financieel departement binnen het directiecomité
- Beursgenoteerd = publiek bedrijf: aandelen zijn vrij verhandelbaar
- Deugdelijk bestuur: besturen in belang van alle aandeelhouders
- Achter de beurs zitten allemaal kleine aandeelhouders (bv. wij) (Euronext = Beurs in België)
- Accountability wilt zeggen dat je je moet kunnen verantwoorden
- Bestuurder = iemand in de raad van bestuur
- Onafhankelijke/externe bestuurder = iemand in de raad van bestuur maar die niet 1
bepaalde aandeelhouder vertegenwoordigd. Zij vertegenwoordigen de minderheid
aandeelhouders.
- Marktprijs = wat je op tafel moet leggen om het bedrijf te kopen
- Shareholders zijn een onderdeel van stakeholders
1
, MEER INFO KIJK EXCEL-BESTANDEN!
Beursgenoteerd Niet genoteerd
= Public Company = Private Company
Aandelen zijn wel openbaar Aandelen zijn niet openbaar
- Marktwaarde van aandelen gekend via - Geen marktwaarde van aandelen gekend
beurskoers want er is geen beurskoers beschikbaar
Minderheid van de ondernemingen Meerderheid van de ondernemingen
Wel een marktprijs Geen marktprijs (De marktprijs weet je enkel als je
- Bv. Agfa: Koers = € 3,5 * aantal aandelen 170 gaat verkopen, als er dus een transactie gebeurd)
Miljoen → Marktkapitalisatie = 600 miljoen EUR
Impact organen Impact organen
- Onafhankelijke bestuurders zijn heel - Beperkt aantal van aandeelhouders
belangrijk omdat deze bedrijven veel kleine - Ook bij de kleine bedrijven zijn er
aandeelhouders hebben onafhankelijke bestuurders omwille van hun
expertise
Bv. JBC en Torfs zitten in elkaars RvB als
onafhankelijke bestuurder: raad geven
Examenvraag: Waarom is een onafhankelijke bestuurder belangrijk bij een beursgenoteerd bedrijf
of bij een niet-genoteerd? Beursgenoteerd: omwille van de vele kleine aandeelhouders & niet-
genoteerd: omwille van de expertise
1.2 Taken van de financieel manager
- Controlling/ Financiële rapportering = alles wat met de boekhouding te maken heeft
▪ Boekhoudkundige insteek: boekhoudkundige benadering van de resultaten
▪ Voorbeelden: rapportering (Hoe zijn de cijfers?) , budgettering, …
- Treasury/ Beslissingen nemen met financiële impact = alles in verband met de cashflow
▪ Cashflowmatige insteek
▪ Financiering: relaties met kredietinstellingen en kapitaaloperaties (aandeelhouders)
▪ Voorbeelden: debiteurenbeheer (omgaan met klanten: vragen om sneller te
betalen), relaties met banken, cashmanagement (Wat ga je doen als je geld te veel
hebt? Beleggen?) …
- Extra taken, vooral bij beursgenoteerde ondernemingen: kapitaaloperaties, ‘investor
relations’ (alle contacten met uw investeerders, aandeelhouders: gebeurd vaak via de
media), …
1.2.1 Financial controlling
De afdeling van de controller houdt zich bezig met de bedrijfsboekhouding -> bv.: administratie,
vennootschapsbelasting, kostprijsberekening…
- Activiteiten zijn vooral intern gericht
- Het verzamelen van interne gegevens met het oog op rapportering en besluitvorming
Groep controller: verantwoordelijk voor de rapportering op ondernemingsniveau
Business controller: opereert op niveau van een bepaalde bedrijfseenheid
1.2.2 Thesauriebeleid
Thesauriebeheerder: verantwoordelijk voor de dagelijkse uitvoering van diverse financiële
activiteiten
- Activiteiten zijn vooral extern gericht
- Het onderhouden van contacten met onder andere financiële instellingen met oog op het
optimaal beheren van geldstromen
2
, MEER INFO KIJK EXCEL-BESTANDEN!
1.3 Doelstellingen van financieel management
Opmerkingen:
- Ook rekening houden met risico’s (winstmaximalisatie)
- Naast de winst ook naar de cashflow kijken
- Naast de boekhoudkundige waarde ook naar de marktwaarde kijken
1.3.1 Boekhoudkundige benadering
- De voorwaarde voor elke onderneming om te blijven bestaan is winst te boeken
- Boekhoudkundig: meer opbrengsten dan kosten boeken gedurende het boekjaar
- Het belangrijkste winstbegrip = het nettoresultaat
▪ Basis voor de vergoeding aan aandeelhouders
▪ Boekhoudkundig 2 mogelijkheden om het winstcijfer aan te wenden
Uitkering van een dividend
Reservering/ overdracht binnen de onderneming
Creatie van aandeelhouderswaarde (=shareholders value) is een betere benadering dan
winstmaximalisatie
- Dividend uitkeren aan de aandeelhouders
- Waardestijging van de aandelen door een toename van het eigen vermogen
▪ Opmerking: bij beursgenoteerde ondernemingen eerder te beoordelen via toename
van de marktwaarde van de aandelen. Het is niet altijd als het eigen vermogen stijgt
dat de aandelen gaan stijgen daarom kijken naar marktwaarde.
1.3.2 Cashflowbenadering
- Nadruk ligt op de cashflow: beweging van de kaspositie
- Kasstroom wordt bepaald door het verschil tussen de inkomsten en uitgaven
1.4 Deugdelijk bestuur
1.4.1 Betekenis
1.4.1.1 Situering binnen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
De diverse betrokken partijen binnen onderneming zijn stakeholders -> onderscheid tussen de
aandeelhouders en andere belanghebbenden
- Niet enkel rekening houden met aandeelhouders (‘shareholders’), maar ook met andere
belanghebbenden (‘stakeholders’)
▪ Rekening houden met ALLE stakeholders
Indien er geen rekening wordt gehouden met andere belanghebbenden
riskeert de onderneming om haar “Licence to operate” te verliezen
▪ Niet noodzakelijk in tegenspraak met aandeelhouderswaarde
▪ Enkel rekening houden met de belangen van aandeelhouders is op lange termijn niet
haalbaar
- Verzekeren dat alle aandeelhouders (ook de minderheidsaandeelhouders) op gelijke manier
worden behandeld
▪ Belang van controle op Directiecomité door Raad van bestuur en Algemene
vergadering
3
, MEER INFO KIJK EXCEL-BESTANDEN!
Deugdelijk bestuur: er wordt gehandeld in het belang van alle aandeelhouders en niet enkel in het
belang van de meerderheidsaandeelhouders + nodige voorzorgen nemen zodat het directiecomité
niet in eerste instantie enkel in haar eigen belang zou handelen
- Rekening houden met alle shareholders door een goede controle om samen te werken
tussen de organen
- Onderlinge verhoudingen tussen diverse bestuursorganen goed op elkaar af te stemmen
- Taken duidelijk aflijnen zodat er voldoende controle kan zijn
- Door bv. te werken met onafhankelijke bestuurders
1.4.2 Agency-probleem
- Gevaar dat de belangen van de diverse organen onvoldoende samenlopen
▪ Management moet de belangen van de aandeelhouders nastreven MAAR de
belangen van het management zijn soms niet gelijk aan de belangen van de
aandeelhouders
- In de praktijk: knelpunt op niveau van het management -> risico dat managers hun eigen
belangen nastreven en onvoldoende die van de aandeelhouders of andere stakeholders
» Nastreven van belangen door ‘agent’ (management) die niet overeenstemmen met belangen (op
lange termijn) van de aandeelhouders
» Gevolg: mogelijke vernietiging van aandeelhouderswaarde (bij beursgenoteerde ondernemingen
onmiddellijk waarneembaar via daling van beurskoers)
Aangepaste beloningssysteem voor managers
- Gedeeltelijk variabele vergoeding t.o.v. Vaste vergoeding
▪ Vergoeding afhankelijk van doelstellingen bv.: gerealiseerde winst, nettowinst,
EBITDA
➢ Opmerking: wettelijke beperking in bedrag en in in tijd + verplichte transparantie voor
beursgenoteerde ondernemingen en overheidsondernemingen
- Gedeeltelijk vergoeding in aandelen of in aandelenopties t.o.v. vergoeding in cash
▪ Vooral bij beursgenoteerde ondernemingen
▪ Aandelenoptie: recht om aan een vooraf bepaalde koers een bepaalde hoeveelheid
aandelen te kopen
▪ Werkelijke opbrengst afhankelijk van de evolutie van de beurskoers
▪ Indien aandelenkoers stijgt dan gaat de managementvergoeding stijgen
➢ Opmerking: gevaar dat management onnodig hoge risico’s neemt om de beurskoers te
laten stijgen
Risico’s van de alternatieve verloning :
- Te veel op korte termijn denken
- Overdreven risico’s nemen
- Manipulatie van de cijfers
Overheid heeft een aantal jaar geleden een wettelijk kader in België gecreëerd voor beursgenoteerde
en overheidsbedrijven
- Vergoeding moet gespreid worden in de tijd & de vergoeding is beperkt (door de risico’s)
- Verplichte transparantie (bepaald maximum dat men publiek moet maken)
➢ Waarom beursgenoteerde en overheidsbedrijven? Omdat wij daar allemaal kleine
aandeelhouders van zijn en men wilt ons beschermen
4
