Omgaan met de cliënt in zijn context: Puyenbroeck
Een nieuwe visie op rouw
1. Van rouwfasen tot rouwtaken: het standaardrouwmodel
Freud (1917)
Zijn werk: ‘Trauer und Melancholia’ (Rouw en Melancholie)
Trauer de normale rouw
Melancholia pathologische rouw
Eerste theorie rond rouwverwerking = rouwarbeid
Het terugtrekken van de emotionele energie of emotionele binding aan de persoon
die gestorven is, waardoor deze energie vrijkomt en opnieuw kan gericht worden
naar een ander object; m.a.w. via het verwerken van het verdriet nemen we afstand
van de verloren geliefde.
Als dat echter mislukt slaat het verdriet naar binnen en komt het tot melancholie.
= nooit eindigend rouwproces of een blijvende open wonde met depressie tot gevolg
De visie van Freud over rouw heeft het grootste deel van de twintigste eeuw
gedomineerd.
Uit deze theorie:
- Lindemann: 6 kenmerken van acute rouw of rouwreacties :
1. Lichamelijkepijnen/ofklachten;
2. Een preoccupatie met het beeld van de overledene;
3. Schuldgevoelens t.o.v. de overledene en/of omtrent de omstandigheden van het
overlijden;
4. Vijandige reacties;
5. De onmogelijkheid om te functioneren zoals voor het verlies;
6. Het ontwikkelen in het eigen gedrag van kenmerken eigen aan de overledene.
- Anderson: chronisch rouwsyndroom: in plaats van de rouw te onderdrukken, bleven
sommige patiënten vanaf het begin in een intens rouwproces vastzitten en konden ze
dit niet onderdrukken, afronden of beëindigen.
- Parkes: chronische rouw komt meer voor dan uitgestelde rouw (als pas na vele
maanden of jaren rouwreacties optreden)
Bowbly (1962)
Grondlegger hechtingstheorie
Scheidingsangst -> desorganisatie -> reorganisatie
Uit deze theorie:
- Parkes: voor scheidingsangst ook nog ‘shock’ en ‘verdoving’
- Bowbly + parkes: er is een grote variatie in dit patroon, niet iedereen gaat er op
dezelfde wijze en op dezelfde snelheid doorheen
Kübler-Ross (1970)
Fasenmodel
1. Ontkennen: vb doodgeboren kindje, je zegt ‘de baby is er nog wel’ OF je man die
sterft maar nog steeds 2 kopjes koffie klaarzetten
, 2. Woede: ‘waarom ik?’ , ‘mijn collega’s worden wel zwanger en ik niet’ =>
machterloosheid van omgeving (we proberen te helpen maar jij bent alleen maar
boos)
3. Marchanderen: fantasie van nabestaanden ‘als ik toch nog goed mijn best doe
gaat het goedkomen’ , vb als ik goed rust en gezond eet gaat mijn kindje toch nog
levend uit mijn buik komen
4. Depressie: machteloosheid die te lang aanhoudt => moedeloosheid
5. Aanvaarden: het een plaats geven
Dit zijn gezonde fasen in de rouw. Het is problemtisch als je niet verder gaat in deze
fasen maar ergens blijft steken
Nadruk op emotionele
William Worden (1982)- Manu Keirse
4 takenmodel:
1. Het accepteren van de realiteit vh verlies
o Het echt geloven en aanvaarden dat de dierbare dood is, dat de wereld
nooit meer dezelfde zal zijn
o Erkennen van het verlies: overleden lichaam zien, begrafenis
voorbereiden en aanwezig zijn
o Verklaring zoeken voor wat zich heeft voorgedaan
o Niet verwerken van deze taak: blijven steken in ontkenning
o Verschillende vormen van ontkenning: verlies zelf ontkennen, betekenis
van het verlies ontkennen
o Helpen bij het verwerken van deze eerste taak: groeten, uitleg, begrafenis
regelen en bijwonen, kinderen betrekken, belang van een graf
o Hallucinaties te maken met gewoontegedrag
2. Het emotioneel doorwerken - ervaren van de pijn van het verlies
o Niet de pijn ontkennen of vermijden, maar zoveel mogelijk doorleven
o Gevoelens uiten (verbaal/niet-verbaal)
o Tijdelijke en hevige pijnscheuten: Lichamelijk, Psychisch, Sociaal (vb met
groep op cafe maar het gevoel hebben dat je er niet helemaal bij was, in
een bubbel was), Spiritueel (vb kaarsjes branden)
o Op onverwachte of moeilijke momenten
o Vraagt soms om onderbreking, anders uitputting
o Vervul je deze taak niet: niet voelen, eufoor reageren
o Ev rouwtherapie
o Helpen door kans te geven stil te staan bij de pijn, naam uit te spreken, …
3. Het aanpassen aan een omgeving zonder de overledene
o Het dagelijkse leven reorganiseren zonder de overledene
o Verschillend voor elke rouwende: afhankelijk van de relatie, rolverdeling
enz.
o Vervanging zoeken voor bepaalde functies en taken
o Als je hierin mislukt: hulpeloos opstellen, regressie, idealisering,
identificatie
o Helpen door steeds opnieuw te laten verhalen
Een nieuwe visie op rouw
1. Van rouwfasen tot rouwtaken: het standaardrouwmodel
Freud (1917)
Zijn werk: ‘Trauer und Melancholia’ (Rouw en Melancholie)
Trauer de normale rouw
Melancholia pathologische rouw
Eerste theorie rond rouwverwerking = rouwarbeid
Het terugtrekken van de emotionele energie of emotionele binding aan de persoon
die gestorven is, waardoor deze energie vrijkomt en opnieuw kan gericht worden
naar een ander object; m.a.w. via het verwerken van het verdriet nemen we afstand
van de verloren geliefde.
Als dat echter mislukt slaat het verdriet naar binnen en komt het tot melancholie.
= nooit eindigend rouwproces of een blijvende open wonde met depressie tot gevolg
De visie van Freud over rouw heeft het grootste deel van de twintigste eeuw
gedomineerd.
Uit deze theorie:
- Lindemann: 6 kenmerken van acute rouw of rouwreacties :
1. Lichamelijkepijnen/ofklachten;
2. Een preoccupatie met het beeld van de overledene;
3. Schuldgevoelens t.o.v. de overledene en/of omtrent de omstandigheden van het
overlijden;
4. Vijandige reacties;
5. De onmogelijkheid om te functioneren zoals voor het verlies;
6. Het ontwikkelen in het eigen gedrag van kenmerken eigen aan de overledene.
- Anderson: chronisch rouwsyndroom: in plaats van de rouw te onderdrukken, bleven
sommige patiënten vanaf het begin in een intens rouwproces vastzitten en konden ze
dit niet onderdrukken, afronden of beëindigen.
- Parkes: chronische rouw komt meer voor dan uitgestelde rouw (als pas na vele
maanden of jaren rouwreacties optreden)
Bowbly (1962)
Grondlegger hechtingstheorie
Scheidingsangst -> desorganisatie -> reorganisatie
Uit deze theorie:
- Parkes: voor scheidingsangst ook nog ‘shock’ en ‘verdoving’
- Bowbly + parkes: er is een grote variatie in dit patroon, niet iedereen gaat er op
dezelfde wijze en op dezelfde snelheid doorheen
Kübler-Ross (1970)
Fasenmodel
1. Ontkennen: vb doodgeboren kindje, je zegt ‘de baby is er nog wel’ OF je man die
sterft maar nog steeds 2 kopjes koffie klaarzetten
, 2. Woede: ‘waarom ik?’ , ‘mijn collega’s worden wel zwanger en ik niet’ =>
machterloosheid van omgeving (we proberen te helpen maar jij bent alleen maar
boos)
3. Marchanderen: fantasie van nabestaanden ‘als ik toch nog goed mijn best doe
gaat het goedkomen’ , vb als ik goed rust en gezond eet gaat mijn kindje toch nog
levend uit mijn buik komen
4. Depressie: machteloosheid die te lang aanhoudt => moedeloosheid
5. Aanvaarden: het een plaats geven
Dit zijn gezonde fasen in de rouw. Het is problemtisch als je niet verder gaat in deze
fasen maar ergens blijft steken
Nadruk op emotionele
William Worden (1982)- Manu Keirse
4 takenmodel:
1. Het accepteren van de realiteit vh verlies
o Het echt geloven en aanvaarden dat de dierbare dood is, dat de wereld
nooit meer dezelfde zal zijn
o Erkennen van het verlies: overleden lichaam zien, begrafenis
voorbereiden en aanwezig zijn
o Verklaring zoeken voor wat zich heeft voorgedaan
o Niet verwerken van deze taak: blijven steken in ontkenning
o Verschillende vormen van ontkenning: verlies zelf ontkennen, betekenis
van het verlies ontkennen
o Helpen bij het verwerken van deze eerste taak: groeten, uitleg, begrafenis
regelen en bijwonen, kinderen betrekken, belang van een graf
o Hallucinaties te maken met gewoontegedrag
2. Het emotioneel doorwerken - ervaren van de pijn van het verlies
o Niet de pijn ontkennen of vermijden, maar zoveel mogelijk doorleven
o Gevoelens uiten (verbaal/niet-verbaal)
o Tijdelijke en hevige pijnscheuten: Lichamelijk, Psychisch, Sociaal (vb met
groep op cafe maar het gevoel hebben dat je er niet helemaal bij was, in
een bubbel was), Spiritueel (vb kaarsjes branden)
o Op onverwachte of moeilijke momenten
o Vraagt soms om onderbreking, anders uitputting
o Vervul je deze taak niet: niet voelen, eufoor reageren
o Ev rouwtherapie
o Helpen door kans te geven stil te staan bij de pijn, naam uit te spreken, …
3. Het aanpassen aan een omgeving zonder de overledene
o Het dagelijkse leven reorganiseren zonder de overledene
o Verschillend voor elke rouwende: afhankelijk van de relatie, rolverdeling
enz.
o Vervanging zoeken voor bepaalde functies en taken
o Als je hierin mislukt: hulpeloos opstellen, regressie, idealisering,
identificatie
o Helpen door steeds opnieuw te laten verhalen
