Samenvatting methoden en technieken van Biomedisch
Onderzoek
Empirisch onderzoek = onderzoek waarin wetenschappelijke vraagstelling wordt
beantwoord door middel van nieuw verzamelde gegevens
Epidemiologie: bestuderen van de frequentie van ziekte en vergelijken van frequentie
tussen groepen
Goede vraagstelling 3 onderdelen:
1) Determinant
2) Uitkomst
3) populatie
Normale verdeling
P(a < X < b) = normalcdf(a,b,mu,sigma)
P(X < b) = normalcdf(-inf,b,mu,sigma).
Voor het bepalen van de kritieke waarde van een zogeheten Z toets, moet je de
volgende berekening kunnen uitvoeren. Stel dat alfa een getal tussen 0 en 1 is
(bijvoorbeeld 0.05 of 0.95). Je wilt het getal b bepalen zodat geldt
P(X < b) = alfa.
Dan kun je b berekenen door
b = invnorm(alfa,mu,sigma)
binomiale verdeling
Stel nu dat X de binomiale kansverdeling heeft met parameters n en p. Dat wil
zeggen dat X het aantal successen is in n pogingen waarbij de kans op succes
steeds p is. Nu geldt
P(X = b) = binompdf(n,p,b) en P(X <= b) = binomcdf(n,p,b)
E1: onderzoeksmethoden. Een casus
1) Onderzoek met mensen
+ Relevante uitkomsten
+ Bij dieren weet je niet of het bij mensen precies hetzelfde speelt
+ Je kan mensen dingen vragen (dieren niet)
- Je moet proefpersonen zien te krijgen
- Ethische kwesties: je mag niet alles
- Zijn ze wel eerlijk
- Omgeving moeilijk gelijk te krijgen
- Mensen zijn verschillend
- Ze doen niet alles wat je zegt
, tellen, vergelijken, nadenken
2) Laboratorium onderzoek - mechanisme onderzoeken
- Bed
- Bench
- Bedside
Je begint bij patient, gaat naar het lab en gaat erna terug naar patient. Je wilt je onderzoek
integreren in klinisch onderzoek. Kennis uit wetenschappelijk onderzoek leidt tot
verbeteringen voor patienten.
***Termen:
RCT = gerandomiseerd clinical trial
Cohort = je begint op bepaald moment en volgt de mensen dan. Ook wel follow-up
E2 onderzoeksopzet
***Terminologie
1) Experimenteel onderzoek
a. Randomized controlled trial (RCT)
2) Observationeel onderzoek
a. Cohort/Follow-up studie
i. Longitudinale studie
ii. Cohortstudie (prospectief/retrospectief)
b. Patiënt-controle studie/case-control
c. Dwarsdoorsnede onderzoek/cross-sectioneel, transversaal
d. Case report
e. (case-series)
Experimenteel vs observationeel:
- Experimenteel: expositie bepaald door randomisatie
- Observationeel: expositie niet bepaald door randomisatie
Niet random: aan/afwezigheid van expositie is gewoon zo
Niet de zekerheid van prognotisch vergelijkbare groepen
Nadelen experimenteel onderzoek:
1) Duurt te lang
2) Is niet te ethisch
3) Kost te veel
4) Moeilijk
5) Niet mogelijk
Randomized controlled trial (RCT)
- Bij interventie/therapie onderzoek
o Effect van interventie A versus B op uitkomst
- Randomisatie en blindering
o Randomisatie: zodat dokter geen invloed heeft op keuze van behandeling
prognotisch gelijke groepen
, o Blindering: om andere invloeden uit te schakelen, zoals pre-randomisatie
en post-randomisatie.
Pre-randomisatie = allocation concealment ( Je weet voor behandeling
nog niet in welke groep je komt)
Post-randomisatie = uitkomstmeting wordt niet beinvloed en geen andere
behandeling of extra aandacht
Single = alleen patient
Double = patient en arts
Triple = patient, arts en uitkomst beoordelaar
o Randomiseren kan scheve verhoudingen opleveren bij bijv geslacht.
Oplossing = analyse correctie of blokrandomisatie
+ je te vergelijken groepen zijn prognotisch vergelijkbaar
Cohort studie (follow-up)
- Associatie tussen determinant en uitkomst
- Identificatie van mensen met en zonder determinant en beide groepen volgen in
de tijd
- Vergelijken van uitkomst frequentie tussen beide groepen
2 soorten samenstelling:
1) Cohort: vaste samenstelling, dalend getalssterkte
a. Ookwel steekproef
b. Domein groter dan clubje die je onderzoekt
2) dynamische populatie: wisselende samenstelling
retrospectief: verzamel gegevens van groep uit verleden en volg ze tot heden.
+ grote studie populatie/ lange follow-up
-afhankelijk van beschikbare data
Prospectief: je begint in het heden en volgt een groep met de tijd mee
+ controle over dataverzameling
-duurt lang, kost veel
Patiënt-controle studie
- identificeer de uitkomst
- neem steekproef uit oorsprongspopulatie als controlegroep
- vergelijk determinant frequentie tussen cases en controles
+ zeldzame ziekten
+ efficient
-moeilijk om controlegroep te selecteren
-je kan maar 1 uitkomst/determinant onderzoeken want daar selecteer je op
> Efficienter dan cohort want je neemt steekproef uit je cohort
> Bij cohort kun je echter absolute risico's berekenen.
> je kunt meerdere uitkomsten onderzoeken bij cohort
Dwarsdoorsnede onderzoek
- op 1 moment wordt determinant en uitkomst gemeten
- kan als cohort of patiënt controle studie gezien worden want RR en OR vallen te
berekenen.
- Prevalente cases = mensen die op dat moment de ziekte/uitkomst hebben
Onderzoek
Empirisch onderzoek = onderzoek waarin wetenschappelijke vraagstelling wordt
beantwoord door middel van nieuw verzamelde gegevens
Epidemiologie: bestuderen van de frequentie van ziekte en vergelijken van frequentie
tussen groepen
Goede vraagstelling 3 onderdelen:
1) Determinant
2) Uitkomst
3) populatie
Normale verdeling
P(a < X < b) = normalcdf(a,b,mu,sigma)
P(X < b) = normalcdf(-inf,b,mu,sigma).
Voor het bepalen van de kritieke waarde van een zogeheten Z toets, moet je de
volgende berekening kunnen uitvoeren. Stel dat alfa een getal tussen 0 en 1 is
(bijvoorbeeld 0.05 of 0.95). Je wilt het getal b bepalen zodat geldt
P(X < b) = alfa.
Dan kun je b berekenen door
b = invnorm(alfa,mu,sigma)
binomiale verdeling
Stel nu dat X de binomiale kansverdeling heeft met parameters n en p. Dat wil
zeggen dat X het aantal successen is in n pogingen waarbij de kans op succes
steeds p is. Nu geldt
P(X = b) = binompdf(n,p,b) en P(X <= b) = binomcdf(n,p,b)
E1: onderzoeksmethoden. Een casus
1) Onderzoek met mensen
+ Relevante uitkomsten
+ Bij dieren weet je niet of het bij mensen precies hetzelfde speelt
+ Je kan mensen dingen vragen (dieren niet)
- Je moet proefpersonen zien te krijgen
- Ethische kwesties: je mag niet alles
- Zijn ze wel eerlijk
- Omgeving moeilijk gelijk te krijgen
- Mensen zijn verschillend
- Ze doen niet alles wat je zegt
, tellen, vergelijken, nadenken
2) Laboratorium onderzoek - mechanisme onderzoeken
- Bed
- Bench
- Bedside
Je begint bij patient, gaat naar het lab en gaat erna terug naar patient. Je wilt je onderzoek
integreren in klinisch onderzoek. Kennis uit wetenschappelijk onderzoek leidt tot
verbeteringen voor patienten.
***Termen:
RCT = gerandomiseerd clinical trial
Cohort = je begint op bepaald moment en volgt de mensen dan. Ook wel follow-up
E2 onderzoeksopzet
***Terminologie
1) Experimenteel onderzoek
a. Randomized controlled trial (RCT)
2) Observationeel onderzoek
a. Cohort/Follow-up studie
i. Longitudinale studie
ii. Cohortstudie (prospectief/retrospectief)
b. Patiënt-controle studie/case-control
c. Dwarsdoorsnede onderzoek/cross-sectioneel, transversaal
d. Case report
e. (case-series)
Experimenteel vs observationeel:
- Experimenteel: expositie bepaald door randomisatie
- Observationeel: expositie niet bepaald door randomisatie
Niet random: aan/afwezigheid van expositie is gewoon zo
Niet de zekerheid van prognotisch vergelijkbare groepen
Nadelen experimenteel onderzoek:
1) Duurt te lang
2) Is niet te ethisch
3) Kost te veel
4) Moeilijk
5) Niet mogelijk
Randomized controlled trial (RCT)
- Bij interventie/therapie onderzoek
o Effect van interventie A versus B op uitkomst
- Randomisatie en blindering
o Randomisatie: zodat dokter geen invloed heeft op keuze van behandeling
prognotisch gelijke groepen
, o Blindering: om andere invloeden uit te schakelen, zoals pre-randomisatie
en post-randomisatie.
Pre-randomisatie = allocation concealment ( Je weet voor behandeling
nog niet in welke groep je komt)
Post-randomisatie = uitkomstmeting wordt niet beinvloed en geen andere
behandeling of extra aandacht
Single = alleen patient
Double = patient en arts
Triple = patient, arts en uitkomst beoordelaar
o Randomiseren kan scheve verhoudingen opleveren bij bijv geslacht.
Oplossing = analyse correctie of blokrandomisatie
+ je te vergelijken groepen zijn prognotisch vergelijkbaar
Cohort studie (follow-up)
- Associatie tussen determinant en uitkomst
- Identificatie van mensen met en zonder determinant en beide groepen volgen in
de tijd
- Vergelijken van uitkomst frequentie tussen beide groepen
2 soorten samenstelling:
1) Cohort: vaste samenstelling, dalend getalssterkte
a. Ookwel steekproef
b. Domein groter dan clubje die je onderzoekt
2) dynamische populatie: wisselende samenstelling
retrospectief: verzamel gegevens van groep uit verleden en volg ze tot heden.
+ grote studie populatie/ lange follow-up
-afhankelijk van beschikbare data
Prospectief: je begint in het heden en volgt een groep met de tijd mee
+ controle over dataverzameling
-duurt lang, kost veel
Patiënt-controle studie
- identificeer de uitkomst
- neem steekproef uit oorsprongspopulatie als controlegroep
- vergelijk determinant frequentie tussen cases en controles
+ zeldzame ziekten
+ efficient
-moeilijk om controlegroep te selecteren
-je kan maar 1 uitkomst/determinant onderzoeken want daar selecteer je op
> Efficienter dan cohort want je neemt steekproef uit je cohort
> Bij cohort kun je echter absolute risico's berekenen.
> je kunt meerdere uitkomsten onderzoeken bij cohort
Dwarsdoorsnede onderzoek
- op 1 moment wordt determinant en uitkomst gemeten
- kan als cohort of patiënt controle studie gezien worden want RR en OR vallen te
berekenen.
- Prevalente cases = mensen die op dat moment de ziekte/uitkomst hebben
