ZSO 4: REGELING VAN
ERYTROCYTENPRODUCTIE –
HEMOGLOBINEMETABOLISME –
IJZERCYCLUS
DOELSTELLINGEN
REGULATIE VAN DE PRODUCTIE EN RIJPING VAN RODE BLOEDCELLEN (AANDACHT VOOR
ERYTROPOËTINE, VITAMINE B 1 2 EN FOLIUMZUUR)
*belangrijkste functie van rode bloedcellen is het voorzien van zuurstof in de weefsels =>
beïnvloedt ook de aanmaak van RBC’s
daling van zuurstof zorgt voor verhoogde productie van RBC’s, door:
o bloedverlies
o vernietiging van beenmerg
o verblijf op grote hoogte1
o verminderde bloedstroom
o oxygenatie van bloed in longen
belangrijkste stimulerende factor voor aanmaak van rode bloedcellen is erytropoëtine
(EPO):
o glycoproteïne
o 90% productie in nieren2
o 10% productie in lever
o Secretie als antwoord op daling PO2 in de nier
o stimulatie door: (nor)adrenaline, prostaglandines, adenosine, schildklierhormoon
en androgenen
o maximumconcentratie na 24 uur
EPO stimuleert:
aanmaak en differentiatie van pro-
erytroblasten uit stamcellen in beenmerg
heeft nog verdere rijping nodig tot RBC
*productiesnelheid kan 10 x versneld worden door
EPO
1
O2 is hier sterk gereduceerd => hier wordt gekeken naar een mogelijkheid om op efficiënte wijze zuurstof te
transporterne.
2
Nierfalen leiden tot ernstige anemie doordat de nieren de belangrijkste bron zijn van EPO.
, snelle toename van rode bloedcellen is ook afhankelijk van groeimogelijkheden van
hematopoëtische cellen, twee vitaminen die belangrijk zijn:
FOLIUMZUUR
= noodzakelijk voor synthese van purines en dTMP
*foliumzuurdeficiënties zorgen voor verstoorde DNA-synthese in snel delende cellen zoals
normoblasten wat zorgt voor megaloblastische anemie3
synthese door:
o bacteriën
o hogere planten (vaatplanten)
o moet aanwezig zijn in de voeding4
tekort kan ontstaan bij verhoogde behoeften (zwangerschap), slechte absorptie door
gastro-intestinale problemen, door alcoholisme of door chemotherapeutische
5
behandeling, ook bij het koken krijgen we een verlies van foliumzuur uit de voeding
VITAMINE B 1 2
= colbamine
=> noodzakelijk voor metabolisme van DNA, aminozuren en lipiden
*tekort aan cobalamine zorgt ervoor dat foliumzuur vast blijft zitten in methyl-FH 4 vorm en is
niet meer in juiste vorm beschikbaar voor synthese van purines en thymine = folaatval
synthese door:
o bacteriële flora
o eten van dierlijk voedsel
o NIET in plantaardig voedsel6
Opgeslagen in het lichaam => reserve kan ongeveer 6 jaar mee
vitamine B12 deficiëntie wordt veroorzaakt door slechte absorptie in gastro-intestinaal stelsel
maag: cobalamine wordt vrijgezet uit voedsel en gaat complex vormen met R-binder
(haptocorrine)
Intrinsic factor (IF) nodig voor absorptie van vitamine B12
3
Minder en grotere cellen, zijn fragiel en hebben een kortere levensduur. Komt dus door een tekort aan
foliumzuur. Tekort kan ook zorgen voor neurale buis defecten (spina bifida)
4
Komt niet voor in de mens. Inname via dieet is noodzakelijk, zit bijvoorbeeld in bladgroenten, fruit en
peulvruchten.
5
Behandeling met methotrexaat = anti-kanker therapie.
6
Zit wel in lever, melkproducten, eieren, vlees en vis.
ERYTROCYTENPRODUCTIE –
HEMOGLOBINEMETABOLISME –
IJZERCYCLUS
DOELSTELLINGEN
REGULATIE VAN DE PRODUCTIE EN RIJPING VAN RODE BLOEDCELLEN (AANDACHT VOOR
ERYTROPOËTINE, VITAMINE B 1 2 EN FOLIUMZUUR)
*belangrijkste functie van rode bloedcellen is het voorzien van zuurstof in de weefsels =>
beïnvloedt ook de aanmaak van RBC’s
daling van zuurstof zorgt voor verhoogde productie van RBC’s, door:
o bloedverlies
o vernietiging van beenmerg
o verblijf op grote hoogte1
o verminderde bloedstroom
o oxygenatie van bloed in longen
belangrijkste stimulerende factor voor aanmaak van rode bloedcellen is erytropoëtine
(EPO):
o glycoproteïne
o 90% productie in nieren2
o 10% productie in lever
o Secretie als antwoord op daling PO2 in de nier
o stimulatie door: (nor)adrenaline, prostaglandines, adenosine, schildklierhormoon
en androgenen
o maximumconcentratie na 24 uur
EPO stimuleert:
aanmaak en differentiatie van pro-
erytroblasten uit stamcellen in beenmerg
heeft nog verdere rijping nodig tot RBC
*productiesnelheid kan 10 x versneld worden door
EPO
1
O2 is hier sterk gereduceerd => hier wordt gekeken naar een mogelijkheid om op efficiënte wijze zuurstof te
transporterne.
2
Nierfalen leiden tot ernstige anemie doordat de nieren de belangrijkste bron zijn van EPO.
, snelle toename van rode bloedcellen is ook afhankelijk van groeimogelijkheden van
hematopoëtische cellen, twee vitaminen die belangrijk zijn:
FOLIUMZUUR
= noodzakelijk voor synthese van purines en dTMP
*foliumzuurdeficiënties zorgen voor verstoorde DNA-synthese in snel delende cellen zoals
normoblasten wat zorgt voor megaloblastische anemie3
synthese door:
o bacteriën
o hogere planten (vaatplanten)
o moet aanwezig zijn in de voeding4
tekort kan ontstaan bij verhoogde behoeften (zwangerschap), slechte absorptie door
gastro-intestinale problemen, door alcoholisme of door chemotherapeutische
5
behandeling, ook bij het koken krijgen we een verlies van foliumzuur uit de voeding
VITAMINE B 1 2
= colbamine
=> noodzakelijk voor metabolisme van DNA, aminozuren en lipiden
*tekort aan cobalamine zorgt ervoor dat foliumzuur vast blijft zitten in methyl-FH 4 vorm en is
niet meer in juiste vorm beschikbaar voor synthese van purines en thymine = folaatval
synthese door:
o bacteriële flora
o eten van dierlijk voedsel
o NIET in plantaardig voedsel6
Opgeslagen in het lichaam => reserve kan ongeveer 6 jaar mee
vitamine B12 deficiëntie wordt veroorzaakt door slechte absorptie in gastro-intestinaal stelsel
maag: cobalamine wordt vrijgezet uit voedsel en gaat complex vormen met R-binder
(haptocorrine)
Intrinsic factor (IF) nodig voor absorptie van vitamine B12
3
Minder en grotere cellen, zijn fragiel en hebben een kortere levensduur. Komt dus door een tekort aan
foliumzuur. Tekort kan ook zorgen voor neurale buis defecten (spina bifida)
4
Komt niet voor in de mens. Inname via dieet is noodzakelijk, zit bijvoorbeeld in bladgroenten, fruit en
peulvruchten.
5
Behandeling met methotrexaat = anti-kanker therapie.
6
Zit wel in lever, melkproducten, eieren, vlees en vis.
