Inleiding Strafrecht
Week 1
Houd PP erbij
Peter R de Vries:
neergeschoten Juristen: hoe
noemen we dit?
> Welke term gebruiken = materieel strafrecht
Mannen op snelweg aangehouden
> Hoe kan dat? > o.a. geholpen door verkeerscamera’s = formeel strafrecht
Mannen: in voorlopige hechtenis > stel ze worden veroordeeld = sanctierecht
Strafrecht gaat over mensen: slachtoffers & daders
> Rechtsgebied
Perspectieven:
- Criminologen > sociaalwetenschappelijk
- Juristen > normatieve manier kijken > hoe iets zou moeten zijn
> Democratische rechtsstaat: strafrecht > eisen
Materieel strafrecht
- Personen: wie?
o Bijv.: wij mensen, vereniging (rechtspersonen)
- Gedrag: welk gedrag is wel/niet strafbaar?
o Wanneer bepaal je dat?
- Niet worden bestraft:
o Bijv.: ontoerekeningsvatbaar
> Uitsluiting aansprakelijkheid
- Verruiming strafrechtelijke aansprakelijkheid:
o Bijv.: vluchtauto besturen
> Bron: Wetboek van Strafrecht = commuun strafrecht
Maar ook:
- Wet van wapens en Munitie
- Opiumwet
- Wegenverkeerswet
- Etc.
- Ook: APV van gemeente
= Bijzonder strafrecht
Voorbeeld: diefstal
- Wet stelt strafbaar: staat ook in bijzondere wetten
- Verboden gedragingen & de straf die daarop staat
Legaliteitsbeginsel (art. 1 lid 1 Wetboek van Strafrecht)
- Kernbeginsel rechtsstaat
o Geen feit is strafbaar
o Wettelijke strafbepaling > lex scripta
▪ Eis geschreven wet
▪ Wet in formele zin, maar ook wet in materiele zin > voornamelijk
wetten van lagere overheden
, o Wetten: toegankelijk en voorzienbaar > lex certa
o Daaraan voorafgegane
▪ Verbod van terugwerkende kracht
> Met name gericht op wetgever
Art. 1 Sr: onbehoorlijk-gedrag arrest: het moet een WiFZ zijn
- Deelbeginselen legaliteitsbeginsel:
o Voldoende duidelijk
o Moet in wet staan
o Verbod van analogie: rechter mag wet niet ruim interpreteren
o Verbod op terugwerkende kracht
Is het maken/verspreiden van beeldmateriaal strafbaar?
- Verschillende artikelen
- Onduidelijkheid > rechter: 4 interpretatiemethoden
Formeel strafrecht
- Ontstaat pas in strafprocedure
- Overheid & procedure > is genormeerd:
o Regels:
▪ Taken: welke organen welke taken uitoefenen
▪ Geven bevoegdheden: welke organen,
welke gronden
> Bron: Wetboek van Strafvordering
- art. 1 Sv: legaliteitsbeginsel
o Wettelijke grondslag
o Wet in Formele Zin (Muilkorf arrest)
▪ Strafvordering moet in wet staan (hoeft niet
wifz te zijn)
▪ Gemeente mag niet zomaar wifz in het
leven roepen > geen bevoegdheid
Onbehoorlijk gedrag arrest:
- Beperkt toepassingsbereik artikel geldt alleen op bepaalde plekken/locaties
> Daarom is het voldoende concreet
Runescape arrest:
- 3 redenen moet je kennen
- 3.3.2: beoogd de beschikkingsmacht
> Teleologische interpretatiemethode
Types strafvordering:
- Voorbereidend onderzoek: o.a. opsporing (vaak door politie onder leiding van OvJ)
- Onderzoek ter terechtzitting: behandeling zaak door rechter
Voorbeeld: bevoegdheden opsporingsambtenaren
- Gang van zaken als eenmaal is vastgesteld
, -
In rechtszaal:
Griffier: maakt aantekeningen
Officier van Justitie: staande
magistratuur Rechters: zittende
magistratuur Verdachte zit iets lager
Procesdeelnemers
- Verdachte (art. 27 Sv)
- Raadsman/vrouw: advocaat (art. 37 Sv) = partijdig
- Slachtoffer (vermogensschade, letsel etc.)
- Nabestaande (art. 51a Sv)
- Politie (art. 3 (handhaving) en 12 (strafrechtelijke handhaving) politiewet 2012)
- Openbaar Ministerie:
- Rechtspraak: in NL 11 rechtbanken > vonnis
• Teams: 1 daarvan regelt strafrecht
• In hoger beroep: Gerechtshoven: arrest > niet mee eens: Hoge
Raad: cassatierechter (in Den Haag)
Sanctierecht
Regelt welke strafrechtelijke sancties er zijn en ‘heeft betrekking op de voorwaarden
waaronder bepaalde sancties mogen worden opgelegd en ten uitvoer gelegd’.
- Wetboek van Strafrecht
- Wetboek van Strafvordering
- Bijzondere wetten
Strafrecht normeert
- Wat we wel/niet mogen doen
, - Voorkomen eigeninrichting. De staat grijpt in, niet de burger. Burger die eigen
rechter speelt kan zelf strafrechtelijk aansprakelijk zijn.
Strafrecht genormeerd
- Wettelijke bepalingen stellen grenzen aan wat de strafrechtelijke overheid mag
en niet mag
- Maar niet alleen de wet stelt grenzen, ook:
o (Inter)nationale mensenrechten
▪ EVRM, IVBPR, Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie
- Belangrijk is ook dat mensenrechten nader worden uitgewerkt:
o Europees Hof voor de Rechten van de Mens
o Hof van Justitie van de Europese Unie
Strafdoelen
- Vergelding > iemand laten boeten
- Preventie
o Speciale: verdachte fout i laten zien en voorkomen dat hij het nog een
keer gaat doen
o Generale: afschrikken rest samenleving
Actoren
(Hoofdstuk 7
boek)
OM:
- Officier van Justitie
o Advocaat-generaal (OvJ in Hoger Beroep)
Politie:
- Opsporingsambtenaren
- Hulpofficier van Justitie
o Toestemming verlenen bepaalde opsporingsbevoegdheden
Rechtspraak:
- Rechter:
o Politie-
o Kinder-
o Kanton-
o Meervoudige kamer-
o Rechter-commissaris
▪ Speelt belangrijke rol in vooronderzoek
▪ Toestemming verlenen
- Rechtbank
- Gerechtshof
- Hoge Raad
o Advocaat-generaal
Week 1
Houd PP erbij
Peter R de Vries:
neergeschoten Juristen: hoe
noemen we dit?
> Welke term gebruiken = materieel strafrecht
Mannen op snelweg aangehouden
> Hoe kan dat? > o.a. geholpen door verkeerscamera’s = formeel strafrecht
Mannen: in voorlopige hechtenis > stel ze worden veroordeeld = sanctierecht
Strafrecht gaat over mensen: slachtoffers & daders
> Rechtsgebied
Perspectieven:
- Criminologen > sociaalwetenschappelijk
- Juristen > normatieve manier kijken > hoe iets zou moeten zijn
> Democratische rechtsstaat: strafrecht > eisen
Materieel strafrecht
- Personen: wie?
o Bijv.: wij mensen, vereniging (rechtspersonen)
- Gedrag: welk gedrag is wel/niet strafbaar?
o Wanneer bepaal je dat?
- Niet worden bestraft:
o Bijv.: ontoerekeningsvatbaar
> Uitsluiting aansprakelijkheid
- Verruiming strafrechtelijke aansprakelijkheid:
o Bijv.: vluchtauto besturen
> Bron: Wetboek van Strafrecht = commuun strafrecht
Maar ook:
- Wet van wapens en Munitie
- Opiumwet
- Wegenverkeerswet
- Etc.
- Ook: APV van gemeente
= Bijzonder strafrecht
Voorbeeld: diefstal
- Wet stelt strafbaar: staat ook in bijzondere wetten
- Verboden gedragingen & de straf die daarop staat
Legaliteitsbeginsel (art. 1 lid 1 Wetboek van Strafrecht)
- Kernbeginsel rechtsstaat
o Geen feit is strafbaar
o Wettelijke strafbepaling > lex scripta
▪ Eis geschreven wet
▪ Wet in formele zin, maar ook wet in materiele zin > voornamelijk
wetten van lagere overheden
, o Wetten: toegankelijk en voorzienbaar > lex certa
o Daaraan voorafgegane
▪ Verbod van terugwerkende kracht
> Met name gericht op wetgever
Art. 1 Sr: onbehoorlijk-gedrag arrest: het moet een WiFZ zijn
- Deelbeginselen legaliteitsbeginsel:
o Voldoende duidelijk
o Moet in wet staan
o Verbod van analogie: rechter mag wet niet ruim interpreteren
o Verbod op terugwerkende kracht
Is het maken/verspreiden van beeldmateriaal strafbaar?
- Verschillende artikelen
- Onduidelijkheid > rechter: 4 interpretatiemethoden
Formeel strafrecht
- Ontstaat pas in strafprocedure
- Overheid & procedure > is genormeerd:
o Regels:
▪ Taken: welke organen welke taken uitoefenen
▪ Geven bevoegdheden: welke organen,
welke gronden
> Bron: Wetboek van Strafvordering
- art. 1 Sv: legaliteitsbeginsel
o Wettelijke grondslag
o Wet in Formele Zin (Muilkorf arrest)
▪ Strafvordering moet in wet staan (hoeft niet
wifz te zijn)
▪ Gemeente mag niet zomaar wifz in het
leven roepen > geen bevoegdheid
Onbehoorlijk gedrag arrest:
- Beperkt toepassingsbereik artikel geldt alleen op bepaalde plekken/locaties
> Daarom is het voldoende concreet
Runescape arrest:
- 3 redenen moet je kennen
- 3.3.2: beoogd de beschikkingsmacht
> Teleologische interpretatiemethode
Types strafvordering:
- Voorbereidend onderzoek: o.a. opsporing (vaak door politie onder leiding van OvJ)
- Onderzoek ter terechtzitting: behandeling zaak door rechter
Voorbeeld: bevoegdheden opsporingsambtenaren
- Gang van zaken als eenmaal is vastgesteld
, -
In rechtszaal:
Griffier: maakt aantekeningen
Officier van Justitie: staande
magistratuur Rechters: zittende
magistratuur Verdachte zit iets lager
Procesdeelnemers
- Verdachte (art. 27 Sv)
- Raadsman/vrouw: advocaat (art. 37 Sv) = partijdig
- Slachtoffer (vermogensschade, letsel etc.)
- Nabestaande (art. 51a Sv)
- Politie (art. 3 (handhaving) en 12 (strafrechtelijke handhaving) politiewet 2012)
- Openbaar Ministerie:
- Rechtspraak: in NL 11 rechtbanken > vonnis
• Teams: 1 daarvan regelt strafrecht
• In hoger beroep: Gerechtshoven: arrest > niet mee eens: Hoge
Raad: cassatierechter (in Den Haag)
Sanctierecht
Regelt welke strafrechtelijke sancties er zijn en ‘heeft betrekking op de voorwaarden
waaronder bepaalde sancties mogen worden opgelegd en ten uitvoer gelegd’.
- Wetboek van Strafrecht
- Wetboek van Strafvordering
- Bijzondere wetten
Strafrecht normeert
- Wat we wel/niet mogen doen
, - Voorkomen eigeninrichting. De staat grijpt in, niet de burger. Burger die eigen
rechter speelt kan zelf strafrechtelijk aansprakelijk zijn.
Strafrecht genormeerd
- Wettelijke bepalingen stellen grenzen aan wat de strafrechtelijke overheid mag
en niet mag
- Maar niet alleen de wet stelt grenzen, ook:
o (Inter)nationale mensenrechten
▪ EVRM, IVBPR, Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie
- Belangrijk is ook dat mensenrechten nader worden uitgewerkt:
o Europees Hof voor de Rechten van de Mens
o Hof van Justitie van de Europese Unie
Strafdoelen
- Vergelding > iemand laten boeten
- Preventie
o Speciale: verdachte fout i laten zien en voorkomen dat hij het nog een
keer gaat doen
o Generale: afschrikken rest samenleving
Actoren
(Hoofdstuk 7
boek)
OM:
- Officier van Justitie
o Advocaat-generaal (OvJ in Hoger Beroep)
Politie:
- Opsporingsambtenaren
- Hulpofficier van Justitie
o Toestemming verlenen bepaalde opsporingsbevoegdheden
Rechtspraak:
- Rechter:
o Politie-
o Kinder-
o Kanton-
o Meervoudige kamer-
o Rechter-commissaris
▪ Speelt belangrijke rol in vooronderzoek
▪ Toestemming verlenen
- Rechtbank
- Gerechtshof
- Hoge Raad
o Advocaat-generaal
