HC het Britse rijk 1585 – 1900
Kenmerkende aspecten die hier bij horen:
Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600
Europese overzeese expansie
Het veranderde mens- en wereldbeeld dat leidde tot een vernieuwt wetenschappelijke
belangstelling
De heroriëntatie op de klassieke oudheid
De protestantse reformatie die leidde tot een splitsing in de christelijke kerk
Het conflict in de Nederlanden dat leidde tot een zelfstandige Nederlandse staat ‘de
republiek der 7 verenigde Nederlanden’
Tijd van regenten en vorsten 1600-1700
Het streven van de vorsten naar absolute macht (absolutisme).
De bijzondere positie van de republiek op staatkundig gebied en de bloei op economisch en
cultuur gebied.
Het ontstaan van wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en een
wereldeconomie (VOC + WIC)
De wetenschappelijke revolutie
Tijd van pruiken en revoluties 1700-1800
Verlicht denken en rationeel optimisme die worden toegepast op alle gebieden van de
samenleving.
De uitbouw van de westerse overheersing in de wereld a in de vorm van plantage kolonies.
Die gepaard ging met de b Trans-Atlantische slavenhandel, die leidde tot c het
abolitionisme.
Het verlicht absolutisme
De democratische revoluties die leidden tot discussies over burgerschap, grondrechten en
een grondwet.
Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900
Het ontstaan van de industriële revolutie en het ontstaan van een industriële samenleving
Het ontstaan van de sociale kwestie
Het ontstaan van het modern imperialisme
Het ontstaan van emancipatiebewegingen
Het ontstaan van politiekmaatschappelijke stromingen
De voortschrijdende democratisering waardoor steeds meer mensen/burgers deel kunnen
nemen aan het politiek proces.
Belangrijke begrippen:
Abolitionisme= de beweging tot de afschaffing van de slavernij
Bill of Rights= in 1791 nam het congres in de VS de Bill of Rights aan, bestaande uit tien
amendementen op de grondwet betreffende de burgerrechten.
Congres= volksvertegenwoordiging bestaande uit de senaat en het huis van afgevaardigde. Samen
vormen ze het parlement van de Vs.
Driehoekshandel= handel via een driehoek van Europa naar Afrika (nijverheidsproducten), vandaar
naar Afrika (slaven), en dan terug naar Europa (plantageproducten).
, Federale staat= staat die georganiseerd is als een statenbond: de staten hebben zich verenigd door
een deel van hun bevoegdheden over te dragen aan een centrale/nationale (federale) regering.
Founding Fathers = de (55) afgevaardigden van de deelstaten die in 1787 in Philadelphia de grondwet
van de VS opstelden.
Handelskapitalisme= de 1e vorm van kapitalisme, waarbij de winst door middel van de handel
gemaakt werd. De werkgevers waren voornamelijk kooplieden. Zij kochten grondstoffen, vaak in
verre landen, en lieten die door boeren en arbeiders thuis verwerken (huisnijverheid). De kooplieden
verkochten de producten dan weer. Zij kregen de winst.
Hooggerechtshof= de hoogste rechtbank in de VS
King Philip’s War= de 1e oorlog tussen Engelse kolonisten en Indianen (1675-1678) toen zij zich
verzetten tegen het in bezit nemen van hun grond.
Marrons= weggelopen slaven die in het oerwoud of de bergen eigen gemeenschappen stichtten.
Natuurlijke rechten= rechten die voor iedereen gelden, ongeacht plaats of tijd, omdat ze door de
‘natuur’ zijn gegeven.
Onafhankelijkheidsoorlog= van 1775 tot 1783 voerden kolonisten een oorlog tegen het moederland
Engeland. Zij streden met succes voor onafhankelijkheid. Ook vrijheidsoorlog en Amerikaanse
revolutie genoemd.
Onafhankelijkheidsverklaring= 4 juli 1776 werd de onafhankelijkheidsverklaring ondertekend door de
opstandige Engelse Koloniën in Noord-Amerika. Hiermee verklaarden zij zich onafhankelijk van hun
moederland, Engeland. In deze verklaring werd het principe ‘gelijke rechten voor ieder’
vooropgesteld.
Pilgrim Fathers= protestanten die Engeland waren ontvlucht, omdat ze de kerkhervorming in
Engeland te gematigd vonden en in Amerika een nieuwe samenleving wilden stichten.
Plantage-economie= productie van exportproducten als suiker, tabak en koffie op grote landbouw-
bedrijven (plantages). Slaven verrichtten het werk op de plantages.
Plantagekolonie= kolonie waarin op grote schaal plantages zijn aangelegd
Pontiac oorlog= oorlog van zeven Indiaanse volken tegen Engeland in 1763.
Royal African Company= Britse handelsonderneming (1660-1739) die het alleenrecht kreeg op handel
langs de westkust van Afrika. Hoofddoel was oorspronkelijk goudwinning in Gambia, maar al snel
werd de handel in slaven en suiker belangrijker.
Trias politica= opvatting van de Franse verlichter Montesquie dat de drie staatsmachten (wetgevend,
uitvoerend, rechterlijk) gescheiden moeten zijn en elkaar moeten controleren.
Verlichting/verlicht= stroming in de 18e eeuw die vond dat de samenleving met het verstand moest
worden onderzocht. Met toegenomen kennis zou men de problemen in de samenleving kunnen
oplossen, was het idee.
Vestigingskolonie= overzees gebied waar kolonisten zich blijvend gingen vestigen.
Volkssoevereiniteit= het volk is het hoogste gezag van de staat. Regering, parlement en rechters
ontlenen hun macht aan het volk en zijn gebonden aan een grondwet.
Kenmerkende aspecten die hier bij horen:
Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600
Europese overzeese expansie
Het veranderde mens- en wereldbeeld dat leidde tot een vernieuwt wetenschappelijke
belangstelling
De heroriëntatie op de klassieke oudheid
De protestantse reformatie die leidde tot een splitsing in de christelijke kerk
Het conflict in de Nederlanden dat leidde tot een zelfstandige Nederlandse staat ‘de
republiek der 7 verenigde Nederlanden’
Tijd van regenten en vorsten 1600-1700
Het streven van de vorsten naar absolute macht (absolutisme).
De bijzondere positie van de republiek op staatkundig gebied en de bloei op economisch en
cultuur gebied.
Het ontstaan van wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en een
wereldeconomie (VOC + WIC)
De wetenschappelijke revolutie
Tijd van pruiken en revoluties 1700-1800
Verlicht denken en rationeel optimisme die worden toegepast op alle gebieden van de
samenleving.
De uitbouw van de westerse overheersing in de wereld a in de vorm van plantage kolonies.
Die gepaard ging met de b Trans-Atlantische slavenhandel, die leidde tot c het
abolitionisme.
Het verlicht absolutisme
De democratische revoluties die leidden tot discussies over burgerschap, grondrechten en
een grondwet.
Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900
Het ontstaan van de industriële revolutie en het ontstaan van een industriële samenleving
Het ontstaan van de sociale kwestie
Het ontstaan van het modern imperialisme
Het ontstaan van emancipatiebewegingen
Het ontstaan van politiekmaatschappelijke stromingen
De voortschrijdende democratisering waardoor steeds meer mensen/burgers deel kunnen
nemen aan het politiek proces.
Belangrijke begrippen:
Abolitionisme= de beweging tot de afschaffing van de slavernij
Bill of Rights= in 1791 nam het congres in de VS de Bill of Rights aan, bestaande uit tien
amendementen op de grondwet betreffende de burgerrechten.
Congres= volksvertegenwoordiging bestaande uit de senaat en het huis van afgevaardigde. Samen
vormen ze het parlement van de Vs.
Driehoekshandel= handel via een driehoek van Europa naar Afrika (nijverheidsproducten), vandaar
naar Afrika (slaven), en dan terug naar Europa (plantageproducten).
, Federale staat= staat die georganiseerd is als een statenbond: de staten hebben zich verenigd door
een deel van hun bevoegdheden over te dragen aan een centrale/nationale (federale) regering.
Founding Fathers = de (55) afgevaardigden van de deelstaten die in 1787 in Philadelphia de grondwet
van de VS opstelden.
Handelskapitalisme= de 1e vorm van kapitalisme, waarbij de winst door middel van de handel
gemaakt werd. De werkgevers waren voornamelijk kooplieden. Zij kochten grondstoffen, vaak in
verre landen, en lieten die door boeren en arbeiders thuis verwerken (huisnijverheid). De kooplieden
verkochten de producten dan weer. Zij kregen de winst.
Hooggerechtshof= de hoogste rechtbank in de VS
King Philip’s War= de 1e oorlog tussen Engelse kolonisten en Indianen (1675-1678) toen zij zich
verzetten tegen het in bezit nemen van hun grond.
Marrons= weggelopen slaven die in het oerwoud of de bergen eigen gemeenschappen stichtten.
Natuurlijke rechten= rechten die voor iedereen gelden, ongeacht plaats of tijd, omdat ze door de
‘natuur’ zijn gegeven.
Onafhankelijkheidsoorlog= van 1775 tot 1783 voerden kolonisten een oorlog tegen het moederland
Engeland. Zij streden met succes voor onafhankelijkheid. Ook vrijheidsoorlog en Amerikaanse
revolutie genoemd.
Onafhankelijkheidsverklaring= 4 juli 1776 werd de onafhankelijkheidsverklaring ondertekend door de
opstandige Engelse Koloniën in Noord-Amerika. Hiermee verklaarden zij zich onafhankelijk van hun
moederland, Engeland. In deze verklaring werd het principe ‘gelijke rechten voor ieder’
vooropgesteld.
Pilgrim Fathers= protestanten die Engeland waren ontvlucht, omdat ze de kerkhervorming in
Engeland te gematigd vonden en in Amerika een nieuwe samenleving wilden stichten.
Plantage-economie= productie van exportproducten als suiker, tabak en koffie op grote landbouw-
bedrijven (plantages). Slaven verrichtten het werk op de plantages.
Plantagekolonie= kolonie waarin op grote schaal plantages zijn aangelegd
Pontiac oorlog= oorlog van zeven Indiaanse volken tegen Engeland in 1763.
Royal African Company= Britse handelsonderneming (1660-1739) die het alleenrecht kreeg op handel
langs de westkust van Afrika. Hoofddoel was oorspronkelijk goudwinning in Gambia, maar al snel
werd de handel in slaven en suiker belangrijker.
Trias politica= opvatting van de Franse verlichter Montesquie dat de drie staatsmachten (wetgevend,
uitvoerend, rechterlijk) gescheiden moeten zijn en elkaar moeten controleren.
Verlichting/verlicht= stroming in de 18e eeuw die vond dat de samenleving met het verstand moest
worden onderzocht. Met toegenomen kennis zou men de problemen in de samenleving kunnen
oplossen, was het idee.
Vestigingskolonie= overzees gebied waar kolonisten zich blijvend gingen vestigen.
Volkssoevereiniteit= het volk is het hoogste gezag van de staat. Regering, parlement en rechters
ontlenen hun macht aan het volk en zijn gebonden aan een grondwet.
