Samenvatting 6 hoofdstukken Ethiek en Recht!

Het Hoofdstuk 1 Moraliteit en Ethiek


In algemene zin verwijst het begrip moraliteit naar de opvattingen die er zijn over hoe mensen
zich ten aanzien van elkaar moeten gedragen. Het heeft als onderwerp wat wel en niet mag in
de omgang met de ander. Het gaat over de manier waarop mensen met elkaar omgaan. Het is
het geheel aan regels, waarden en houdingen dat het gedrag van mensen reguleert met het
oog op de belangen en het welzijn van anderen. Het moraliteit is het gedrag ten aanzien van
anderen. Men onderscheidt smalle en brede moraliteit. In de smalle moraliteit staat de vraag
centraal in hoeverre we rekening moeten houden met de belangen en het welzijn van de
anderen. In de brede opvatting wordt ook wel de vraag naar een zinvol en gelukkig leven
betrokken. Moraliteit is normatief. Er wordt voorgeschreven hoe gehandeld moet worden in de
omgang met de ander. Daar worden de termen goed en kwaad/slecht (voor mensen)
toelaatbaar en ontoelaatbaar juist en onjuist (voor gedrag) voor gebruikt. Er zijn 3 bouwstenen
die een rol spelen bij de moraliteit. Dit zijn, normen, waarden en houdingen. Normen en
waarden slaan op gedrag, terwijl houding betrekking heeft op de persoon die handelt.

Normen:
Morele regels. Normen hebben een dwingend karakter, ze bieden of verbieden bepaald gedrag.
Meestal is dit verbieden. Het is vaak niet in een geschreven regel neergelegd. Het komt vaak
voort uit gezegdes of gedragsvoorschriften.

Waarden:
Waarde is een geen zelfstandig begrip, maar van zaken, gebeurtenissen en mensen wordt de
waarde vastgesteld en die vaststelling heet een waardeoordeel. Zaken hebben een
objectwaarde en alleen mensen hebben een morele waarde. Waarden geven aan wat goed,
gewenst en waardevol is. Ze worden pas zichtbaar in het handelen van mensen. Omdat morele
waarden nauw zijn verbonden met wie iemand is, worden zij daarom ook wel persoonswaarden
genoemd. Objectwaarden zeggen niet wie je bent, maar wat je hebt of wilt hebben. Het naast
elkaar bestaan van verschillende waarden noemt men pluralisme. Dit kan zich voordoen als
verschillende mensen verschillende waarden aanhangen, maar ook een individu kan
verschillende onverenigbare waarden aanhangen, het kan tot conflicten leiden. Waarden
beschrijven een doel, een norm beschrijft concreet gedrag.

In het recht heet het geen waarden maar rechtsbeginselen. Door het naleven van rechtsregels
worden de waarden gerealiseerd. De waarden die ten grondslag liggen aan de democratische
rechtsstaat zijn vrijheid, gelijkheid (art 1 Gw) en solidariteit. Misbruik van recht (fraus legis):
iemand maakt misbruik van recht wanneer hij of zij handelt binnen de grenzen van de wet, maar
de uitkomst van de handelingen in strijd is met de bedoeling van de wet.

Bij waarden en normen ligt de nadruk op het handelen. De houding van een persoon is ook van
belang. Houding is de manier van handelen van een bepaalde persoon. Het gaat met name om
de karaktereigenschappen van iemand.

, Fatsoenregels
Dit kan je beschouwen als zwakke morele regels. Dit vinden we minder belangrijk dan morele
regels. Het gaat over tafelmanieren, wachten op je beurt en opstaan voor ouderen mensen in
het OV.

Religie
Een religie omvat meer dan alleen maar morele regels, het bevat spijswetten,
kledingvoorschriften of speciale dagen. Een tweede verschil is dat Religies grote verhalen
kennen en heilige boeken waar deze verhalen in zijn opgetekend. Moraliteit heeft geen Centraal
betekenisverlenend verhaal. Een derde verschil is dat religies meestal een bovennatuurlijk
opperwezen kennen dat de oorsprong is van alle morele regels.

Recht
De belangrijkste functie van Het recht is het reguleren van het maatschappelijke leven met
behulp van regels. zo weet de burger wat hij mag en wat verboden is. Dezelfde functie wordt
aangevuld door morele regels. Recht onderscheidt zich doordat het recht geschreven bronnen
heeft. Ten tweede kunnen rechtsregels worden afgedwongen. Ten derde bestaat het recht niet
alleen uit regels maar in de rechten en plichten van de burger zijn vastgelegd. Een hele
categorie rechtsregels is bedoeld om bevoegdheden aan instanties te verlenen en procedures
vast te stellen. Een vierde verschil is dat het recht gebouwen kent, en de moraliteit niet.

Ethiek
Het is het denken over moraal. Aan de basis van ethiek ligt ons redeneervermogen, rede of
ratio. Wanneer de ethiek probeert te verhelderen en morele standpunten beschrijft, wordt zij
descriptieve ethiek genoemd. Descriptief betekent beschrijvend. De eerste taak van de ethiek is
dat ethische theorieën behulpzaam zijn in het scheppen van helderheid. De tweede taak is het
kritisch toetsen van morele opvattingen en het opstellen van geldige theorieën.

Er zijn drie hoofdstromingen aan te wijzen:
Plichtethiek: de norm staat hier centraal. Het centrale idee is dat men de plicht heeft om aan de
norm te gehoorzamen, ongeacht de consequenties. In de literatuur heet het vaak deontologie.
Gevolgenethiek : hierin staat de handeling centraal. Niet de handeling op zich maar meer de
gevolgen van de handeling. Men spreekt dan ook wel van consequentialisme.
Deugdethiek: wat voor mens moet je zijn? De houding die iemand heeft zoals die tot
uitdrukking komt in haar karakter staat centraal. Een ander woord voor goede
karaktereigenschappen is deugden.


Hoofdstuk 6 Rechtvaardigheid

Het doel van het recht: rechtvaardige ordening van de samenleving, Kernwaarden van onze
democratische rechtsstaat spelen daarbij een leidende rol; Vrijheid, gelijkheid en solidariteit.
Je hebt 3 soorten rechtvaardigheid;