Gd samenvatting hs1 & hs2 – a3d
1,1 joden over de hele wereld
-niet-religieuze joden = zijn joden die niet aan de joodse godsdienst doen, maar voelen zich verbonden met joden.
-diaspora= het verspreid zijn van de joden over de hele wereld, diaspora betekent verstrooiing
- volgens de officiële joodse leefregel is ieder kind met een joodse moeder jood.
-er zijn 13,7 miljoen joden, er wonen meer joden buiten de staat Israël dan erbinnen.
-Amsterdam nauwe band met jodendom. Mokum= de stad. Zo noemden joden Amsterdam, er kwamen veel
joodse vluchtelingen naar Nederland rond 1600 en in 1800-1900 tijdens de Jodenvervolging. Na de tweede
wereldoorlog waren er nog maar 30.000 joden i.p.v. 130.000
1,2 cultuur en religie
-de Thora bestaat uit de eerste vijf boeken van de bijbel, er zijn 613 voorschriften in te vinden. Tiengeboden
-Tenach= verzamelnaam voor heilige schriften, bestaat uit dezelfde boeken als het christelijke testament.
naam komt van: Thora= onderwijzing, nebiim= profeten, chetoebim= geschriften.
-de regels en voorschriften in de Thora vloeien voort uit de kernpunten van het joodse geloof:
1het geloof in 1 god, de schepper van alles wat bestaat. Joden noemen hem vaak de heer van de wereld.
2het geloof dat er vroeger een verbond is gesloten tussen God en Abraham, de voorvader van het joodse volk.
Later heeft God via Mozes de Thora aan zijn volk gegeven (Thora= de vijf boek van Mozes)
3het geloof in de Messias, die namens God op aarde zal komen en de wereld zal leiden naar vrede en
gerechtigheid, zodat er een einde komt aan lijden en onrecht.
-liberale joden= gaan soepel om met de voorschriften.
-orthodoxe joden= richten hun dagelijks leven in volgens de richtlijnen van de Thora
op een joodse school krijg je naast de gewone vakken ook les in de geschiedenis, cultuur en de taal v.h.
jodendom.
1,3 de synagoge
-synagoge= een ruimte waar joden hun godsdienstige samenkomsten houden, synagoge: plaats van samenkomst.
-sjoel= andere naam v.d. synagoge, jad= aanwijsstokje waarmee je de tekst uit de Thora rollen opleest
-om een dienst te houden in de synagoge moeten er minimaal 10 mannen aanwezig zijn.
-in de heilige ark worden de Thora rollen bewaard, als je met je gezicht naar de ark staat kijk je in de richting van
Jeruzalem. Boven de ark is een afbeelding v.d. tien geboden te zien. Daarboven is vaak een kroon te zien dit
betekent dat god de koning van de wereld is en die zijn regels aan de mensen heeft gegeven. Tussen de heilige
ark en de banken is een verhoging met een lessenaar dit noem je de bima. Het is de plaats waar de Thora rollen
worden uitgerold en voorgelezen, het voorlezen gebeurt door de chazan = de voorzanger die meestal ook de
dienst leidt. De rabbijn houdt vaak een korte toespraak na het leen van de Thora. Menora = een grote kandelaar.
Er is ook altijd ene eeuwige brandende lamp aanwezig in de synagoge, dit is een teken dat god altijd aanwezig is
en dat de Thora een licht is op het levenspad. In orthodoxe gemeenten hebben vrouwen geen actieve rol in de
synagogedienst. Mannen dragen in de synagoge ook altijd een hoed of keppeltje, herinnering iets boven de mens.
-tijdens de dienst in de synagoge dragen veel mannen een gebedsmantel om hun schouders. Gebedsriemen
worden gedragen om de linkerarm en de ander om het hoofd. Dit doen ze omdat je god met verstand + hart.
1,4 de sabbat
- voor de godsdienstige joden is de zevende dag van de week, de zaterdag een bijzondere dag. Dit is de sabbat het
is de wekelijkse heilige dag. Op de sabbat mag je geen zwaar lichamelijk werk doen en ook mag je geen
handeldrijven. Je mag niet iets maken wat er toen nog niet was.
- in exodus 20 staat geschreven dat een mens zes dagen mag werken, maar op de zevende dag moet rusten,
omdat god na zes scheppingsdagen ook rusten. (de eerste maaltijd v.d. sabbat is een feestelijke maaltijd challe,
brood)
-de sabbat begint vrijdag bij zonsondergang, de moeder steekt 2 kaarsen aan nadat zij een gebed heeft
uitgesproken. Daarna wordt de tafelgedekt ook wordt er wijn gedronken, vaak voordat de maaltijd begint gaan de
vaders en kinderen naar de sabbat dienst in de synagoge.
-op zaterdag morgen vindt er opnieuw een dienst plaats in de synagoge, het voorlezen uit de Thora vorm het
hoogte punt van elke sabbatsdienst. Alle vijf boeken van Mozes worden in 1jaar gelezen (orthodoxe= 3jaar).
Zaterdag avond bij zonsondergang vindt er thuis een kort afscheid van de sabbat plaats. Er wordt gezongen en
aan het slot wordt een speciale kaars gedoofd met de laatste beker wijn
-de joodse kalender wordt een loeach genoemd, er staan 2jaartallen op het normale jaartal en een veel hoger
1,1 joden over de hele wereld
-niet-religieuze joden = zijn joden die niet aan de joodse godsdienst doen, maar voelen zich verbonden met joden.
-diaspora= het verspreid zijn van de joden over de hele wereld, diaspora betekent verstrooiing
- volgens de officiële joodse leefregel is ieder kind met een joodse moeder jood.
-er zijn 13,7 miljoen joden, er wonen meer joden buiten de staat Israël dan erbinnen.
-Amsterdam nauwe band met jodendom. Mokum= de stad. Zo noemden joden Amsterdam, er kwamen veel
joodse vluchtelingen naar Nederland rond 1600 en in 1800-1900 tijdens de Jodenvervolging. Na de tweede
wereldoorlog waren er nog maar 30.000 joden i.p.v. 130.000
1,2 cultuur en religie
-de Thora bestaat uit de eerste vijf boeken van de bijbel, er zijn 613 voorschriften in te vinden. Tiengeboden
-Tenach= verzamelnaam voor heilige schriften, bestaat uit dezelfde boeken als het christelijke testament.
naam komt van: Thora= onderwijzing, nebiim= profeten, chetoebim= geschriften.
-de regels en voorschriften in de Thora vloeien voort uit de kernpunten van het joodse geloof:
1het geloof in 1 god, de schepper van alles wat bestaat. Joden noemen hem vaak de heer van de wereld.
2het geloof dat er vroeger een verbond is gesloten tussen God en Abraham, de voorvader van het joodse volk.
Later heeft God via Mozes de Thora aan zijn volk gegeven (Thora= de vijf boek van Mozes)
3het geloof in de Messias, die namens God op aarde zal komen en de wereld zal leiden naar vrede en
gerechtigheid, zodat er een einde komt aan lijden en onrecht.
-liberale joden= gaan soepel om met de voorschriften.
-orthodoxe joden= richten hun dagelijks leven in volgens de richtlijnen van de Thora
op een joodse school krijg je naast de gewone vakken ook les in de geschiedenis, cultuur en de taal v.h.
jodendom.
1,3 de synagoge
-synagoge= een ruimte waar joden hun godsdienstige samenkomsten houden, synagoge: plaats van samenkomst.
-sjoel= andere naam v.d. synagoge, jad= aanwijsstokje waarmee je de tekst uit de Thora rollen opleest
-om een dienst te houden in de synagoge moeten er minimaal 10 mannen aanwezig zijn.
-in de heilige ark worden de Thora rollen bewaard, als je met je gezicht naar de ark staat kijk je in de richting van
Jeruzalem. Boven de ark is een afbeelding v.d. tien geboden te zien. Daarboven is vaak een kroon te zien dit
betekent dat god de koning van de wereld is en die zijn regels aan de mensen heeft gegeven. Tussen de heilige
ark en de banken is een verhoging met een lessenaar dit noem je de bima. Het is de plaats waar de Thora rollen
worden uitgerold en voorgelezen, het voorlezen gebeurt door de chazan = de voorzanger die meestal ook de
dienst leidt. De rabbijn houdt vaak een korte toespraak na het leen van de Thora. Menora = een grote kandelaar.
Er is ook altijd ene eeuwige brandende lamp aanwezig in de synagoge, dit is een teken dat god altijd aanwezig is
en dat de Thora een licht is op het levenspad. In orthodoxe gemeenten hebben vrouwen geen actieve rol in de
synagogedienst. Mannen dragen in de synagoge ook altijd een hoed of keppeltje, herinnering iets boven de mens.
-tijdens de dienst in de synagoge dragen veel mannen een gebedsmantel om hun schouders. Gebedsriemen
worden gedragen om de linkerarm en de ander om het hoofd. Dit doen ze omdat je god met verstand + hart.
1,4 de sabbat
- voor de godsdienstige joden is de zevende dag van de week, de zaterdag een bijzondere dag. Dit is de sabbat het
is de wekelijkse heilige dag. Op de sabbat mag je geen zwaar lichamelijk werk doen en ook mag je geen
handeldrijven. Je mag niet iets maken wat er toen nog niet was.
- in exodus 20 staat geschreven dat een mens zes dagen mag werken, maar op de zevende dag moet rusten,
omdat god na zes scheppingsdagen ook rusten. (de eerste maaltijd v.d. sabbat is een feestelijke maaltijd challe,
brood)
-de sabbat begint vrijdag bij zonsondergang, de moeder steekt 2 kaarsen aan nadat zij een gebed heeft
uitgesproken. Daarna wordt de tafelgedekt ook wordt er wijn gedronken, vaak voordat de maaltijd begint gaan de
vaders en kinderen naar de sabbat dienst in de synagoge.
-op zaterdag morgen vindt er opnieuw een dienst plaats in de synagoge, het voorlezen uit de Thora vorm het
hoogte punt van elke sabbatsdienst. Alle vijf boeken van Mozes worden in 1jaar gelezen (orthodoxe= 3jaar).
Zaterdag avond bij zonsondergang vindt er thuis een kort afscheid van de sabbat plaats. Er wordt gezongen en
aan het slot wordt een speciale kaars gedoofd met de laatste beker wijn
-de joodse kalender wordt een loeach genoemd, er staan 2jaartallen op het normale jaartal en een veel hoger
