Samenvatting Ademhaling, zuurstof en tracheacanule
Powerpoint
Taak van longen
- Zuurstof uit de buitenlucht halen en dit vervoeren naar het bloed. Lichaam heeft zuurstof
nodig voor verbranding van stoffen zodat energie en warmte vrijkomt. Ontstaat koolzuurgas.
- Koolzuurgas via bloed naar de buitenlucht afvoeren.
Opbouw luchtwegen
Bovenste luchtwegen :
- Neus
- Mond
- Keelholte (pharynx)
- Strottenhoofd (larynx)
- Strottenklepjes (epiglottis)
Onderste luchtwegen :
- Luchtpijp (trachea)
- Luchtpijptakken (hoofdbronchi)
- En vertakkingen (bronchi en bronchioli)
Eindigend in de :
- Longblaasjes (alveoli)
Wat is een tracheastoma?
Het is een opening naar de luchtpijp dwars door de huid aan de voorkant van de hals. Het kan
blijvend of tijdelijk zijn.
Waarom een tracheastoma?
- Oedeem aan strottenklepje
- Bloeding in de luchtpijp
- Zwelling van strottenklepje (na wespensteek)
- Verlamde stembanden
- Obstructie (door kippenbotje of pinda)
- Kanker
Aandachtspunten bij het verzorgen en verplegen
- Door verwijdering van strottenhoofd moet de zorgvrager opnieuw leren spreken
- Met stemknopje kan op uitademing gesproken worden
- Stemvolume wordt minder
- Reanimeren niet op de mond maar op de tracheacanule
- Let op eigenwaarde van de zorgvrager
- Lucht wordt niet meer door mond en neus bevochtigd en gezuiverd. Komt rechtstreeks in de
longen. Hierdoor meer kans op infecties
- Ademhaling observeren op snelheid, regelmaat, diepte en ademhalingsgeluiden.
Blauwverkleuring kan duiden op zuurstoftekort
- Uitdroging van slijmvliezen van mond, neus en keelholte. Sputum kan hierdoor vormen
aannemen van proppen en korsten
- Huidproblemen rondom de stoma. Gebruik geen gaasjes met losse draadjes of op de zalf op
oliebasis. Zinkzalf in opdracht van de arts
, - Verminderde slikkracht waardoor verslikkingslongontsteking kan ontstaan
- Geur en smaak veranderd/verminderd
Zorgpad
1 De opname van zuurstof
De luchtwegen transporteren de ingeademde lucht naar de longen. In de longblaasjes wordt zuurstof
opgenomen en koolzuurgas uitgescheiden. In het bloed bevinden zich rode bloedcellen, die zorgen
voor het transport van zuurstof naar de weefsels. Als in de cel suikers en vetten met zuurstof
verbranden, komt er veel energie vrij. De verbrandingsproducten die hierbij vrijkomen zijn water en
koolzuurgas. Astrup = bloedgaswaarden (hoeveel zuurstof en koolzuur er in het bloed aanwezig is.
2 Extra zuurstof
Hypoxemie = Te weinig zuurstof in het arteriële bloed. De arts schrijft dan extra zuurstof voor.
Medische zuurstof is een geregistreerd medicijn en het toedienen is een risicovolle handeling. Dit kan
benauwdheid voorkomen, maar diagnose bepaalt de manier waarop de zorgvrager wordt behandeld.
2.1 Wanneer wordt extra zuurstof voorgeschreven?
Oorzaken tekort aan zuurstof in het arteriële bloed :
- Onvoldoende longventilatie ; de zorgvrager kan te weinig lucht in- en uitademen, niet genoeg
gaswisseling het zuurstofgehalte wordt te laag en het koolzuurgehalte te hoog in het bloed
- Verminderde longdiffusie ; verminderde uitwisseling van zuurstof en koolzuur in de
longblaasjes
- Verminderde perfusie van de longen ; de doorbloeding van de longen is verminderd
- Koolmonoxidevergiftiging ; koolmonoxidemoleculen hebben de zuurstofmoleculen in de
hemoglobine verdrongen
3 Zuurstoftherapie
Voor zuurstoftherapie kunnen verschillende zuurstofbronnen worden gebruikt : een zuurstofcilinder
met samengeperste zuurstof, een concentrator die zuurstof uit gewone lucht haalt, vloeibare lucht.
3.1 Zuurstofcilinder
In de zuurstofcilinder bevindt zich gaszuurstof onder hoge druk. De zuurstofcilinder moet altijd
rechtop gehouden worden en mag niet worden ingepakt.
3.2 Concentrator
De concentrator is een apparaat dat geen zuurstof bevat, maar de zuurstof uit de lucht haalt. Het is
een elektrische luchtzeef, die water, stikstof en overige gassen uit de lucht zeeft, zodat zuurstof
overblijft. Het moet altijd aangesloten zijn op elektriciteit, het is niet geluidloos. Het moet altijd in
een goed geventileerde en stofvrije ruimte staan.
3.3 Vloeibare zuurstof
Door zuurstof af te koelen tot 183 graden onder nul, wordt hij vloeibaar. Als de zuurstofkraan van het
vat wordt geopend, verdampt de vloeibare zuurstof tot gasvormige zuurstof.
3.4 Hulpstukken bij zuurstoftoevoer
In alle gevallen wordt de zuurstof via een aantal hulpstukken toegevoerd :
- Zuurstoftoedieningssysteem ; zuurstofkatheter, zuurstofbril, zuurstofmasker, transtracheal
- Drukregelaar of flowmeter ; voorgeschreven hoeveelheid per minuut afstellen
- Luchtbevochtiger/aquapak ; als de slijmvliezen van de luchtwegen uitgedroogd raak
- Manometer (drukmeter) met een reduceerventiel (druk in de cilinder wordt verminderd)
Powerpoint
Taak van longen
- Zuurstof uit de buitenlucht halen en dit vervoeren naar het bloed. Lichaam heeft zuurstof
nodig voor verbranding van stoffen zodat energie en warmte vrijkomt. Ontstaat koolzuurgas.
- Koolzuurgas via bloed naar de buitenlucht afvoeren.
Opbouw luchtwegen
Bovenste luchtwegen :
- Neus
- Mond
- Keelholte (pharynx)
- Strottenhoofd (larynx)
- Strottenklepjes (epiglottis)
Onderste luchtwegen :
- Luchtpijp (trachea)
- Luchtpijptakken (hoofdbronchi)
- En vertakkingen (bronchi en bronchioli)
Eindigend in de :
- Longblaasjes (alveoli)
Wat is een tracheastoma?
Het is een opening naar de luchtpijp dwars door de huid aan de voorkant van de hals. Het kan
blijvend of tijdelijk zijn.
Waarom een tracheastoma?
- Oedeem aan strottenklepje
- Bloeding in de luchtpijp
- Zwelling van strottenklepje (na wespensteek)
- Verlamde stembanden
- Obstructie (door kippenbotje of pinda)
- Kanker
Aandachtspunten bij het verzorgen en verplegen
- Door verwijdering van strottenhoofd moet de zorgvrager opnieuw leren spreken
- Met stemknopje kan op uitademing gesproken worden
- Stemvolume wordt minder
- Reanimeren niet op de mond maar op de tracheacanule
- Let op eigenwaarde van de zorgvrager
- Lucht wordt niet meer door mond en neus bevochtigd en gezuiverd. Komt rechtstreeks in de
longen. Hierdoor meer kans op infecties
- Ademhaling observeren op snelheid, regelmaat, diepte en ademhalingsgeluiden.
Blauwverkleuring kan duiden op zuurstoftekort
- Uitdroging van slijmvliezen van mond, neus en keelholte. Sputum kan hierdoor vormen
aannemen van proppen en korsten
- Huidproblemen rondom de stoma. Gebruik geen gaasjes met losse draadjes of op de zalf op
oliebasis. Zinkzalf in opdracht van de arts
, - Verminderde slikkracht waardoor verslikkingslongontsteking kan ontstaan
- Geur en smaak veranderd/verminderd
Zorgpad
1 De opname van zuurstof
De luchtwegen transporteren de ingeademde lucht naar de longen. In de longblaasjes wordt zuurstof
opgenomen en koolzuurgas uitgescheiden. In het bloed bevinden zich rode bloedcellen, die zorgen
voor het transport van zuurstof naar de weefsels. Als in de cel suikers en vetten met zuurstof
verbranden, komt er veel energie vrij. De verbrandingsproducten die hierbij vrijkomen zijn water en
koolzuurgas. Astrup = bloedgaswaarden (hoeveel zuurstof en koolzuur er in het bloed aanwezig is.
2 Extra zuurstof
Hypoxemie = Te weinig zuurstof in het arteriële bloed. De arts schrijft dan extra zuurstof voor.
Medische zuurstof is een geregistreerd medicijn en het toedienen is een risicovolle handeling. Dit kan
benauwdheid voorkomen, maar diagnose bepaalt de manier waarop de zorgvrager wordt behandeld.
2.1 Wanneer wordt extra zuurstof voorgeschreven?
Oorzaken tekort aan zuurstof in het arteriële bloed :
- Onvoldoende longventilatie ; de zorgvrager kan te weinig lucht in- en uitademen, niet genoeg
gaswisseling het zuurstofgehalte wordt te laag en het koolzuurgehalte te hoog in het bloed
- Verminderde longdiffusie ; verminderde uitwisseling van zuurstof en koolzuur in de
longblaasjes
- Verminderde perfusie van de longen ; de doorbloeding van de longen is verminderd
- Koolmonoxidevergiftiging ; koolmonoxidemoleculen hebben de zuurstofmoleculen in de
hemoglobine verdrongen
3 Zuurstoftherapie
Voor zuurstoftherapie kunnen verschillende zuurstofbronnen worden gebruikt : een zuurstofcilinder
met samengeperste zuurstof, een concentrator die zuurstof uit gewone lucht haalt, vloeibare lucht.
3.1 Zuurstofcilinder
In de zuurstofcilinder bevindt zich gaszuurstof onder hoge druk. De zuurstofcilinder moet altijd
rechtop gehouden worden en mag niet worden ingepakt.
3.2 Concentrator
De concentrator is een apparaat dat geen zuurstof bevat, maar de zuurstof uit de lucht haalt. Het is
een elektrische luchtzeef, die water, stikstof en overige gassen uit de lucht zeeft, zodat zuurstof
overblijft. Het moet altijd aangesloten zijn op elektriciteit, het is niet geluidloos. Het moet altijd in
een goed geventileerde en stofvrije ruimte staan.
3.3 Vloeibare zuurstof
Door zuurstof af te koelen tot 183 graden onder nul, wordt hij vloeibaar. Als de zuurstofkraan van het
vat wordt geopend, verdampt de vloeibare zuurstof tot gasvormige zuurstof.
3.4 Hulpstukken bij zuurstoftoevoer
In alle gevallen wordt de zuurstof via een aantal hulpstukken toegevoerd :
- Zuurstoftoedieningssysteem ; zuurstofkatheter, zuurstofbril, zuurstofmasker, transtracheal
- Drukregelaar of flowmeter ; voorgeschreven hoeveelheid per minuut afstellen
- Luchtbevochtiger/aquapak ; als de slijmvliezen van de luchtwegen uitgedroogd raak
- Manometer (drukmeter) met een reduceerventiel (druk in de cilinder wordt verminderd)
