Samenvatting kennisbasistoets AK pabo leerjaar 2

Aardrijkskunde samenvatting kennisbasistoets 2.3
Geowijzer hoofdstukken 1, 5, 6.3, 8, 11/16
Handboek expertisecentrum Aardrijkskunde hoofdstuk 2, 4 en 8

Hoofdstuk 1 Kaart en atlas
Aardrijkskunde is de kennis over landen of groepen mensen.
 Geografie en ak zijn exact hetzelfde

o Fysische geografie (natuurkundige aardrijkskunde)
Houdt zich bezig met de bestudering van de fysische of natuurkundige processen die het
landschap vormen en hebben gevormd.

o Sociale geografie
Bestudeert de rol van de mens op de aarde vanuit een ruimtelijke invalshoek wordt er gekeken
naar bijvoorbeeld de planologie, demografie, de regio’s of economie.

o KNAG
 Koninklijke Nederlandse Aardrijkskundig Genootschap
 Richt zich op de promotie van het vak ak. (vroeger vooral bekend om expedities naar
onbekende gebieden)
 Houdt zich bezig met de versterking van het vak ak in het onderwijs en de geografie in
het algemeen.

o Geografische zienswijze
1. Waarnemen  Wat zie je, wat neem je waar, waar zie je dat? (inventariseren)
2. Beschrijven  Hoe zie het eruit? Welke kenmerken ontdek je? (inventariseren)
3. Verklaren  Waarom is het daar? Waarom ziet het er daar zo uit? Wat wordt hiervoor
beïnvloed (interpreteren)
4. Generaliseren (herkennen en toepassen)  Waar heb je dat eerder gezien? Zie je dat
ook wel eens ergens anders? Hoe ziet het er daar uit? (interpreteren)
5. Waarderen  Wat betekent dat voor mij? Wat betekent dat voor die mensen? Kan het
ook anders? Denk ik er nog zo over? (interpreteren)

Natuurlijke factoren = het gaat over de aarde zoals die van nature is (geen mens komt hier mee
in aanraking)

Menselijke factoren (sociale factoren) = Veranderingen die veroorzaakt worden door de
activiteiten van mensen (bv. lawine).
Dit wordt onderverdeeld in vier groepen:
- Economische factoren  alles over geld verdienen: werk, armoede, rijkdom
- Culturele factoren  taal, godsdienst, geschiedenis en gewoonten van een groep mensen
- Demografische factoren  bevolkingsaantallen en de samenstelling van de bevolking
- Politieke factoren  informatie over het bestuur, wetten en de regels van een land.


1

,Multiperspectiviteit = er wordt iets vanuit meerder invalshoeken bekeken

Geografische kubus:




o Schaalniveaus
- Lokaal  de straat, de wijk, de stad, de gemeente (de stad Hengelo)
- Regionaal  de regio, de provincie, het landsdeel (bv. regio Twente)
- Nationaal  het land (bv. NL)
- Continentaal  Meer dan één land, het werelddeel (bv. Europa)
- Mondiaal  Meer dan één werelddeel, de wereld (bv. de Wereld)

Een schaal met 1:300.000 is meer verkleind dan een met 1:10.000

Absolute afstand = de afstand in kilometer/meters, gemeten in een rechte lijn (onveranderlijk
en blijft voor iedereen gelijk)
Relatieve afstand = tijd, moeite en kosten

o Atlas
Twee soorten kaarten: overzichtskaarten en thematische kaarten.
- Overzichtskaart = geeft een overzicht van een gebied (bv. provincie, land of werelddeel)
 Natuurkundige overzichtskaart worden natuurlijke verschijnsels gegeven
 Je kan de kaarten vinden door te zoeken bij de inhoud, de bladwijzers of het register.

- Thematische kaart = toont een bepaald onderwerp (thema). Dit kunnen zichtbare of
onzichtbare verschijnselen zijn, zoals het bodemgebruik in EU of talen.
 Om de kaarten in de atlas te vinden, worden de inhoud of trefwoordenregister gebruikt.

Alle kaarten worden gegeneraliseerd (vereenvoudigen of deel weglaten)


2

,  Een topografische kaart geeft de werkelijkheid zo nauwkeurig mogelijk weer (wordt als basis
gebruikt voor thematische kaarten).
Er zijn vier atlassen speciaal voor het onderwijs beschikbaar:
- Mijn Eerste Bosatlas  eenvoudige wereldatlas voor groep 5 en 6. Het bevat
overzichtskaarten van Nederland, de provincies, werelddelen en de wereld. Deze atlas heeft
eenvoudige legenda en een apart landenregister
- De Junior Bosatlas  Meest gebruikte Bosatlas op de basisschool en bestemd voor groep 6 tot
8. De kaarten sluiten aan op de leef en belevingswereld van kinderen. De kaarttitels zijn
bijvoorbeeld minder formeel.
- De Basis Bosatlas  Vervolg op de Kleine Bosatlas. Speciaal gericht op de vmbo leerlingen en
het nieuwe vmbo examen
- De Grote Bosatlas  afgestemd op het examen havo/vwo. De pabostudenten en leerkrachten
hebben deze atlas nodig bij het voorbereiden van lessen.

o Geografisch informatie systeem (GIS)
Een computersysteem dat geografische data verwerkt en opslaat, en een helder en duidelijk
beeld geeft in de vorm van een kaart van het te onderzoeken object, gebied of onderwerp.
 Biedt de mogelijkheid om thematische data te combineren.
 Navigatiesystemen, google earth, online weerbericht zijn allemaal GIS systemen

o Remote sensing
Op afstand waarnemen  Het waarnemen van de aarde vanuit satellieten die permanent rond
de aarde draaien.

o Geografische breedte
Evenaar is een denkbeeldige lijn op de aarde midden tussen de noordpool en de zuidpool. Het
verdeelt de aarde in noordelijk en zuidelijk halfrond.
 Evenwijdig lopen de breedtegraden, ook wel parallellen. De evenaar is 0 graden parallel en
de noord- en zuidpool zijn beide 90 graden parallel.
 Afhankelijk van de ligging van een plaats ten opzichte van de evenaar, spreekt men van
noorderbreedte (NB) of zuiderbreedte (ZB). De afstand tot de evenaar wordt de breedteligging
genoemd.

o Geografische lente
De lijnen die van de noordpool naar de zuidpool lopen, geven de geografische lengte aan. Deze
halve cirkels worden meridianen genoemd. Halverwege snijden ze de evenaar. De evenaar is
een cirkel die 360 graden is verdeeld, er zijn dus 360 meridianen.
 één meridiaan is als nulmeridiaan aangewezen en vanaf wordt er geteld. 180 graden naar
het westen (westerlengte) en 180 graden naar het oosten (oosterlengte).

o Tijdzones
Een tijdzone is een gebied op aarde met gelijke tijd. Om tijd te berekenen wort de nulmeridiaan
bij Greenwich (Londen) als centrum van de tijdsindeling genomen.


3