Toetsstof Technische Leerroute Module 5 Voorzorg

Hoorcollege 5.1T Gynaecologie
Verminderde vruchtbaarheid

Wat is het?

Definitie verminderde vruchtbaarheid (subfertiliteit):

 Het uitblijven van een zwangerschap
 Na één jaar proberen zwanger te worden
 Door regelmatig en in de vruchtbare
periode te vrijen (coïtus)

Onvruchtbaarheid (infertiliteit) komt nauwelijks voor.
In de praktijk worden de termen “verminderde vruchtbaarheid” en “onvruchtbaarheid” vaak door
elkaar gebruikt.

Hoe vaak komt het voor?


1 jaar na start kinderwens


15% Zwanger = normaal vruchtbaar:
85%
Niet zwanger = verminderd
vruchtbaar: 15%


85%




Dit betekent overigens niet per sé dat er:

 bij paren die wél binnen 1 jaar zwanger worden (‘normaal vruchtbaar’), er niets aan de
hand is, en
 bij paren die niet binnen 1 jaar zwanger worden(verminderd vruchtbaar), er wél iets aan
de hand is

Wat zijn de oorzaken?

Voorwaarden om zwanger te worden:

1. Eicel (oöcyt)
2. Zaadcellen (spermatozoa)
3. Gemeenschap (coïtus)
4. Eicel en zaadcellen ontmoeten elkaar in de eileider (tuba) waar de bevruchting plaatsvindt
5. Bevruchte eicel gaat naar de baarmoeder (uterus)

Oorzaken bij de vrouw: blauw = operatief

 Onregelmatige of geen menstruele cyclus

,  Hormonale stoornis (hebben nauwelijks of geen eisprong)
 Afgesloten eileiders of verklevingen
 Geslachtsziekte (m.n. Chlamydia)  beschadigen eileiders. Deze heb je nodig omdat hier
de bevruchting plaatsvind.
 Eerdere buikoperatie(s)
 Endometriose
 Gesteriliseerd
 Problemen met vrijen  vrouwen die niet tot penetratie in staat zijn (kan wel via een andere
weg  Zelfinseminatie)
 Leeftijd  hoe ouder, hoe minder vruchtbaar
 Lifestyle: overgewicht, roken

Operatief

 Polycysteus ovarium syndroom (PCO-syndroom)

1. Onregelmatige of afwezige menstruele cyclus/eisprong (oligo-/amenorroe  langer dan
35 dagen cyclus/minder dan 1 keer per half jaar)
2. Overmatige haargroei (hirsutisme), acné, vette huid  door hoger testosteron
3. Veel kleine eiblaasjes (follikels van 6-10 mm) in de eierstokken (PCO-ovaria)  20
eiblaasjes
Je voldoet hieraan als je 2 van de 3 hebt




 Chlamydia
 Meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (SOA)
 20% heeft er klachten van (symptomatisch)  dit maakt de soa zo verraderlijk
 Vaginale afscheiding (fluor), abnormaal vaginaal bloedverlies, buikpijn, koorts
 Behandeling met antibiotica (hopelijk op tijd
behandeld)
 80% heeft er geen klachten van (asymptomatisch)
 Niet herkend, dus geen antibiotica (tenzij toevallig bij
screening ontdekt, dan is behandeling mogelijk)
 Eigen afweersysteem kán Chlamydia wel opruimen
(klaren)
 Niet iedereen die Chlamydia heeft gehad, wordt
verminderd vruchtbaar
 Verhoogd risico op onvruchtbaarheid: (hangt heel erg af
van waar de chlamydia heeft gezeten)
 Eileider-ontsteking (salpingitis, pelvic inflammatory disease, PID)
 Verstopte eileiders (tubae), verklevingen (adhesies)

,  Geen verhoogd risico op onvruchtbaarheid:
 Baarmoedermond-ontsteking (cervicitis)
 Geen schade
 Onderscheid: antistof test in bloed
 Wel antistoffen na PID  IGG antistoffen. Je behoort tot de groep verhoogd
risico op verminderde vruchtbaarheid door chlamydia
 Geen antistoffen na cervicitis  je behoort tot de groep geen verhoogd risico op
verminderde vruchtbaarheid door chlamydia.

Ga nu geen antistoffen prikken, dat wilt niks zeggen. Pas als je na een jaar proberen niet zwanger
bent, is het relevant.


 Eerdere buikoperatie, leidend tot verklevingen (adhesies)
 Verhoogd risico op onvruchtbaarheid:
 Gecompliceerde OK: abces of buikvliesontsteking (peritonitis)
 Geperforeerde blindedarmontsteking (appendicitis)  kan leiden tot peritonitis
 Buitenbaarmoederlijke zwangerschap (extra-uteriene graviditeit)  1 eileider wordt
weggehaald  tubectomie.
 Geen verhoogd risico op onvruchtbaarheid:
 Niet-geperforeerde blindedarmontsteking (appendicitis)
 Keizersnede (sectio caesarea)
 Ongecompliceerde bovenbuiksoperaties

 Endometriose  je menstrueert retrograad (naar boven toe in de buik i.p.v. naar beneden)
 Vóórkomen van baarmoederslijmvlies (endometrium) op andere plaatsen dan in de
baarmoederholte (cavum uteri)
 Kan naar buikvlies (peritoneum), eierstok (ovarium), blaas, darm gaan
 Kan leiden tot verklevingen (adhesies)
 Symptomen:
 Pijnlijke menstruaties (dysmenorroe)
 Chronische buikpijn
 Pijn bij het vrijen (dyspareunie)
 Verminderde vruchtbaarheid (subfertiliteit)

Beste therapie is het onderdrukken van de menstruatie, maar hierdoor
is er geen kans op zwangerschap.  kijken naar prioriteit 
verminderde pijn of kinderwens.


 Gesteriliseerd (is een vorm van tuba pathologie)
 Sommige vrouwen krijgen spijt van de sterilisatie
 Risicofactoren voor spijt: o.a. jongere leeftijd ten tijde van sterilisatie of nieuwe
partner
 Opties:
 Hersteloperatie (refertilisatie); tegenwoordig hebben weinig gynaecologen deze
expertise nog; verwijzen naar collega met expertise; dit moet de patiënte zelf betalen.
Belangrijke factor is: hoe vruchtbaar is de man  goed zaad. Kansen zijn
leeftijdsafhankelijk.

,  Reageerbuisbehandeling (in vitro fertilisatie, IVF); dit wordt vergoed. Wordt gedaan
met ovariële hyperstimulatie. Er wordt een enorme hoeveelheid FSH (follikel
stimulerend hormoon) toegediend, waardoor er meer eicellen beschikbaar komen.
deze worden allemaal gebruikt en bevrucht. De beste wordt gekozen. ⅔ wordt
bevrucht. Het beste embryo wordt ingebracht na dag 3. Hele kleine kans op
complicaties; peritonitis of abces, wat kan leiden tot nóg mindere vruchtbaarheid.
Hierdoor wordt bij een donor altijd een iemand gevraagd met een voltooid gezin.

Oorzaken bij de man:

 Verminderde spermakwaliteit
 Meestal door onbekende oorzaak
 Eerder doorgemaakte ziekte (bv. Bofinfectie waarbij de zaadballen ontstoken waren)
 Operatie aan de geslachtsorganen (bv. zaadballen zijn niet ingedaald)
 Lifestyle: blootstelling aan warmte, overgewicht, alcohol
 Problemen met vrijen

Er kan ook geen oorzaak zijn, er is dan onverklaarbare verminderde vruchtbaarheid.



Welke onderzoeken verricht je?

Oriënterend fertiliteitsonderzoek (OFO)

 Is er wat aan de hand?
 zo ja, wat is er aan de hand?
 En kan er een behandeling aangeboden worden om de kans op zwangerschap te verbeteren?

 Vrouw
 Anamnese
 Gynaecologisch onderzoek
 Chlamydia antistoffen

 Man

 Anamnese
 Sperma-onderzoek

Vrouw

 Menstruele cyclus
Echo; vocht in tuba (eileider), kan
 Cyclusanamnese, echo geopereerd worden  tuba pathologie
 Op indicatie: hormonaal onderzoek

 Afgesloten eileiders of verklevingen

 Chlamydia: anamnese, echo, Chlamydia antistoffen (aantoonbaar na eileiderontsteking;
verhoogd risico op onvruchtbaarheid), (röntgencontrast) eileider-onderzoek
 Eerdere buikoperatie: anamnese, oude OK-verslagen
 Endometriose: anamnese, gynaecologisch onderzoek incl. echo
Röntgencontrast


Wie zie je op de operatiekamer?