Maatschappijwetenschappen vwo samenvatting syllabus stof

MAW ZELFGEMAAKTE SAMENVATTING BEGRIPPEN


De drie visies op de representatie
 Afspiegelingsmodel: volksvertegenwoordiging moet zoveel mogelijk lijken op de
samenstelling van het volk zelf
 Rolmodel: representativiteit is hoog als standpunten van volksvertegenwoordigers
lijken op die van volk
 Partijenmodel: politieke partijen zijn het belangrijkste binnen een democratie omdat
zij verschillende standpunten binnen het volk vertegenwoordigen
Algemene Vergadering (van de VN): vergadering van alle lidstaten van de VN die resoluties
kan aannemen. Deze resoluties zijn niet-bindend.
VN-Veiligheidsraad: 15 leden waarvan 5 permanente leden met vetorecht en 10 gekozen
leden die iedere twee jaar veranderen en worden gekozen op regio, resoluties zijn hier wel
bindend, recht om externe soevereiniteit aan te tasten, boycots en embargo en militairen
sturen behoren tot opties
Visies op globalisering
 Hyperglobalisten (voorstanders)
o Economische ontwikkeling
o Ecologische vraagstukken aanpakken met technologie en samenwerking
o Culturele uitwisseling zorgt voor vernieuwing van vastgeroeste patronen en
culturen
 Andersglobalisten (tegenstanders)
o Wereldeconomie kwetsbaar door onderlinge afhankelijkheid
o Groeidenken leidt tot overproductie en overconsumptie en tot te veel
belasting van het milieu
o Er komen nieuwe culturele tegenstellingen en verspreiding van een
homogene populaire (Amerikaanse/westerse) cultuur
o Commercialisering media kan leiden tot verdringen afwijkende meningen
 Confessionelen: zorg voor lokale gemeenschappen blijven behouden maar dit kan nu
ook uitgebreid worden over landsgrenzen heen, mensen wereldwijd er bewust van
maken dat ze rentmeester zijn
 Liberalen: vrijhandel tussen staten, marktmechanisme, geen regels en
overeenkomsten die dit kunnen tegenwerken, samenwerking wat betreft veiligheid
en vrijheid en welvaart, uitbreiding van kennis en vooral op het gebied van
duurzaamheid en natuur en milieu en energievoorziening, duurzaam ondernemen
 Sociaaldemocraten: wereldwijde sociale gelijkheid en rechtvaardigheid, verzetten
zich tegen schending mensenrechten en onredelijke economische praktijken en
tegen discriminatie en armoede en verwaarlozing aarde, juist wel internationale
overeenkomsten en regelgeving m.b.t. economie, wereld moet democratischer en
culturele ontwikkeling en duurzame economie en eerlijke verdeling schaarse zooi

, Anonieme sociale controlemechanismen: zaken die mensen min of meer dwingen zich
beschaafd te gedragen (bijvoorbeeld een flitspaal of poortjes in een kledingwinkel). Mensen
voelen zich ook steeds schuldiger als ze zich niet beschaafd gedragen omdat de samenleving
van mensen verwacht dat ze hun behoeften uit kunnen stellen om zo bepaalde doelen te
kunnen bereiken. Dit uitstellen van behoeften noemt men doelrationeel handelen
Arbeidsdeling: mate waarin voor de verschillende taken van de productie van een goed
mensen die gespecialiseerd zijn in die taak worden ingezet
Externe soevereiniteit: dit heeft een staat als het erkend wordt door andere staten
Interne soevereiniteit (interne soevereine macht) van een staat bestaat uit drie kenmerken
 Regeren over een groep mensen
 Regeren over een grondgebied
 Het geweldmonopolie en belastingmonopolie bezitten
Fragiele staat/falende staat: een staat die onvoldoende middelen heeft om één of meerdere
van de drie kenmerken van interne soevereiniteit te kunnen handhaven. Twee kenmerken
waar een fragiele staat niet meer toe in staat is:
 Interne rechtsorde handhaven, er ontstaat een anarchie zonder politiek bestuur en
een allen tegen allen situatie
 Openbare diensten kunnen niet meer geleverd worden (zorg, brandweer, enzovoorts)
Methodes voor het meten van macht
 Besluitvormingsmethode: de mate van inbreng van een actor en de mate waarin hij
zijn zin heeft gekregen bij een besluitvormingsproces bepaald de mate van macht
 Positiemethode: hierbij gaat het erom bij hoeveel internationale organisaties en
netwerken de actor aangesloten is en hoe hoog zijn positie daarbinnen is
 Inventariseren van de machtsbronnen: het gaat hier onder andere om economische
ontwikkeling, infrastructuur, grootte van het land, geografische ligging, kenmerken
van de bevolking, politieke organisatie, grootte van het leger, relaties met andere
landen, etcetera
Law of anticipated reactions: dit is een theorie die kritisch is op de besluitvormingsmethode,
deze theorie stelt dat sommige actoren die wel machtig zijn hun macht niet altijd inzetten
omdat dat een averechtse reactie kan oproepen van andere machtige actoren
Begrippen over samenwerking
 Bilateraal: samenwerking tussen twee landen
 Multilateraal: samenwerking tussen meer dan twee landen
 Non-gouvernementeel: samenwerking tussen andere actoren dan staten
 Intergouvernementeel: samenwerking tussen staten waarbij ze GEEN macht afstaan
aan een overkoepelend orgaan
 Supranationaal: samenwerking tussen staten waarbij ze WEL een deel van hun
soevereiniteit afstaan aan een overkoepelend orgaan