Vermogensplanning
Inleiding
Wens van degene wiens vermogen ‘overgaat:
o Vermogenssituatie
o Relatie met partner
o Relatie met kinderen, kleinkinderen...
o Goede doelen betrekken
o Tijdstip van overdracht
Fiscaal prijskaartje
Doelstelling 1 = regelen (niet-fiscaal)
o = afwijken van wettelijk "standaardmodel"
o = gemoedsrust
o = denk goed na: wat ? Aan wie? Wanneer ? Hoeveel? Voorwaarden ?
Doelstelling 2 = fiscaal optimaliseren
o Waarom?
o Hoe?
- Tip 1: verminder omvang van nalatenschap
- Tip 2: houd rekening met hoedanigheid van de erfgenaam
- Tip 3: vermeerder het aantal “erfgenamen”
- Tip 4: verminder het aantal “erfovergangen”
1. Fiscale euthanasie
o Belasting bij erfenis (=successierecht / erfbelasting) is een niet-verdedigbare verdriettaks
o = Na een leven lang hard labeur komt de fiscus uw zuurverdiende spaarcentjes afromen. Dat
vinden veel burgers onrechtvaardig. Daarom nemen meer en meer mensen maatregelen tijdens
hun leven. Op die manier betalen de erfgenamen zich niet blauw aan erfbelasting.
2. Erfenissen komen te laat
o Oplossing: schenking, erfenissprong
3. Familievrede of … “erfenis” i.p.v. ergernis
o (Juridische) bekvechterij over erfenissen is een fenomeen van alle tijden. Eén van de
oudste processen is een 30 jaar aanslepende erfeniszaak uit het oude Egypte, na de
dood van farao Ahmozes. Een goed uitgewerkte successieregeling bewaart de ‘pax
familiae’ (familievrede)
4. Continuïteit van de familie-onderneming = de juiste man op de juiste plaats
Samenvatting Vermogensplanning 2020 -2021 1
,Deel 1: erfrecht
Inleidende begrippen
o Nalatenschap: het vermogen van de overledene
o Erfenis: het vermogen van de overledene, vanuit het standpunt van de verkrijger
o Erflater of decujus: de overleden persoon die een erfenis nalaat
o Erfgenaam: de persoon die het vermogen van de erflater verkrijgt
o Graad: trap van verwantschap tussen de overledene en de erfgenaam
o Orde: de groep erfgenamen die, gebaseerd op de aard van de bloedverwantschap, een
andere groep erfgenamen uitsluit
o Legaat: het voorwerp van het testament of datgene wat men via een testament verkrijgt
o Legataris: de begunstigde in het testament
o Testator: persoon die een testament opstelt
o Devolutie: de aanduiding wie de erfenis zal krijgen
o Ascendenten: de erfgenamen in rechte, opgaande lijn (ouder, grootouders, enzovoort)
o Descendenten: de erfgenamen in rechte, neergaande lijn (kinderen, kleinkinderen,
enzovoort)
Vereisten om te kunnen erven
A. Bestaan
- Vanaf wanneer ?
- Levensvatbaar geboren worden
- Samen sterven
- VZW
B. Waardig zijn
- “bloedige hand erft niet”
- Laster
- Niet-aangifte doodstraf
Wettelijk erfrecht
Wie erft in het wettelijk erfrecht als er geen partner is ? Enkel bloedverwanten behorend tot orde 1 tot 4
en beperkt tot de vierde graad (behoudens plaatsvervulling)
Toe te passen werkwijze om te bepalen wie wat erft –deel 1 : geen echtgenoot / partner (TIP : volg dit
schema en je kunt niet in de fout gaan)
Samenvatting Vermogensplanning 2020 -2021 2
,Regel 1: orde waartoe een erfgenaam behoort
Eerste orde Tweede orde Derde orde Vierde orde
Afstammelingen Bevoorrechte Ascendenten Overige zijverwanten
ascendenten en
zijverwanten
= alle bloedverwanten in = ouders (als er nog = alle bloedverwanten = alle bloedverwanten
neergaande lijn broers/zussen zijn) in opgaande lijn in zijlijn tot 4e graad
= broers en zussen (andere dan broers en
zussen)
o Kinderen (ook o Halfbroers en o Ouders (alle o Ooms en
buitenechtelijke !) halfzussen broers/zussen tantes-Neven
o Kleinkinderen o Afstammeling niet tot de en nichten
o Achterkleinkinder en van broers nalatenschap o Grootooms en
en en zussen en komen) –tantes
o Geadopteerde van halfbroers o Grootouders o Gewone
kinderen (gewone en halfzussen o Overgrootoude zijverwanten
en ten volle rs en
geadopteerde) afstammeling
en tot de 4e
graad
Een voorafgaande orde sluit een volgende orde uit: eerste orde voorrang op de bloedverwanten van de
tweede, derde en vierde orde.
Afwijkende verdeling in de tweede orde
o de ouders die erven in de tweede orde samen met broers / zussen / kinderen van broers of
zussen erven een vast deel van ¼ als zij nog inleven zijn
o De rest gaat naar de broers en zussen die hiervan elk een gelijk deel verwerven
Langstlevende echtgenoot / echtgenote: Hij / zij wordt door de wet in geen van de vier orden
ondergebracht. Zijn of haar aandeel varieert naargelang van de orde waarmee hij/zij in samenloop komt
Regel 2: regel van de graad
Mechanisme: dichtst bij de overledene staan, krijgen deel van de erfenis
o Rechte lijn: de opvolging van graden tussen personen die de ene van de andere afstammen
(zoon tov grootvader)
o Zijlijn: de opvolging van graden tussen personen die niet de ene van de andere, maar van een
gemene stamvader afstammen
o Vader Vader Grootvader Grootvader
Zoon Broer Zus Vader Tante Vader Tante
Neef Neef Nicht
Samenvatting Vermogensplanning 2020 -2021 3
, Regel 3: plaatsvervulling
Sommige personen kom in de plaats van vooroverleden bloedverwanten, die erfgenaam zouden geweest
zijn als ze nog in leven waren geweest op het ogenblik dat de erflater sterft.
Hoewel in principe de zijverwanten alleen tot in de vierde graad erven, zullen door plaatsvervulling ook meer
verwijderde zijverwanten kunnen erven. Zo zullen kinderen of kleinkinderen van volle neven, die in de vijfde of zesde
graad staan, bij wijze van vertegenwoordiging een grootoom, die in de vierde graad is, kunnen uitsluiten
Verdeling bij staken: als er meer dan 1
erfgenaam bestaat om de plaats van een
vooroverleden in te nemen, al die erfgenamen
samen het erfdeel van de vertegenwoordigde
verkrijgen en het onderling verdelen.
Plaatsvervulling is uitgesloten in de volgende
gevallen:
a) In de opgaande lijn: de naaste in elk van
beide lijnen sluit de verdere opgaande
bloedverwanten uit
b) In de zijlijn: anders dan in de eerder
vermelde gevallen. Er bestaat geen
plaatvervulling ten voordele van de
afstammelingen van de zijverwanten in
de 4degraad (dus niet voor
afstammelingen van grootooms en
groottantes)
Regel 4: kloving
In 2 gelijke delen:
o Geen afstammelingen, ook geen broers of zussen
o In 2 delen opgedeeld:
o Ene helft naar bloedverwanten van de
vaderlijke lijn
o De andere helft naar de bloedverwanten van
de moederlijke lijn
o In opgaande lijn en in de zijlijn
Kleine kloving:
o In tweede orde voor halfbroers en halfzussen
o Sluiten derde en vierde orde uit
o De nalatenschap wordt in dat geval in een
vaderlijke en een moederlijke lijn uitgesplitst
Samenvatting Vermogensplanning 2020 -2021 4
Inleiding
Wens van degene wiens vermogen ‘overgaat:
o Vermogenssituatie
o Relatie met partner
o Relatie met kinderen, kleinkinderen...
o Goede doelen betrekken
o Tijdstip van overdracht
Fiscaal prijskaartje
Doelstelling 1 = regelen (niet-fiscaal)
o = afwijken van wettelijk "standaardmodel"
o = gemoedsrust
o = denk goed na: wat ? Aan wie? Wanneer ? Hoeveel? Voorwaarden ?
Doelstelling 2 = fiscaal optimaliseren
o Waarom?
o Hoe?
- Tip 1: verminder omvang van nalatenschap
- Tip 2: houd rekening met hoedanigheid van de erfgenaam
- Tip 3: vermeerder het aantal “erfgenamen”
- Tip 4: verminder het aantal “erfovergangen”
1. Fiscale euthanasie
o Belasting bij erfenis (=successierecht / erfbelasting) is een niet-verdedigbare verdriettaks
o = Na een leven lang hard labeur komt de fiscus uw zuurverdiende spaarcentjes afromen. Dat
vinden veel burgers onrechtvaardig. Daarom nemen meer en meer mensen maatregelen tijdens
hun leven. Op die manier betalen de erfgenamen zich niet blauw aan erfbelasting.
2. Erfenissen komen te laat
o Oplossing: schenking, erfenissprong
3. Familievrede of … “erfenis” i.p.v. ergernis
o (Juridische) bekvechterij over erfenissen is een fenomeen van alle tijden. Eén van de
oudste processen is een 30 jaar aanslepende erfeniszaak uit het oude Egypte, na de
dood van farao Ahmozes. Een goed uitgewerkte successieregeling bewaart de ‘pax
familiae’ (familievrede)
4. Continuïteit van de familie-onderneming = de juiste man op de juiste plaats
Samenvatting Vermogensplanning 2020 -2021 1
,Deel 1: erfrecht
Inleidende begrippen
o Nalatenschap: het vermogen van de overledene
o Erfenis: het vermogen van de overledene, vanuit het standpunt van de verkrijger
o Erflater of decujus: de overleden persoon die een erfenis nalaat
o Erfgenaam: de persoon die het vermogen van de erflater verkrijgt
o Graad: trap van verwantschap tussen de overledene en de erfgenaam
o Orde: de groep erfgenamen die, gebaseerd op de aard van de bloedverwantschap, een
andere groep erfgenamen uitsluit
o Legaat: het voorwerp van het testament of datgene wat men via een testament verkrijgt
o Legataris: de begunstigde in het testament
o Testator: persoon die een testament opstelt
o Devolutie: de aanduiding wie de erfenis zal krijgen
o Ascendenten: de erfgenamen in rechte, opgaande lijn (ouder, grootouders, enzovoort)
o Descendenten: de erfgenamen in rechte, neergaande lijn (kinderen, kleinkinderen,
enzovoort)
Vereisten om te kunnen erven
A. Bestaan
- Vanaf wanneer ?
- Levensvatbaar geboren worden
- Samen sterven
- VZW
B. Waardig zijn
- “bloedige hand erft niet”
- Laster
- Niet-aangifte doodstraf
Wettelijk erfrecht
Wie erft in het wettelijk erfrecht als er geen partner is ? Enkel bloedverwanten behorend tot orde 1 tot 4
en beperkt tot de vierde graad (behoudens plaatsvervulling)
Toe te passen werkwijze om te bepalen wie wat erft –deel 1 : geen echtgenoot / partner (TIP : volg dit
schema en je kunt niet in de fout gaan)
Samenvatting Vermogensplanning 2020 -2021 2
,Regel 1: orde waartoe een erfgenaam behoort
Eerste orde Tweede orde Derde orde Vierde orde
Afstammelingen Bevoorrechte Ascendenten Overige zijverwanten
ascendenten en
zijverwanten
= alle bloedverwanten in = ouders (als er nog = alle bloedverwanten = alle bloedverwanten
neergaande lijn broers/zussen zijn) in opgaande lijn in zijlijn tot 4e graad
= broers en zussen (andere dan broers en
zussen)
o Kinderen (ook o Halfbroers en o Ouders (alle o Ooms en
buitenechtelijke !) halfzussen broers/zussen tantes-Neven
o Kleinkinderen o Afstammeling niet tot de en nichten
o Achterkleinkinder en van broers nalatenschap o Grootooms en
en en zussen en komen) –tantes
o Geadopteerde van halfbroers o Grootouders o Gewone
kinderen (gewone en halfzussen o Overgrootoude zijverwanten
en ten volle rs en
geadopteerde) afstammeling
en tot de 4e
graad
Een voorafgaande orde sluit een volgende orde uit: eerste orde voorrang op de bloedverwanten van de
tweede, derde en vierde orde.
Afwijkende verdeling in de tweede orde
o de ouders die erven in de tweede orde samen met broers / zussen / kinderen van broers of
zussen erven een vast deel van ¼ als zij nog inleven zijn
o De rest gaat naar de broers en zussen die hiervan elk een gelijk deel verwerven
Langstlevende echtgenoot / echtgenote: Hij / zij wordt door de wet in geen van de vier orden
ondergebracht. Zijn of haar aandeel varieert naargelang van de orde waarmee hij/zij in samenloop komt
Regel 2: regel van de graad
Mechanisme: dichtst bij de overledene staan, krijgen deel van de erfenis
o Rechte lijn: de opvolging van graden tussen personen die de ene van de andere afstammen
(zoon tov grootvader)
o Zijlijn: de opvolging van graden tussen personen die niet de ene van de andere, maar van een
gemene stamvader afstammen
o Vader Vader Grootvader Grootvader
Zoon Broer Zus Vader Tante Vader Tante
Neef Neef Nicht
Samenvatting Vermogensplanning 2020 -2021 3
, Regel 3: plaatsvervulling
Sommige personen kom in de plaats van vooroverleden bloedverwanten, die erfgenaam zouden geweest
zijn als ze nog in leven waren geweest op het ogenblik dat de erflater sterft.
Hoewel in principe de zijverwanten alleen tot in de vierde graad erven, zullen door plaatsvervulling ook meer
verwijderde zijverwanten kunnen erven. Zo zullen kinderen of kleinkinderen van volle neven, die in de vijfde of zesde
graad staan, bij wijze van vertegenwoordiging een grootoom, die in de vierde graad is, kunnen uitsluiten
Verdeling bij staken: als er meer dan 1
erfgenaam bestaat om de plaats van een
vooroverleden in te nemen, al die erfgenamen
samen het erfdeel van de vertegenwoordigde
verkrijgen en het onderling verdelen.
Plaatsvervulling is uitgesloten in de volgende
gevallen:
a) In de opgaande lijn: de naaste in elk van
beide lijnen sluit de verdere opgaande
bloedverwanten uit
b) In de zijlijn: anders dan in de eerder
vermelde gevallen. Er bestaat geen
plaatvervulling ten voordele van de
afstammelingen van de zijverwanten in
de 4degraad (dus niet voor
afstammelingen van grootooms en
groottantes)
Regel 4: kloving
In 2 gelijke delen:
o Geen afstammelingen, ook geen broers of zussen
o In 2 delen opgedeeld:
o Ene helft naar bloedverwanten van de
vaderlijke lijn
o De andere helft naar de bloedverwanten van
de moederlijke lijn
o In opgaande lijn en in de zijlijn
Kleine kloving:
o In tweede orde voor halfbroers en halfzussen
o Sluiten derde en vierde orde uit
o De nalatenschap wordt in dat geval in een
vaderlijke en een moederlijke lijn uitgesplitst
Samenvatting Vermogensplanning 2020 -2021 4
