Hoofdstuk 23. Seksueel functioneren.
Het prevalentiecijfer hangt in belangrijke mate af van de karakteristieken van de onderzochte
populatie (diabetestype en duur, leeftijdsopbouw, metabole regulatie, prevalente
complicaties) en de wijze waarop de onderzochte stoornis werd gedefinieerd.
De prevalentie van seksuele problemen lijkt groter bij patienten met diabetes mellitus en
neemt toe naarmate er meer complicaties van diabetes mellitus zijn.
,Hoofdstuk 24. Lipiden en diabetes.
Samenvatting.
Dyslipidemie komt veel voor bij diabetes en is een belangrijke doodsoorzaak door de
atherosclerose en endotheelschade, die er het gevolg van zijn. Kenmerkend voor diabetes
zijn een laag HDL-cholesterol en hypertriglyceridemie (metabool syndroom), maar ook een
verhoogd LDL- en totaal cholesterol kunnen voorkomen. Postprandiale hyperlipidemie is een
belangrijk element in de pathofysiologie. Het gehalte apolipoproteine-B is de beste maat om
het aantal atherogene deeltjes vast te stellen. HMGCoA-reductaseremmers (statines)
vormen de hoeksteen van de behandeling, al of niet in combinatie met
cholesterolabsorptieremmers. Soms zijn fibraten waardevol. Combinatie van statines en
fibraten wordt niet aanbevolen.
1. Inleiding.
Atherosclerose is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte bij diabetes mellitus.
Dyslipidemie: te hoog gehalte cholesterol of triglyceriden of beide, laag HDL-cholesterol en
verhoogd apolipoproteine-B, die vaak bij diabetes wordt aangetroffen.
2. Het lipidentransportsysteem.
Verwerking en transport van het vet en het cholesterol dat via de darm wordt aangeboden is
de taak van lipoproteinen.
Chylomicronen Vervoeren vooral triglyceriden van de darm naar weefsels.
VLDL Vervoeren vooral triglyceriden van de lever naar weefsels.
IDL Remnant van VLDL (voorloper van LDL).
LDL Vervoeren met name cholesterol
HDL Vervoeren cholesterol en fosfolipiden van weefsels naar de lever.
LP(a) Een LDL met een apo(a) gedeelte. Functie onbekend.
3. Afwijkingen in het lipoproteinenmetabolisme.
3.1. DM1.
Door het ontbreken van LPL kan een ernstige hypertriglyceridemie ontstaan met ophoping
van chylomicronen en VLDL. Ook toegenomen hepatische triglyceridensynthese als gevolg
van een verhoogd hepatisch aanbod van vetzuren uit het vetweefsel speelt een rol bij
hypertriglyceridemie.
Omdat cholesterol zich bevindt in de triglyceridenrijke lipoproteinen is er in dat geval sprake
van een hypertriglyceridemie. De aandoening verdwijnt zeer snel na het toedienen van
insuline en na vasten.
Hypothyreoïdie is een veel voorkomende oorzaak, gezien de toegenomen incidentie van
auto-immuungemedieerde schildklierfunctiestoornissen bij diabetes type 1.
Hypothyreoïdie
Metabool syndroom (DM)
Obstructieve leverfunctiestoornissen
Nefrotisch syndroom en nierinsufficiëntie
Medicamenten (diuretica, bètablokkers, oestrogenen, corticosteroïden)
Zeldzaam:
- Paraproteinemie
- Acromegalie, groeihormoondeficientie, syndroom van Cushing
- Erfelijke afwijkingen koolhydraatmetabolisme
Oorzaken van secundaire hyperlipidemie.
, 3.2. DM2.
Insulineresistentie in combinatie met onvoldoende compensatie door verhoogde
insulinesecretie ten gevolge van disfunctioneren van de insulineproducerende bètacellen in
de alvleesklier, leidt tot diabetes type 2.
Metabool syndroom (3 of meer van de volgende afwijkingen):
- Centrale adipositas (gemeten als toegenomen middelomtrek);
- Afwijkende nuchtere bloedglucosewaarden;
- Nuchtere (en postprandiale) hypertriglyceridemie;
- Verlaagd HDL-cholesterol;
- Hypertensie.
De afwijkingen gaan gepaard met verhoogde ontstekingsactiviteit en een toegenomen
stollingsneiging.
Een overmatig aanbod van vrije vetzuren door onvoldoende werking van insuline
(insulineresistentie) op het vetweefsel resulteert in een verminderde opslag van de vetzuren
in de vorm van triglyceriden. Het verhoogde aanbod van vrije vetzuren aan de lever leidt tot
hyperglykemie via remming van de opname van glucose door de celmembraan.
Bij diabetes type 2 en overgewicht wordt een hypertriglyceridemie of een gemengde
hyperlipidemie aangetroffen.
Bij diabetes type 2 zal de toegenomen productie van VLDL in de lever en overbelasting van
de gemeenschappelijke katabole route met chylomicronen, leiden tot gestoorde
postprandiale verwerking van chylomicronremnants. Dit uit zich in een verhoogde
triglyceridenspiegel gedurende de hele dag.
Triglyceriden* Verhoogd > 1,5 mmol/l
Cholesterol* Verhoogd > 5 mmol/l
LDL-cholesterol* Verhoogd > 2,5 mmol/l
HDL-cholesterol* Verlaagd:
- Mannen: < 1,04 mmol/l
- Vrouwen: < 1,30 mmol/l
Lipoproteïnensamenstelling*
- Chylomicronen Relatief cholesterolrijk
- VLDL Relatief cholesterolrijk (C/TG > 0,3)
- IDL Relatief cholesterolrijk (C/TG > 0,5)
- LDL Relatief cholesterolrijk
- HDL Relatief cholesterolarm en triglyceridenrijk
Apolipoproteine, enzymen en
transferproteïnen
- LPL Verlaagd of uitputbaar
- HL Verhoogd
- CETP Verhoogd
- PLTP Verhoogd
- Apo-B Verhoogd, glycosylering van apo-B
- Apo-AI Verlaagd, mogelijk door katabolisme
- Apo-CIII Verhoogd, mogelijk als teken van
chylomicronremnants
- Apo-E Verhoogd, mogelijk als teken van
chylomicronremnants
*in nuchter plasma
Diabetische dyslipidemie.
Het prevalentiecijfer hangt in belangrijke mate af van de karakteristieken van de onderzochte
populatie (diabetestype en duur, leeftijdsopbouw, metabole regulatie, prevalente
complicaties) en de wijze waarop de onderzochte stoornis werd gedefinieerd.
De prevalentie van seksuele problemen lijkt groter bij patienten met diabetes mellitus en
neemt toe naarmate er meer complicaties van diabetes mellitus zijn.
,Hoofdstuk 24. Lipiden en diabetes.
Samenvatting.
Dyslipidemie komt veel voor bij diabetes en is een belangrijke doodsoorzaak door de
atherosclerose en endotheelschade, die er het gevolg van zijn. Kenmerkend voor diabetes
zijn een laag HDL-cholesterol en hypertriglyceridemie (metabool syndroom), maar ook een
verhoogd LDL- en totaal cholesterol kunnen voorkomen. Postprandiale hyperlipidemie is een
belangrijk element in de pathofysiologie. Het gehalte apolipoproteine-B is de beste maat om
het aantal atherogene deeltjes vast te stellen. HMGCoA-reductaseremmers (statines)
vormen de hoeksteen van de behandeling, al of niet in combinatie met
cholesterolabsorptieremmers. Soms zijn fibraten waardevol. Combinatie van statines en
fibraten wordt niet aanbevolen.
1. Inleiding.
Atherosclerose is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte bij diabetes mellitus.
Dyslipidemie: te hoog gehalte cholesterol of triglyceriden of beide, laag HDL-cholesterol en
verhoogd apolipoproteine-B, die vaak bij diabetes wordt aangetroffen.
2. Het lipidentransportsysteem.
Verwerking en transport van het vet en het cholesterol dat via de darm wordt aangeboden is
de taak van lipoproteinen.
Chylomicronen Vervoeren vooral triglyceriden van de darm naar weefsels.
VLDL Vervoeren vooral triglyceriden van de lever naar weefsels.
IDL Remnant van VLDL (voorloper van LDL).
LDL Vervoeren met name cholesterol
HDL Vervoeren cholesterol en fosfolipiden van weefsels naar de lever.
LP(a) Een LDL met een apo(a) gedeelte. Functie onbekend.
3. Afwijkingen in het lipoproteinenmetabolisme.
3.1. DM1.
Door het ontbreken van LPL kan een ernstige hypertriglyceridemie ontstaan met ophoping
van chylomicronen en VLDL. Ook toegenomen hepatische triglyceridensynthese als gevolg
van een verhoogd hepatisch aanbod van vetzuren uit het vetweefsel speelt een rol bij
hypertriglyceridemie.
Omdat cholesterol zich bevindt in de triglyceridenrijke lipoproteinen is er in dat geval sprake
van een hypertriglyceridemie. De aandoening verdwijnt zeer snel na het toedienen van
insuline en na vasten.
Hypothyreoïdie is een veel voorkomende oorzaak, gezien de toegenomen incidentie van
auto-immuungemedieerde schildklierfunctiestoornissen bij diabetes type 1.
Hypothyreoïdie
Metabool syndroom (DM)
Obstructieve leverfunctiestoornissen
Nefrotisch syndroom en nierinsufficiëntie
Medicamenten (diuretica, bètablokkers, oestrogenen, corticosteroïden)
Zeldzaam:
- Paraproteinemie
- Acromegalie, groeihormoondeficientie, syndroom van Cushing
- Erfelijke afwijkingen koolhydraatmetabolisme
Oorzaken van secundaire hyperlipidemie.
, 3.2. DM2.
Insulineresistentie in combinatie met onvoldoende compensatie door verhoogde
insulinesecretie ten gevolge van disfunctioneren van de insulineproducerende bètacellen in
de alvleesklier, leidt tot diabetes type 2.
Metabool syndroom (3 of meer van de volgende afwijkingen):
- Centrale adipositas (gemeten als toegenomen middelomtrek);
- Afwijkende nuchtere bloedglucosewaarden;
- Nuchtere (en postprandiale) hypertriglyceridemie;
- Verlaagd HDL-cholesterol;
- Hypertensie.
De afwijkingen gaan gepaard met verhoogde ontstekingsactiviteit en een toegenomen
stollingsneiging.
Een overmatig aanbod van vrije vetzuren door onvoldoende werking van insuline
(insulineresistentie) op het vetweefsel resulteert in een verminderde opslag van de vetzuren
in de vorm van triglyceriden. Het verhoogde aanbod van vrije vetzuren aan de lever leidt tot
hyperglykemie via remming van de opname van glucose door de celmembraan.
Bij diabetes type 2 en overgewicht wordt een hypertriglyceridemie of een gemengde
hyperlipidemie aangetroffen.
Bij diabetes type 2 zal de toegenomen productie van VLDL in de lever en overbelasting van
de gemeenschappelijke katabole route met chylomicronen, leiden tot gestoorde
postprandiale verwerking van chylomicronremnants. Dit uit zich in een verhoogde
triglyceridenspiegel gedurende de hele dag.
Triglyceriden* Verhoogd > 1,5 mmol/l
Cholesterol* Verhoogd > 5 mmol/l
LDL-cholesterol* Verhoogd > 2,5 mmol/l
HDL-cholesterol* Verlaagd:
- Mannen: < 1,04 mmol/l
- Vrouwen: < 1,30 mmol/l
Lipoproteïnensamenstelling*
- Chylomicronen Relatief cholesterolrijk
- VLDL Relatief cholesterolrijk (C/TG > 0,3)
- IDL Relatief cholesterolrijk (C/TG > 0,5)
- LDL Relatief cholesterolrijk
- HDL Relatief cholesterolarm en triglyceridenrijk
Apolipoproteine, enzymen en
transferproteïnen
- LPL Verlaagd of uitputbaar
- HL Verhoogd
- CETP Verhoogd
- PLTP Verhoogd
- Apo-B Verhoogd, glycosylering van apo-B
- Apo-AI Verlaagd, mogelijk door katabolisme
- Apo-CIII Verhoogd, mogelijk als teken van
chylomicronremnants
- Apo-E Verhoogd, mogelijk als teken van
chylomicronremnants
*in nuchter plasma
Diabetische dyslipidemie.
