Samenvatting Kinesitherapie bij ouderen
HC1: Healty Ageing – Frailty
Gerontology: the study of aging
Geriatrics: the medical treatment of aging persons
Healthy ageing
-Veel onderzoek naar ouderen
-Enkel Leeftijd als factor niet veralgemenen (leeftijdsverschil 20-40 →65-85)
-Men vergelijkt de biologische leeftijd (=weefsel en lichaamssystemen)) in functie van
kalenderleeftijd (=geboortedatum)
Correcte perceptie tussen curatief of preventieve kiné.
Healty ageing= proces van ontwikkelen en onderhouden van
functionele mogelijkheden dat het welzijn van ouderen mogelijk
maakt.
- 2 factoren belangrijk: intrinsieke capaciteit en functionele
mogelijkheden (als één daalt, daalt het andere ook)
- Naarmate men ouder wordt zal de intrinsieke capaciteit afnemen.
Functionele mogelijkheden: combinatie van individu, omgeving en de interactie ertussen.
Vb: winkelen voor ouderen ondanks beperking
→ dichtbij winkel wonen of veraf
Intrinsieke capaciteit: alle fysieke
en mentale capaciteiten waarop
een individu kan bouwen:
- genetisch
- persoonlijke factoren
- gezondheidskarakteristieken
Belangrijk aspect → ouder worden = graduele accumulatie van moleculaire en cellulaire
schade → dalen van fysiologische reserves. De ernst hangt af van individu.
1
, Samengevat gezond ouder worden hangt af van:
1. Functioneel ability
2. Intrinsieke capaciteit
3. Trajecten (= evolutie hiervan)
Op basis van normen afwijkingen in normale traject opsporen
Vb: krachttraining opstarten
Waarom geriatrische kinesitherapie?
1. Preventie
2. Niet alleen kijken naar de klacht of primaire diagnose, maar het geheel van de patient.
(=multimorbiditeiten), 50% heeft 3 of meer chronische aandoeningen.
Evolutie stapsnelheid na 8 jaar opvolging:
- Mortaliteit was het hoogste bij de snelste daling van snelheid
- hoe meer multimorbiditeiten, meer kans op daling wandelsnelheid
Modellen om diagnose vast te stellen bij ouderen:
1) synergetische morbiditeits model (meerdere aandoeningen→daling functionaliteit)
2) attributie model (toewijzen aan verkeerd probleem)
3) causale kettingmodel: ziekte A zorgt voor ziekte B,… vb: arthritis zorgt voor hartziekte -> perifere
vasculaire ziekte -> amputatie
4) unmasking event model: een ongekend probleem dat gecompenseerd wordt. Als de compensatie
wegvalt, lijkt het een acuut probleem. Vb: vertigo, visueel en proprioceptie compenseert, als die
persoon in een donkere kamer loopt → balans dysfunctie -> vallen
Het individu in zijn geheel gerelateerd aan polyfarmacy (=grote invloed van medicatie)
- wat is de impact van bepaalde medicatie, slaperig?
- ontwikkelen tromboses?
Het individu in zijn geheel gerelateerd aan Interdisciplinaire behandeling
- verhoogde afhankelijkheid van ADL-taken tot 18 maanden → optimale ondersteuning bieden
Fysio, psychologe, verpleging, ergo… verschillende dimenties
Doelen van geriatrische fysioterapeut
1) beperken functioneel verlies
2) helpen om hoogst mogelijke functionaliteit te bereiken
3) beide bereikt door wetenschappelijk onderbouwde methodologie
2
, Frailty
Concept ‘kwetsbaarheid’ (=frailty)
Frailty is de status van kwetsbaarheid voor plotse, disproportionele veranderingen in de
gezondheidstoestand.
- Prognose van functioneren in toekomst:
Stijging van leeftijd kan effect hebben op verschillende systemen die wederom invloed hebben op
functionele capaciteit.
Actieve mensen verliezen meer uithouding dan inactieve mensen.
Uithouding en kracht daling bij verhoogde leeftijd
- actieve VS sedentaire persoon → andere drempel ‘graad van afhankelijkheid’
=Belang van reservecapaciteit!!
Actieve mensen bouwen meer reservecapaciteit op dan
inactieve mensen.
2 modellen om frailty te beschrijven:
1) Het fenotype model (= biomedische insteek) (FRIED)
Wordt uitgedrukt op ordinale schaal
- 5 variabele: ja of nee gescoord (dichotoom)
1. Gewichtverlies: >4,5kg zelf gerapporteerd, of >5% gemeten verlies
2. zelf gerapporteerde vermoeidheid: 3-4 dagen per week of bijna constant aanwezig
3. laag energieverbruik: mannen= <383kcal/week; vrouwen= <270kcal/week
4. Trage wandelsnelheid: gestandaardiseerde cutoff tijd om 4,57m te wandelen, afhankelijk van
geslacht en lengte
5. Zwakke handknijpkracht: grip strength afhankelijk van geslacht en BMI
Aantal variabelen aanwezig: = ordinaal
o 3 of meer = kwetsbaar (frail)
o 1-2 =pre kwetsbaar (prefrail)
o 0 = niet kwetsbaar (not frail)
Besluit studie: Kwetsbare ouderen hadden meer ongewenste complicaties dan niet -kwetsbare
ouderen → slechtere prognose → vroeg in stadium kunnen reageren
Ouderen kunnen kwetsbaar zijn, onafhankelijk van beperkingen en comorbiditeiten
Bemerkingen fried model:
- prospectieve cohortstudie was initieel niet opgezet om kwetsbaarheid te onderzoeken.
- de 5 factoren werden gekozen omdat deze informatie aanwezig was.
- andere potentieel belangrijke factoren (cognitie, co-comorbiditeiten) werden niet bestudeerd
3
, 2) cumulatieve deficit model (=biopsychosociale insteek) (rockwood)= FRAILTY INDEX
- frailty index: 30 items: ja of nee (dichotoom)
- Houdt wel rekening met cognities en co-comorbiditeiten
- Individuele deficieten worden gecumuleerd ( 7deficits→ index score
= 3/30 = 0,1)
(= continue schaal)
de frailty index laat toe om frailty te graderen in plaats van het enkel
als aan-of afwezig te aanzien.
- Continue modellen kunnen kwetsbare ouderen accurater
identificeren voor interventies.
- De frailty index heeft een groter discriminerend vermogen tussen
middelmatige (pre-) en ernstige frailty
- De frailty index is sterk gecorreleerd met risico op sterfte na 10 jaar.
Tweede studie Fried (10j later):
Fysiologische dysfunctie van 3 of meer systemen is sterke
voorspeller van kwetsbaarheid.
Het aantal abnormale systemen zijn belangrijker dan
afwijkingen in 1 systeem.
Uit andere studie blijkt er ook een link te zijn tussen kwetsbaarheid en verhoogde...
- ADL dysfuncties
- kans op sterven
- kans op hospitaliseren
- Basale basis ADL-beperkingen
- kans op Fracturen als gevolg van val
- cognitieve achteruitgang
- verminderde levenskwaliteit
complexe interventies verhogen de kans op blijvend thuiswonen.
Systematic reviews: Oefenprogramma’s verbeteren duidelijk de gezondheid van kwetsbare
ouderen in vergelijking met niet oefenen.
• Alle mogelijke componenten, niet enkel kracht, maar ook lenigheid, uithouding, balans
• Duur is niet standaard 12 weken maar minstens 5 maanden, voorkeur 3xweek, 30-45min
Combinatie therapie en fysieke trainingstherapie hebben op lange termijn de beste
resultaten wat betreft kwetsbaarheid.
4
HC1: Healty Ageing – Frailty
Gerontology: the study of aging
Geriatrics: the medical treatment of aging persons
Healthy ageing
-Veel onderzoek naar ouderen
-Enkel Leeftijd als factor niet veralgemenen (leeftijdsverschil 20-40 →65-85)
-Men vergelijkt de biologische leeftijd (=weefsel en lichaamssystemen)) in functie van
kalenderleeftijd (=geboortedatum)
Correcte perceptie tussen curatief of preventieve kiné.
Healty ageing= proces van ontwikkelen en onderhouden van
functionele mogelijkheden dat het welzijn van ouderen mogelijk
maakt.
- 2 factoren belangrijk: intrinsieke capaciteit en functionele
mogelijkheden (als één daalt, daalt het andere ook)
- Naarmate men ouder wordt zal de intrinsieke capaciteit afnemen.
Functionele mogelijkheden: combinatie van individu, omgeving en de interactie ertussen.
Vb: winkelen voor ouderen ondanks beperking
→ dichtbij winkel wonen of veraf
Intrinsieke capaciteit: alle fysieke
en mentale capaciteiten waarop
een individu kan bouwen:
- genetisch
- persoonlijke factoren
- gezondheidskarakteristieken
Belangrijk aspect → ouder worden = graduele accumulatie van moleculaire en cellulaire
schade → dalen van fysiologische reserves. De ernst hangt af van individu.
1
, Samengevat gezond ouder worden hangt af van:
1. Functioneel ability
2. Intrinsieke capaciteit
3. Trajecten (= evolutie hiervan)
Op basis van normen afwijkingen in normale traject opsporen
Vb: krachttraining opstarten
Waarom geriatrische kinesitherapie?
1. Preventie
2. Niet alleen kijken naar de klacht of primaire diagnose, maar het geheel van de patient.
(=multimorbiditeiten), 50% heeft 3 of meer chronische aandoeningen.
Evolutie stapsnelheid na 8 jaar opvolging:
- Mortaliteit was het hoogste bij de snelste daling van snelheid
- hoe meer multimorbiditeiten, meer kans op daling wandelsnelheid
Modellen om diagnose vast te stellen bij ouderen:
1) synergetische morbiditeits model (meerdere aandoeningen→daling functionaliteit)
2) attributie model (toewijzen aan verkeerd probleem)
3) causale kettingmodel: ziekte A zorgt voor ziekte B,… vb: arthritis zorgt voor hartziekte -> perifere
vasculaire ziekte -> amputatie
4) unmasking event model: een ongekend probleem dat gecompenseerd wordt. Als de compensatie
wegvalt, lijkt het een acuut probleem. Vb: vertigo, visueel en proprioceptie compenseert, als die
persoon in een donkere kamer loopt → balans dysfunctie -> vallen
Het individu in zijn geheel gerelateerd aan polyfarmacy (=grote invloed van medicatie)
- wat is de impact van bepaalde medicatie, slaperig?
- ontwikkelen tromboses?
Het individu in zijn geheel gerelateerd aan Interdisciplinaire behandeling
- verhoogde afhankelijkheid van ADL-taken tot 18 maanden → optimale ondersteuning bieden
Fysio, psychologe, verpleging, ergo… verschillende dimenties
Doelen van geriatrische fysioterapeut
1) beperken functioneel verlies
2) helpen om hoogst mogelijke functionaliteit te bereiken
3) beide bereikt door wetenschappelijk onderbouwde methodologie
2
, Frailty
Concept ‘kwetsbaarheid’ (=frailty)
Frailty is de status van kwetsbaarheid voor plotse, disproportionele veranderingen in de
gezondheidstoestand.
- Prognose van functioneren in toekomst:
Stijging van leeftijd kan effect hebben op verschillende systemen die wederom invloed hebben op
functionele capaciteit.
Actieve mensen verliezen meer uithouding dan inactieve mensen.
Uithouding en kracht daling bij verhoogde leeftijd
- actieve VS sedentaire persoon → andere drempel ‘graad van afhankelijkheid’
=Belang van reservecapaciteit!!
Actieve mensen bouwen meer reservecapaciteit op dan
inactieve mensen.
2 modellen om frailty te beschrijven:
1) Het fenotype model (= biomedische insteek) (FRIED)
Wordt uitgedrukt op ordinale schaal
- 5 variabele: ja of nee gescoord (dichotoom)
1. Gewichtverlies: >4,5kg zelf gerapporteerd, of >5% gemeten verlies
2. zelf gerapporteerde vermoeidheid: 3-4 dagen per week of bijna constant aanwezig
3. laag energieverbruik: mannen= <383kcal/week; vrouwen= <270kcal/week
4. Trage wandelsnelheid: gestandaardiseerde cutoff tijd om 4,57m te wandelen, afhankelijk van
geslacht en lengte
5. Zwakke handknijpkracht: grip strength afhankelijk van geslacht en BMI
Aantal variabelen aanwezig: = ordinaal
o 3 of meer = kwetsbaar (frail)
o 1-2 =pre kwetsbaar (prefrail)
o 0 = niet kwetsbaar (not frail)
Besluit studie: Kwetsbare ouderen hadden meer ongewenste complicaties dan niet -kwetsbare
ouderen → slechtere prognose → vroeg in stadium kunnen reageren
Ouderen kunnen kwetsbaar zijn, onafhankelijk van beperkingen en comorbiditeiten
Bemerkingen fried model:
- prospectieve cohortstudie was initieel niet opgezet om kwetsbaarheid te onderzoeken.
- de 5 factoren werden gekozen omdat deze informatie aanwezig was.
- andere potentieel belangrijke factoren (cognitie, co-comorbiditeiten) werden niet bestudeerd
3
, 2) cumulatieve deficit model (=biopsychosociale insteek) (rockwood)= FRAILTY INDEX
- frailty index: 30 items: ja of nee (dichotoom)
- Houdt wel rekening met cognities en co-comorbiditeiten
- Individuele deficieten worden gecumuleerd ( 7deficits→ index score
= 3/30 = 0,1)
(= continue schaal)
de frailty index laat toe om frailty te graderen in plaats van het enkel
als aan-of afwezig te aanzien.
- Continue modellen kunnen kwetsbare ouderen accurater
identificeren voor interventies.
- De frailty index heeft een groter discriminerend vermogen tussen
middelmatige (pre-) en ernstige frailty
- De frailty index is sterk gecorreleerd met risico op sterfte na 10 jaar.
Tweede studie Fried (10j later):
Fysiologische dysfunctie van 3 of meer systemen is sterke
voorspeller van kwetsbaarheid.
Het aantal abnormale systemen zijn belangrijker dan
afwijkingen in 1 systeem.
Uit andere studie blijkt er ook een link te zijn tussen kwetsbaarheid en verhoogde...
- ADL dysfuncties
- kans op sterven
- kans op hospitaliseren
- Basale basis ADL-beperkingen
- kans op Fracturen als gevolg van val
- cognitieve achteruitgang
- verminderde levenskwaliteit
complexe interventies verhogen de kans op blijvend thuiswonen.
Systematic reviews: Oefenprogramma’s verbeteren duidelijk de gezondheid van kwetsbare
ouderen in vergelijking met niet oefenen.
• Alle mogelijke componenten, niet enkel kracht, maar ook lenigheid, uithouding, balans
• Duur is niet standaard 12 weken maar minstens 5 maanden, voorkeur 3xweek, 30-45min
Combinatie therapie en fysieke trainingstherapie hebben op lange termijn de beste
resultaten wat betreft kwetsbaarheid.
4
