Biologie samenvatting {hoofdstuk 5}
Basisstof 1
het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en uit zenuwen.
het centrale zenuwstelsel bestaat uit de grote hersenen, de kleine hersenen, de hersenstam en
het ruggenmerg.
De zenuwen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen, zoals je ogen en je
spieren.
Werking van het zenuwstelsel
1. Het zenuwstelsel verwerkt impulsen die afkomstig zijn van zintuigen. Ook regelt het de
werking van spieren en klieren.
2. Lichtstralen en geuren zijn voorbeelden van prikkels. Een prikkel is een invloed uit het
milieu op een organisme.
3. Onder invloed van prikkels ontstaan in zintuigcellen impulsen. Impulsen zijn elektrische
signalen die door zenuwen worden voorgeleid.
4. De impulsen die in je zintuigen ontstaan, worden door zenuwen naar je hersenen geleid. Je
hersenen verwerken de impulsen en reageren door nieuwe impulsen af te geven.
5. Deze impulsen worden door zenuwen naar je speekselklieren en naar spieren in je arm
geleid.
6. Je speekselklieren reageren op de impulsen door speeksel af te scheiden.
Bassistof 2
Het versturen van impulsen in het zenuwstelsel gaat via zenuwcellen.
Het zenuwstelsel bevat miljoenen van deze zenuwcellen. Elke zenuwcel is opgebouwd uit een
cellichaam en uitlopers.
In het cellichaam bevindt zich de celkern. Door de uitlopers worden de impulsen voorgeleid.
(Uitlopers kunnen heel lang zijn).
Typen zenuwcellen
1. Gevoelszenuwcellen
2. Bewegingszenuwcellen
3. Schakelcellen
Werking van gevoelszenuwen
1. Gevoelszenuwen leiden impulsen van zintuigen naar het centrale zenuwstelsel.
(De cellichamen van gevoelszenuwcellen liggen vlak bij het centrale zenuwstelsel).
2. Een gevoelszenuw heeft één lange uitloper die impulsen naar het cellichaam toe leidt.
3. De andere uitlopers leiden impulsen van het cellichaam naar het centrale zenuwstelsel.
Werking van bewegingszenuwcellen
1. Bewegingszenuwcellen leiden impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren of
klieren. (de cellichamen van bewegingszenuwcellen liggen in het centraal zenuwstelsel).
2. Een bewegingszenuwcel heeft één lange uitloper die impulsen van het cellichaam af
geleidt.
Schakelcellen leiden impulsen binnen het centrale zenuwstelsel, ze verbinden elkaar onderling,
maar ook uitlopers van gevoelszenuwcellen met de uitlopers van bewegingszenuwcellen.
Schakelcellen liggen in hun geheel in het centrale zenuwstelsel.
, Impulsen worden via duizenden uitlopers tegelijk voorgeleid. De uitlopers liggen bij elkaar in een
zenuw. Elke uitloper in een zenuw is omgeven door een dun laagje. Dat laagje isoleert de uitlopers
van elkaar.
Om een zenuw heen ligt bindweefsel. Het bindweefsel is een stevige laag die zorgt voor
bescherming van de zenuw.
Gevoelszenuw bevat alleen uitlopers van gevoelszenuwcellen.
Bewegingszenuw bevat alleen uitlopers van bewegingszenuwcellen.
Gemengde zenuw bevat alleen uitlopers van gevoelszenuwcellen en uitlopers van
bewegingszenuwcellen.
De meeste zenuwen in je lichaam bestaan uit gemengde zenuwen. De zenuwen die impulsen leiden
naar je romp en van je ledematen (armen en benen) komen bij je ruggenmerg aan.
Basisstof 3
Ruggenmerg de wervels beschermen een belangrijk deel van het zenuwstelsel.
Het ruggenmerg ligt in het wervelkanaal: een opening in de wervels
Het ruggenmerg begint bij de hersenstam en eindigt bij de lendenwervels onder aan de rug. Tussen
twee wervels komt steeds aan elke kant een zenuw uit het ruggenmerg.
In het midden ligt de grijze stof, met de cellichamen van schakelcellen en van
bewegingszenuwcellen. Aan de buitenzijde vind je de witte stof. Hierin liggen veel uitlopers. De
uitlopers leiden de impulsen van en naar de hersenen, dus omlaag en omhoog. De witte kleur wordt
veroorzaakt door isolerende laagjes die om de uitlopers heen liggen.
De cellichamen van gevoelszenuwcellen liggen bij elkaar in verdikkingen. Deze verdikkingen heten
Zenuwknopen.
Werking van zenuwcellen in het ruggenmerg
De cellichamen van de gevoelszenuwcellen zijn door uitlopers verbonden met de cellichamen van
schakelcellen in de grijze stof.
De schakelcellen zijn door uitlopers verbonden met de cellichamen van bewegingscellen in de
grijze stof. Andere uitlopers van de schakelcellen lopen door de witte stof van en naar de
hersenen.
Uitlopers van bewegingszenuwcellen verlaten het ruggenmerg aan de buikzijde in
bewegingszenuwen. De bewegingszenuwen komen uit de gemengde zenuwen.
Bassistof 4
Je hersenen bestaan uit de hersenstam, de grote hersenen en de kleine hersenen
De hersenstam ligt in het verlengde van het ruggenmerg. De hersenstam leidt impulsen van het
ruggenmerg naar de grote en de kleine hersenen, en omgekeerd.
Werking van grote hersenen
1. In de grote hersenen komen zeer veel impulsen aan die afkomstig zijn van zintuigen.
2. Pas als deze impulsen in de grote hersenen zijn verwerkt, word je je bewust van een
prikkel. De plaats waar impulsen in de grote hersenen aankomen en worden verwerkt,
bepaalt welke waarneming je doet.
In de grote hersenen liggen de cellichamen van de schakelcellen in groepen bij elkaar:
hersencentra. Deze worden onderverdeeld in gevoelscentra en bewegingscentra.
Gevoelscentra ontvangen informatie van zintuigen.
Bewegingscentra sturen spieren of klieren aan. Voor elk lichaamsdeel is er in elke hersenhelft
een centrum voor bewegen en voelen.
Basisstof 1
het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en uit zenuwen.
het centrale zenuwstelsel bestaat uit de grote hersenen, de kleine hersenen, de hersenstam en
het ruggenmerg.
De zenuwen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen, zoals je ogen en je
spieren.
Werking van het zenuwstelsel
1. Het zenuwstelsel verwerkt impulsen die afkomstig zijn van zintuigen. Ook regelt het de
werking van spieren en klieren.
2. Lichtstralen en geuren zijn voorbeelden van prikkels. Een prikkel is een invloed uit het
milieu op een organisme.
3. Onder invloed van prikkels ontstaan in zintuigcellen impulsen. Impulsen zijn elektrische
signalen die door zenuwen worden voorgeleid.
4. De impulsen die in je zintuigen ontstaan, worden door zenuwen naar je hersenen geleid. Je
hersenen verwerken de impulsen en reageren door nieuwe impulsen af te geven.
5. Deze impulsen worden door zenuwen naar je speekselklieren en naar spieren in je arm
geleid.
6. Je speekselklieren reageren op de impulsen door speeksel af te scheiden.
Bassistof 2
Het versturen van impulsen in het zenuwstelsel gaat via zenuwcellen.
Het zenuwstelsel bevat miljoenen van deze zenuwcellen. Elke zenuwcel is opgebouwd uit een
cellichaam en uitlopers.
In het cellichaam bevindt zich de celkern. Door de uitlopers worden de impulsen voorgeleid.
(Uitlopers kunnen heel lang zijn).
Typen zenuwcellen
1. Gevoelszenuwcellen
2. Bewegingszenuwcellen
3. Schakelcellen
Werking van gevoelszenuwen
1. Gevoelszenuwen leiden impulsen van zintuigen naar het centrale zenuwstelsel.
(De cellichamen van gevoelszenuwcellen liggen vlak bij het centrale zenuwstelsel).
2. Een gevoelszenuw heeft één lange uitloper die impulsen naar het cellichaam toe leidt.
3. De andere uitlopers leiden impulsen van het cellichaam naar het centrale zenuwstelsel.
Werking van bewegingszenuwcellen
1. Bewegingszenuwcellen leiden impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren of
klieren. (de cellichamen van bewegingszenuwcellen liggen in het centraal zenuwstelsel).
2. Een bewegingszenuwcel heeft één lange uitloper die impulsen van het cellichaam af
geleidt.
Schakelcellen leiden impulsen binnen het centrale zenuwstelsel, ze verbinden elkaar onderling,
maar ook uitlopers van gevoelszenuwcellen met de uitlopers van bewegingszenuwcellen.
Schakelcellen liggen in hun geheel in het centrale zenuwstelsel.
, Impulsen worden via duizenden uitlopers tegelijk voorgeleid. De uitlopers liggen bij elkaar in een
zenuw. Elke uitloper in een zenuw is omgeven door een dun laagje. Dat laagje isoleert de uitlopers
van elkaar.
Om een zenuw heen ligt bindweefsel. Het bindweefsel is een stevige laag die zorgt voor
bescherming van de zenuw.
Gevoelszenuw bevat alleen uitlopers van gevoelszenuwcellen.
Bewegingszenuw bevat alleen uitlopers van bewegingszenuwcellen.
Gemengde zenuw bevat alleen uitlopers van gevoelszenuwcellen en uitlopers van
bewegingszenuwcellen.
De meeste zenuwen in je lichaam bestaan uit gemengde zenuwen. De zenuwen die impulsen leiden
naar je romp en van je ledematen (armen en benen) komen bij je ruggenmerg aan.
Basisstof 3
Ruggenmerg de wervels beschermen een belangrijk deel van het zenuwstelsel.
Het ruggenmerg ligt in het wervelkanaal: een opening in de wervels
Het ruggenmerg begint bij de hersenstam en eindigt bij de lendenwervels onder aan de rug. Tussen
twee wervels komt steeds aan elke kant een zenuw uit het ruggenmerg.
In het midden ligt de grijze stof, met de cellichamen van schakelcellen en van
bewegingszenuwcellen. Aan de buitenzijde vind je de witte stof. Hierin liggen veel uitlopers. De
uitlopers leiden de impulsen van en naar de hersenen, dus omlaag en omhoog. De witte kleur wordt
veroorzaakt door isolerende laagjes die om de uitlopers heen liggen.
De cellichamen van gevoelszenuwcellen liggen bij elkaar in verdikkingen. Deze verdikkingen heten
Zenuwknopen.
Werking van zenuwcellen in het ruggenmerg
De cellichamen van de gevoelszenuwcellen zijn door uitlopers verbonden met de cellichamen van
schakelcellen in de grijze stof.
De schakelcellen zijn door uitlopers verbonden met de cellichamen van bewegingscellen in de
grijze stof. Andere uitlopers van de schakelcellen lopen door de witte stof van en naar de
hersenen.
Uitlopers van bewegingszenuwcellen verlaten het ruggenmerg aan de buikzijde in
bewegingszenuwen. De bewegingszenuwen komen uit de gemengde zenuwen.
Bassistof 4
Je hersenen bestaan uit de hersenstam, de grote hersenen en de kleine hersenen
De hersenstam ligt in het verlengde van het ruggenmerg. De hersenstam leidt impulsen van het
ruggenmerg naar de grote en de kleine hersenen, en omgekeerd.
Werking van grote hersenen
1. In de grote hersenen komen zeer veel impulsen aan die afkomstig zijn van zintuigen.
2. Pas als deze impulsen in de grote hersenen zijn verwerkt, word je je bewust van een
prikkel. De plaats waar impulsen in de grote hersenen aankomen en worden verwerkt,
bepaalt welke waarneming je doet.
In de grote hersenen liggen de cellichamen van de schakelcellen in groepen bij elkaar:
hersencentra. Deze worden onderverdeeld in gevoelscentra en bewegingscentra.
Gevoelscentra ontvangen informatie van zintuigen.
Bewegingscentra sturen spieren of klieren aan. Voor elk lichaamsdeel is er in elke hersenhelft
een centrum voor bewegen en voelen.
