Samenvatting deel 2 - Transculturaliteit

Les 2 - transculturaliteit
PPT DIA’S
I. Maatschappelijke context

Maatschappelijke context

 Demografische transitie Belgische samenleving, o.i.v.
 Migratie
 Zo oud als de mensheid
 Geschiedenis gekleurd door grote migratiestromen
 Recent: complexer & gediversifieerder
o Herkomst
o Routes
o Drijfveer
o Statuut
 Demografische transitie Belgische samenleving, o.i.v.
 Mondialisering
 Eind 20e – begin 21e eeuw
 Toenemende verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen op aarde
 Wereldwijde economische, politieke en culturele integratie
 Toenemende invloed internationale afspraken en ontwikkelingen
 Globale interafhankelijkheid
 ‘De wereld, ons dorp’ (‘global village’, McLuhan)
 Leven in netwerken i.p.v. traditioneel afgebakende gemeenschappen
(transnationalisme)
 Toenemende sociaal-culturele differentiëring in Belgische samenleving
 Veranderd profiel van bevolking in onze samenleving
 (Etnisch-culturele) diversiteit als integraal onderdeel van het socio-culturele
landschap (“phenomenon that is an essential part of the human condition” Stiker,
1999)
 Superdiversiteit (Vertovec, 2007)
o Kwantitatieve dimensie
 Cijfermatige groei van diversiteit
 Grote regionale verschillen
 Stedelijk fenomeen: ‘majority-minority societies’ vb. Brussel
 Gent: 1/5 inwoners met migratieachtergrond
 Diversiteit grootst bij jongste generaties → toename MMS
o Kwalitatieve dimensie
 Groeiende diversiteit binnen de diversiteit
 Cf. Complexere en gediversifieerdere migratiepatronen
 ≠ domeinen: etnisch, taalkundig, religieus, cultureel, economisch,
juridisch, …

,Kruispuntdenken/intersectionaliteit

 Assen van differentiatie gaan gepaard met machtsverhoudingen
& sociaal-maatschappelijke positie
 Bepaalt aansluiting/uitsluiting in relatie tot maatschappelijke
norm
 Privileges & achterstellingsmechanismen
 ook in de hulpverlening!




II. Implicaties voor hulpverlening

Implicaties voor hulpverlening

 Over de landsgrenzen heen: situering lokale praktijken en ontwikkelingen binnen
internationale praktijken en ontwikkelingen
 Binnen de landsgrenzen: toenemende sociaal-culturele differentiëring in
hulpverleningslandschap
 Werken in hulpverlening 21ste eeuw = werken in en met diversiteit

Hulpverleners

 ‘Lost in translation’
 Confrontatie met cultureel diverse referentiekaders, betekenisverlening, gedragsrepertoria
op micro-, meso- en macroniveau
 Impact wetgevend kader (vreemdelingenrecht): statuut ~ rechten
 Personen met een migratiehistoriek
 Kwalitatief en kwantitatief verschillend zorggebruik
 Diversificatie aanbod in functie van nieuwe dimensies van diversiteit: uitdaging om te streven
naar hulpverlening die uitgaat van eigenheid en diversiteit cliënten
 Wat is de ‘norm’-groep, gegeven de MMS?
 “Een van de grootste psychologische omschakelingen van onze tijd” (Crul, 2013)

Vragen

 Wat betekent dit voor de invulling van de orthopedagogiek?
 Wat betekent dit voor de professionalisering van orthopedagogen?
 Wat kan de rol van de orthopedagogen zijn in een superdiverse samenleving?

, III. Cultuur

Wat is cultuur?

3 verschillende benaderingen:

 Coherentie-model:
 Verbinding, dat wat mensen gemeenschappelijk hebben en delen
 Standaarden, normen, waarden, regels - ‘normaliteit’
 Differentiatie-model:
 Verscheidenheid (en contradicties) binnen één cultuur
 Cultuur als dynamisch proces: ‘vertrouwdheid’ met inherente verschillen
 Cohesie-model:
 Erkenning van interne eenheid én differentiatie

Focus op cohesie-model

 Cultuur:
 Eigen aan menselijke collectieven op verschillende sociale niveaus
 Dynamisch: onderhevig aan interne en externe veranderingsprocessen
 Gedifferentieerde uitingsvormen van culturen (‘creolisering’)
 Multicollectiviteit: simultaan tot verschillende gemeenschappen behoren
 = cultuur
 ≠ etniciteit
 ≠ nationaliteit
 Identiteit:
 Meervoudige identificatie = hybride identiteiten
 Identificatie/identiteitsgevoel > identiteit
 Los van traditionele kaders, persoonlijke beslissingsvrijheid en autonomie

Cultuur

 1/9 zichtbaar
 8/9 verborgen
 Cultureel diverse referentiekaders/culturele systemen van classificatie &
representatie bepalen notie van welzijn
 Cultureel ingebedde ideeën over, uitdrukkingen van, en reacties op stress,
onderdrukking & ondersteuningsnoden
 Diversiteit in hulpverlening & ondersteuningsvragen:
 Kunnen etnisch-culturele component bevatten (één cirkel)
 Kunnen ook gerelateerd zijn aan andere dimensies van diversiteit die
iemands positie binnen de samenleving bepalen (combinatie cirkels)




IV. Naar transculturele/cultuursensitieve ondersteuning