Les 4 – Mantelzorg
PPT DIA’S
Mantelzorg in beeld
Van vroeger…
Prof. Hattinga-Verschure (1972): ‘alle zorg die in een klein sociaal netwerk, aan elkaar
gegeven wordt op basis van vanzelfsprekendheid en bereidheid tot wederkerigheid’
Tot nu…
“Vermaatschappelijking” centraal thema in
beleid én praktijk
Hervorming eerstelijnszorg
Vlaams mantelzorgplan 2016-2020
Demografische en socio-culturele veranderingen
Begrippen
Mantelzorg wordt verleend vanuit een sociale en emotionele band aan of meer personen
met verminderd zelfzorg-vermogen. Het gaat om het niet beroepshalve maar meer dan
occasioneel, helpen en ondersteunen in het dagelijkse leven
Informele zorg: alle zorg en ondersteuning die door niet-professionelen geboden wordt.
Verzamelterm voor mantelzorg, occasionele burenhulp of georganiseerd vrijwilligerswerk.
Ook zelfzorg valt hier volgens sommige definities onder.
Erkende mantelzorger: wet dd. 26/4/2019 (aanpassing van wet 12 mei 2014): mantelzorger
kan bij ziekenfonds erkenning verkrijgen indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan.
Erkenning geeft recht op mantelzorgverlof.
Opgelet: wet gaat in op 1 oktober 2019. MAAR je kan deze erkenning momenteel
nog
NIET aanvragen. De procedure voor aanvragen van deze erkenning wordt nog
uitgewerkt.
Erkende mantelzorg
Wie voldoet aan dit erkend statuut zal, bovenop de bestaande verlofsystemen, één maand
voltijds of twee maanden deeltijds (halftijds of 1/5) per zorgbehoevende persoon
mantelzorgverlof kunnen opnemen.
Tegemoetkoming door RVA: voorlopig zelfde bedrag als verlof voor bijstand of verzorging
van een zwaar ziek gezins- of familielid.
Dit verlof per zorgbehoevende persoon zal verder uitgebreid worden tot maximaal
zes maanden voltijds of twaalf maanden deeltijds (is dus nu nog niet zo).
Over de gehele beroepsloopbaan: maximum zes maanden voltijds verlof, twaalf maanden
deeltijds
CHECK: Vlaams expertisepunt mantelzorg: www.mantelzorgers.be => zoek op
‘Mantelzorgstatuut’
,Bovengebruikelijke versus gebruikelijke zorg
Bij mantelzorg wordt soms vermeld dat het gaat om ‘bovengebruikelijke zorg’ (zie bijv. VAPH)
Bovengebruikelijke zorg volgens VAPH: “Zorg die in samenspraak met de persoon met een
handicap geboden wordt door gezinsleden binnen hetzelfde huishouden aan een gezinslid
met een handicap en die de gebruikelijke zorg overstijgt.
Onder gebruikelijke zorg verstaan we de normale, dagelijkse zorg die partners of ouders en
inwonende kinderen geacht worden elkaar onderling te bieden omdat ze als leefeenheid een
gezamenlijk huishouden voeren en op die grond een gezamenlijke verantwoordelijkheid
hebben voor het functioneren van dat huishouden.”
Naar nieuwe rolverdelingen
Vormen van betaalde mantelzorg
Gezondheidswet 2014: MZ kunnen (na een door een arts of een verpleegkundige gegeven
opleiding) en in het kader van een procedure of een verpleegplan, toelating krijgen om bij
specifieke patiënt een technische, verpleegkundige handeling te stellen
Cliënt en MZ als (mede-)regisseurs van zorg, nemen coördinatie van eigen zorg op (zie
hervorming 1e-lijnszorg, persoonsvolgende budgetten)
Mantelzorg versus vrijwilligerswerk
Wie verleent welke mantelzorg?
, Enkele prototypes
Selectieve sporadische mantelzorger
Intensieve taak-specifieke mantelzorger
Intensieve allesdoener
Centrale MZ: MZ die meest centrale rol heeft, overziet de zorg, draagt zorg voor afstemming
en planning. Worden meestal bijgestaan door perifere MZ en professionals
Spilzorger: spil van bestaan zorgvrager, zeer intensieve taak en relatief weinig hulp
Perifere MZ: levert aanvullende hulp, springt bij in crisissituaties
Zichtbare en onzichtbare mantelzorgtaken
Intensiteit van de mantelzorg
Beleving mantelzorg
Mix van positieve en negatieve zorgervaringen
Sterk individueel verschillend
Afhankelijk van meerdere factoren
Wisselend doorheen zorgtraject
Balans van draagkracht en draaglast
PPT DIA’S
Mantelzorg in beeld
Van vroeger…
Prof. Hattinga-Verschure (1972): ‘alle zorg die in een klein sociaal netwerk, aan elkaar
gegeven wordt op basis van vanzelfsprekendheid en bereidheid tot wederkerigheid’
Tot nu…
“Vermaatschappelijking” centraal thema in
beleid én praktijk
Hervorming eerstelijnszorg
Vlaams mantelzorgplan 2016-2020
Demografische en socio-culturele veranderingen
Begrippen
Mantelzorg wordt verleend vanuit een sociale en emotionele band aan of meer personen
met verminderd zelfzorg-vermogen. Het gaat om het niet beroepshalve maar meer dan
occasioneel, helpen en ondersteunen in het dagelijkse leven
Informele zorg: alle zorg en ondersteuning die door niet-professionelen geboden wordt.
Verzamelterm voor mantelzorg, occasionele burenhulp of georganiseerd vrijwilligerswerk.
Ook zelfzorg valt hier volgens sommige definities onder.
Erkende mantelzorger: wet dd. 26/4/2019 (aanpassing van wet 12 mei 2014): mantelzorger
kan bij ziekenfonds erkenning verkrijgen indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan.
Erkenning geeft recht op mantelzorgverlof.
Opgelet: wet gaat in op 1 oktober 2019. MAAR je kan deze erkenning momenteel
nog
NIET aanvragen. De procedure voor aanvragen van deze erkenning wordt nog
uitgewerkt.
Erkende mantelzorg
Wie voldoet aan dit erkend statuut zal, bovenop de bestaande verlofsystemen, één maand
voltijds of twee maanden deeltijds (halftijds of 1/5) per zorgbehoevende persoon
mantelzorgverlof kunnen opnemen.
Tegemoetkoming door RVA: voorlopig zelfde bedrag als verlof voor bijstand of verzorging
van een zwaar ziek gezins- of familielid.
Dit verlof per zorgbehoevende persoon zal verder uitgebreid worden tot maximaal
zes maanden voltijds of twaalf maanden deeltijds (is dus nu nog niet zo).
Over de gehele beroepsloopbaan: maximum zes maanden voltijds verlof, twaalf maanden
deeltijds
CHECK: Vlaams expertisepunt mantelzorg: www.mantelzorgers.be => zoek op
‘Mantelzorgstatuut’
,Bovengebruikelijke versus gebruikelijke zorg
Bij mantelzorg wordt soms vermeld dat het gaat om ‘bovengebruikelijke zorg’ (zie bijv. VAPH)
Bovengebruikelijke zorg volgens VAPH: “Zorg die in samenspraak met de persoon met een
handicap geboden wordt door gezinsleden binnen hetzelfde huishouden aan een gezinslid
met een handicap en die de gebruikelijke zorg overstijgt.
Onder gebruikelijke zorg verstaan we de normale, dagelijkse zorg die partners of ouders en
inwonende kinderen geacht worden elkaar onderling te bieden omdat ze als leefeenheid een
gezamenlijk huishouden voeren en op die grond een gezamenlijke verantwoordelijkheid
hebben voor het functioneren van dat huishouden.”
Naar nieuwe rolverdelingen
Vormen van betaalde mantelzorg
Gezondheidswet 2014: MZ kunnen (na een door een arts of een verpleegkundige gegeven
opleiding) en in het kader van een procedure of een verpleegplan, toelating krijgen om bij
specifieke patiënt een technische, verpleegkundige handeling te stellen
Cliënt en MZ als (mede-)regisseurs van zorg, nemen coördinatie van eigen zorg op (zie
hervorming 1e-lijnszorg, persoonsvolgende budgetten)
Mantelzorg versus vrijwilligerswerk
Wie verleent welke mantelzorg?
, Enkele prototypes
Selectieve sporadische mantelzorger
Intensieve taak-specifieke mantelzorger
Intensieve allesdoener
Centrale MZ: MZ die meest centrale rol heeft, overziet de zorg, draagt zorg voor afstemming
en planning. Worden meestal bijgestaan door perifere MZ en professionals
Spilzorger: spil van bestaan zorgvrager, zeer intensieve taak en relatief weinig hulp
Perifere MZ: levert aanvullende hulp, springt bij in crisissituaties
Zichtbare en onzichtbare mantelzorgtaken
Intensiteit van de mantelzorg
Beleving mantelzorg
Mix van positieve en negatieve zorgervaringen
Sterk individueel verschillend
Afhankelijk van meerdere factoren
Wisselend doorheen zorgtraject
Balans van draagkracht en draaglast
