Spraak- en taalstoornissen colleges en samenvatting H5/10
Module doelen:
Je bent in staat logopedische stoornissen bij kinderen te signaleren, op basis van de
verworven kennis over verschillende stoornisgebieden;
Je kunt een kind met een logopedische stoornis naar behoren omschrijven om te
kunnen doorverwijzen en met andere disciplines zoals schoolarts, logopedist of
schoolbegeleidingsdiensten te kunnen overleggen;
Je weet hoe kinderen met deze stoornissen in de klas te begeleiden zodat het
algemene leerproces voor hen zo optimaal mogelijk verloopt (al of niet ter
ondersteuning van al aanwezige logopedische begeleiding).
Bijeenkomst 1. de hese (kinder)stem en de gevolgen voor het leren
Doelen:
Je kunt stemproblemen bij de leerlingen in de klas signaleren met behulp van een
signaleringslijst;
Je kunt de normale ontwikkeling van de kinderstem omschrijven;
Je kunt oorzaken van stemproblemen bij kinderen in de stageklas benoemen;
Je kunt omschrijven naar wie en hoe je zal doorverwijzen op grond van verwijscriteria voor
kinderen met stemproblemen;
Je kunt verschillende begeleidingsstrategieën inzetten om stemproblemen te voorkomen en
om leerlingen met een stemstoornis in de klas te ondersteunen.
Wist je dat…
-Een leraar net zoveel vergt van zijn stembanden als een profvoetballer van zijn knie?
-Bijna de helft van de leerkrachten stem/keelklachten ervaart?
-Een leraar een beroepsspreker is? Stemproblemen in Nederland geen beroepsziekte is en in
andere landen wel?
-Na stemrust een beginnende lichte heesheid vaak vanzelf over gaat?
-6% tot 9% van de schoolgaande kinderen hees is? (jongens iets vaker dan meisjes)
,Hoofdstuk 9. Patrick is hees
De normale ontwikkeling van de kinderstem:
1. De geboortekreet: het eerste stemgeluid van een kind. Het betekent dat de ademhaling is
begonnen.
2. De stem wordt gebruikt om te communiceren met de omgeving.
Baby: gebruikt de stem voor huilen, hoesten en bij het maken van de eerste klanken.
Het stemgeluid van een baby is hoog van toon en zeer doordringend doordat de afstand in de keel
tussen het stemorgaan en de mond nog erg kort is en doordat de stembanden een geringe lengte
hebben.
De normale stemgeving vindt plaats door samenwerking tussen de ademhaling, de stemplooitrilling
en de resonans. Later komt daar ook een steeds preciezere articulatie bij. Met een jaar of drie is de
stemomvang toegenomen tot een octaaf. In de puberteit is dat anderhalf octaaf. Bij jongens daalt de
gehele stem een heel octaaf, terwijl de toonhoogtedaling van twee tot drie tonen bij meisjes niet
wordt opgemerkt.
Resonans: de weerkaatsing van het stemgeluid in de neus, keel en mondholte.
Een stemprobleem bij een kind maakt dat de stem te luid, hees, schor, geknepen of te zacht kan
klinken.
Wilde lucht: de stemplooien sluiten niet goed, waardoor uitademingslucht langs de stemplooien
ontsnapt zonder deze in trilling te brengen. Dan klinkt er een zachte ruis of het klinkt nasaal.
Ontstaan kinderheesheid: verkeerd stemgedrag, afwijkingen aan het stemorgaan of een combinatie
daarvan.
Functionele stemproblemen: stemproblemen die veroorzaakt worden door schadelijk stemgedrag.
Oorzaken van ongezond stemgedrag:
Weinig aandacht
Stressfactoren thuis
Stemmetjes nadoen van tekenfilms
Hard praten/zingen
Overschreeuwen
Functioneel-organisch stemprobleem: door ongezond stemgedrag of stemmisbruik kan een
afwijking aan de stemplooien ontstaan.
, Meest voorkomende afwijkingen:
Chronisch verdikte stemplooien:
Infecties
Stemmisbruik
Te lage stemhoogte
Gespannen praten
Stemrust en stemtherapie noodzakelijk of medicijnen.
Stemplooiknobbeltjes: speldenknopgrote verdikkingen op beide stemplooien.
Verkeerd stemgebruik en forceren van de stem.
De stemplooien worden door hoge luchtdruk krachtig in trilling gebracht, zoals bij
gespannen praten, schreeuwen, kuchen en hoesten.
Logopedie nodig
Stemplooicyste: een met slijm gevulde verdikking op de stemplooi.
Stemmisbruik is de oorzaak.
Heesheid is het gevolg.
Combinatie van stemtherapie en chirurgie noodzakelijk.
Stemplooipoliep: een verdikking op de stemplooi.
Soms chirurgie nodig.
Factoren die een rol spelen bij kinderstemproblemen:
Aanleg en conditie
Houding en motoriek:
Beinvloeden de stemklank
Geslacht
De gehoorfunctie
Gedrag en gewoonten
Sociaal-emotionele invloeden
De neus heeft een belangrijke functie voor de inademing: de neus filtert, bevochtigt en verwarmt de
inademingslucht. Dat kan keel-, neus- en oorinfecties en daarmee stemklachten voorkomen.
De functie van het zachte gehemelte bepaald of de stem nasaal klinkt.
Gevolgen van heesheid voor leren:
Kinderen krijgen minder snel de beurt.
De motivatie om te spreken neemt af.
Stemhygiënische regels: zijn bedoeld voor het verhelpen en
voorkomen van problemen met de stem, maar ze sluiten ook
prima aan bij de gewone omgangsregels en een gewenste
communicatie in de klas.
Voorbereidende oefeningen voor het zingen:
1. Adem
2. Adem en de stem
3. Adem, stem en het bewegen
Een gezonde muzikale stemontwikkeling kan bijdragen tot het
voorkomen van stemproblemen.
Module doelen:
Je bent in staat logopedische stoornissen bij kinderen te signaleren, op basis van de
verworven kennis over verschillende stoornisgebieden;
Je kunt een kind met een logopedische stoornis naar behoren omschrijven om te
kunnen doorverwijzen en met andere disciplines zoals schoolarts, logopedist of
schoolbegeleidingsdiensten te kunnen overleggen;
Je weet hoe kinderen met deze stoornissen in de klas te begeleiden zodat het
algemene leerproces voor hen zo optimaal mogelijk verloopt (al of niet ter
ondersteuning van al aanwezige logopedische begeleiding).
Bijeenkomst 1. de hese (kinder)stem en de gevolgen voor het leren
Doelen:
Je kunt stemproblemen bij de leerlingen in de klas signaleren met behulp van een
signaleringslijst;
Je kunt de normale ontwikkeling van de kinderstem omschrijven;
Je kunt oorzaken van stemproblemen bij kinderen in de stageklas benoemen;
Je kunt omschrijven naar wie en hoe je zal doorverwijzen op grond van verwijscriteria voor
kinderen met stemproblemen;
Je kunt verschillende begeleidingsstrategieën inzetten om stemproblemen te voorkomen en
om leerlingen met een stemstoornis in de klas te ondersteunen.
Wist je dat…
-Een leraar net zoveel vergt van zijn stembanden als een profvoetballer van zijn knie?
-Bijna de helft van de leerkrachten stem/keelklachten ervaart?
-Een leraar een beroepsspreker is? Stemproblemen in Nederland geen beroepsziekte is en in
andere landen wel?
-Na stemrust een beginnende lichte heesheid vaak vanzelf over gaat?
-6% tot 9% van de schoolgaande kinderen hees is? (jongens iets vaker dan meisjes)
,Hoofdstuk 9. Patrick is hees
De normale ontwikkeling van de kinderstem:
1. De geboortekreet: het eerste stemgeluid van een kind. Het betekent dat de ademhaling is
begonnen.
2. De stem wordt gebruikt om te communiceren met de omgeving.
Baby: gebruikt de stem voor huilen, hoesten en bij het maken van de eerste klanken.
Het stemgeluid van een baby is hoog van toon en zeer doordringend doordat de afstand in de keel
tussen het stemorgaan en de mond nog erg kort is en doordat de stembanden een geringe lengte
hebben.
De normale stemgeving vindt plaats door samenwerking tussen de ademhaling, de stemplooitrilling
en de resonans. Later komt daar ook een steeds preciezere articulatie bij. Met een jaar of drie is de
stemomvang toegenomen tot een octaaf. In de puberteit is dat anderhalf octaaf. Bij jongens daalt de
gehele stem een heel octaaf, terwijl de toonhoogtedaling van twee tot drie tonen bij meisjes niet
wordt opgemerkt.
Resonans: de weerkaatsing van het stemgeluid in de neus, keel en mondholte.
Een stemprobleem bij een kind maakt dat de stem te luid, hees, schor, geknepen of te zacht kan
klinken.
Wilde lucht: de stemplooien sluiten niet goed, waardoor uitademingslucht langs de stemplooien
ontsnapt zonder deze in trilling te brengen. Dan klinkt er een zachte ruis of het klinkt nasaal.
Ontstaan kinderheesheid: verkeerd stemgedrag, afwijkingen aan het stemorgaan of een combinatie
daarvan.
Functionele stemproblemen: stemproblemen die veroorzaakt worden door schadelijk stemgedrag.
Oorzaken van ongezond stemgedrag:
Weinig aandacht
Stressfactoren thuis
Stemmetjes nadoen van tekenfilms
Hard praten/zingen
Overschreeuwen
Functioneel-organisch stemprobleem: door ongezond stemgedrag of stemmisbruik kan een
afwijking aan de stemplooien ontstaan.
, Meest voorkomende afwijkingen:
Chronisch verdikte stemplooien:
Infecties
Stemmisbruik
Te lage stemhoogte
Gespannen praten
Stemrust en stemtherapie noodzakelijk of medicijnen.
Stemplooiknobbeltjes: speldenknopgrote verdikkingen op beide stemplooien.
Verkeerd stemgebruik en forceren van de stem.
De stemplooien worden door hoge luchtdruk krachtig in trilling gebracht, zoals bij
gespannen praten, schreeuwen, kuchen en hoesten.
Logopedie nodig
Stemplooicyste: een met slijm gevulde verdikking op de stemplooi.
Stemmisbruik is de oorzaak.
Heesheid is het gevolg.
Combinatie van stemtherapie en chirurgie noodzakelijk.
Stemplooipoliep: een verdikking op de stemplooi.
Soms chirurgie nodig.
Factoren die een rol spelen bij kinderstemproblemen:
Aanleg en conditie
Houding en motoriek:
Beinvloeden de stemklank
Geslacht
De gehoorfunctie
Gedrag en gewoonten
Sociaal-emotionele invloeden
De neus heeft een belangrijke functie voor de inademing: de neus filtert, bevochtigt en verwarmt de
inademingslucht. Dat kan keel-, neus- en oorinfecties en daarmee stemklachten voorkomen.
De functie van het zachte gehemelte bepaald of de stem nasaal klinkt.
Gevolgen van heesheid voor leren:
Kinderen krijgen minder snel de beurt.
De motivatie om te spreken neemt af.
Stemhygiënische regels: zijn bedoeld voor het verhelpen en
voorkomen van problemen met de stem, maar ze sluiten ook
prima aan bij de gewone omgangsregels en een gewenste
communicatie in de klas.
Voorbereidende oefeningen voor het zingen:
1. Adem
2. Adem en de stem
3. Adem, stem en het bewegen
Een gezonde muzikale stemontwikkeling kan bijdragen tot het
voorkomen van stemproblemen.
