LES 1
INTRODUCTIE
In dit opleidingsonderdeel worden twee grote opvoedingscontexten van kinderen en jongeren
bestudeerd en hoe sociaal werkers hierin interveniëren.
1) Onderwijscontext (Hildegard Gobeyn) (les 1-6)
2) Gezinscontext (Liesbeth Lambert) (les 7-12)
Overzicht lesinhoud
Les 1 : Introductie olod + historisch-maatschappelijke exploratie van de onderwijscontext.
Les 2 : Vervolg historisch-maatschappelijke exploratie van de onderwijscontext + kennismaking en
duiding van het begrip zorg en zorginterventies om het welbevinden van leerlingen te verhogen. Opstart
decreet leerlingenbegeleiding (2018).
Les 3: Kritische reflectie op het decreet leerlingenbegeleiding (2018). Opstart Decreet leersteun.
Les 4: Labelen van kinderen en jongeren bekeken vanuit een sociaal werk perspectief. Dialoogtafel
studenten.
Les 5: Gastspreekster Lien De Maegd (psycholoog CLB GO Voskenslaan, Gent) 12 maart van 15.00 –
16.45 uur. Wat betekent het decreet leerlingenbegeleiding en decreet leersteun in de praktijk?
Les 6 : Actuele ontwikkelingen en spanningsvelden in de onderwijscontext a.d.h.v dialoogtafels : o.a van
het M-decreet naar het decreet leersteun, labelen van kinderen en jongeren in het onderwijs, ……
Internationale ontwikkeling : Onderwijssysteem in Finland.
,Essentiële bouwstenen voor kwaliteitsvolle basisvoorzieningen
O pvoeding van kinderen en jongeren is al lang niet meer beperkt tot het
gezin. Onderwijs, kinderopvang, huizen van het kind,…..ondersteunen elk
op hun eigen manier de groei van kinderen en jongeren, families en lokale
gemeenschappen.
In dit opleidingsonderdeel vertrekken we vanuit de overtuiging dat
onderwijs, kinderopvang en gezinsondersteuning (huizen van het kind)
kwaliteitsvolle basisvoorzieningen zijn die een basisrecht vormen voor
alle kinderen en jongeren, families en lokale gemeenschappen.
Wat zijn essentiële bouwstenen voor de uitbouw van kwaliteitsvolle
basisvoorzieningen mogelijk te maken?
5 bouwstenen voor kwaliteitsvolle basisvoorzieningen:
Proportioneel universalisme
Het basisprincipe van een universele dienstverlening voor iedereen, die varieert in schaal en intensiteit.
= dienstverlening die zich richt naar alle burgers, maar waarbij tegelijk bijzondere aandacht gaat naar
ondersteuningsnoden van zwakkere groepen binnen deze universele dienstverlening.
Het doel: Mattheüs-effecten tegen gaan en daardoor gezondheids-, onderwijs en welzijnsongelijkheden
verminderen.
Leefwereld gericht
Dit gaat om het aansluiting vinden bij de problemen, de kwesties en de ervaringen van onrecht die zich
voordoen in de leefwereld van kinderen, jongeren, hun families en lokale gemeenschappen.
Deze ervaringen als sociaal werker leren kennen en te begrijpen. Ervaringen en noden van burgers maar
ook onderzoeken wat de noden zijn in de buurt, regio en de gemeenschap.
Een leefwereld benadering mag echter niet blijven hangen in de leefwereld zelf.
Er dient verbinding te worden gemaakt met de systeemwereld.
Toegankelijkheid
Basisvoorzieningen = toegankelijk voor iedereen en maken constant werk om zoveel mogelijk kinderen,
jongeren, families en lokale gemeenschappen proactief te bereiken.
Ze denken kritisch na over hun bereikbaarheid, betaalbaarheid, beschikbaarheid,
begrijpbaarheid en bruikbaarheid.
Rekening houdend met Mattheuseffect van dienstverlening, grijpen ze in om verschillende doelgroepen
op diverse manieren te bereiken en te betrekken
Werken aan toegankelijkheid betreft zowel voor de deur als na de deur van de voorziening.
Geïntegreerd werken
,Integrale zorg legt het perspectief van de persoon met een zorg- en ondersteuningsnood op als
uitgangspunt van de dienstverlening en maakt oude aanbodsgestuurde modellen van zorgverlening
overbodig.
= flexibel, op maat en naadloos. Dit vraagt een goede coördinatie van de verleende diensten.
Weg van het gefragmenteerde welzijns/onderwijs en gezondheidsaanbod waardoor mensen tussen de
mazen van het net vallen.
Politiserend werken
Het waarborgen van (de toegang tot) rechten: ervoor zorgen dat mensen daadwerkelijk gebruik kunnen
maken van hun sociale rechten. Mensen zijn vaak
niet verantwoordelijk voor hun situatie. De oorzaak
ligt vaak op niveau van de samenleving.
Het collectiviseren van maatschappelijke
problemen: aandacht hebben voor die structurele
oorzaken van sociale problemen en beleidsmakers
erop wijzen dat structurele uitsluitingsmechanismen
moeten worden aangepakt.
Doorheen de lessen gebruiken we deze
bouwstenen als een ‘bril’ om te kijken naar
de onderwijs – en gezinscontext.
, Onderwijscontext
Historisch-maatschappelijke exploratie van de onderwijscontext
Hoe sociaal is het instituut onderwijs?
Historiek van het Belgisch onderwijs, in een notendop
Om het onderwijs beter te begrijpen moeten we teruggaan naar de 19 de eeuw.
De organisatie van het onderwijs sterk verbonden met de zogenaamde kinderwetgeving die in het begin
van de 20ste eeuw ontstond. (Bouverne-De Bie)
Drieluik kinderwetgeving: https://onderwijs.hetarchief.be/item/qz22b9cf2k
Korte schets over scholen in de jaren 50. We volgen aan de hand van
beeldmateriaal van die tijd een dag aan de Diepenbeek school. Zowel
- verbod kinderarbeid (1889) de jongensschool als de meisjesschool komen aan bod. De turnles,
- de algemene leerplicht (1914) de pauze, voordrachten door leerlingen en de schrijnwerkersschool
worden gefilmd.
- kinderbeschermingswet (1912)
→ Burgerlijk beschavingsoffensief als antwoord op de sociale kwestie (dominant disciplinerings denken,
emancipatorische effect)
→ Heropvoeding arbeiderskinderen, pedagogisch offensief (Depaepe)
Het onderwijs begin 20ste eeuw was klassengericht en socialisatie speelde een belangrijke rol.
→ lager onderwijs voor de lagere klassen
→ middelbaar onderwijs voor de middenklasse
→ hoger onderwijs voor de elite
Dominante gedachte over onderwijs:
“wie werkt en talenten gebruikt zal het ook waarmaken in de maatschappij”
→ deze gedachte ook nog sterk aanwezig vandaag
Onderwijs zou een belangrijke hefboom moeten zijn tot emancipatie en vele denkers hebben dan ook
deze vanzelfsprekendheid in vraag gesteld.
→ Hoe gaat het eraan toe in het onderwijs?
→ Kan het onderwijs de emancipatorische functie vervullen die van haar verwacht wordt?
Enkele denkers van dichtbij bekeken om deze vragen over onderwijs te kunnen antwoorden.
Bourdieu en Passeron : “La Reproduction”(1970)
→ wordt gesteld dat onderwijs de sociale verschillen in stand houdt.
→ KAPITAAL neemt een centrale plaats in binnen het werk.
(kapitaal wordt dan ook gedefinieerd als een geheel van middelen waarover een klasse of een individu
beschikt om macht en invloed te verwerven om haar maatschappelijke plaats te verdedigen)
INTRODUCTIE
In dit opleidingsonderdeel worden twee grote opvoedingscontexten van kinderen en jongeren
bestudeerd en hoe sociaal werkers hierin interveniëren.
1) Onderwijscontext (Hildegard Gobeyn) (les 1-6)
2) Gezinscontext (Liesbeth Lambert) (les 7-12)
Overzicht lesinhoud
Les 1 : Introductie olod + historisch-maatschappelijke exploratie van de onderwijscontext.
Les 2 : Vervolg historisch-maatschappelijke exploratie van de onderwijscontext + kennismaking en
duiding van het begrip zorg en zorginterventies om het welbevinden van leerlingen te verhogen. Opstart
decreet leerlingenbegeleiding (2018).
Les 3: Kritische reflectie op het decreet leerlingenbegeleiding (2018). Opstart Decreet leersteun.
Les 4: Labelen van kinderen en jongeren bekeken vanuit een sociaal werk perspectief. Dialoogtafel
studenten.
Les 5: Gastspreekster Lien De Maegd (psycholoog CLB GO Voskenslaan, Gent) 12 maart van 15.00 –
16.45 uur. Wat betekent het decreet leerlingenbegeleiding en decreet leersteun in de praktijk?
Les 6 : Actuele ontwikkelingen en spanningsvelden in de onderwijscontext a.d.h.v dialoogtafels : o.a van
het M-decreet naar het decreet leersteun, labelen van kinderen en jongeren in het onderwijs, ……
Internationale ontwikkeling : Onderwijssysteem in Finland.
,Essentiële bouwstenen voor kwaliteitsvolle basisvoorzieningen
O pvoeding van kinderen en jongeren is al lang niet meer beperkt tot het
gezin. Onderwijs, kinderopvang, huizen van het kind,…..ondersteunen elk
op hun eigen manier de groei van kinderen en jongeren, families en lokale
gemeenschappen.
In dit opleidingsonderdeel vertrekken we vanuit de overtuiging dat
onderwijs, kinderopvang en gezinsondersteuning (huizen van het kind)
kwaliteitsvolle basisvoorzieningen zijn die een basisrecht vormen voor
alle kinderen en jongeren, families en lokale gemeenschappen.
Wat zijn essentiële bouwstenen voor de uitbouw van kwaliteitsvolle
basisvoorzieningen mogelijk te maken?
5 bouwstenen voor kwaliteitsvolle basisvoorzieningen:
Proportioneel universalisme
Het basisprincipe van een universele dienstverlening voor iedereen, die varieert in schaal en intensiteit.
= dienstverlening die zich richt naar alle burgers, maar waarbij tegelijk bijzondere aandacht gaat naar
ondersteuningsnoden van zwakkere groepen binnen deze universele dienstverlening.
Het doel: Mattheüs-effecten tegen gaan en daardoor gezondheids-, onderwijs en welzijnsongelijkheden
verminderen.
Leefwereld gericht
Dit gaat om het aansluiting vinden bij de problemen, de kwesties en de ervaringen van onrecht die zich
voordoen in de leefwereld van kinderen, jongeren, hun families en lokale gemeenschappen.
Deze ervaringen als sociaal werker leren kennen en te begrijpen. Ervaringen en noden van burgers maar
ook onderzoeken wat de noden zijn in de buurt, regio en de gemeenschap.
Een leefwereld benadering mag echter niet blijven hangen in de leefwereld zelf.
Er dient verbinding te worden gemaakt met de systeemwereld.
Toegankelijkheid
Basisvoorzieningen = toegankelijk voor iedereen en maken constant werk om zoveel mogelijk kinderen,
jongeren, families en lokale gemeenschappen proactief te bereiken.
Ze denken kritisch na over hun bereikbaarheid, betaalbaarheid, beschikbaarheid,
begrijpbaarheid en bruikbaarheid.
Rekening houdend met Mattheuseffect van dienstverlening, grijpen ze in om verschillende doelgroepen
op diverse manieren te bereiken en te betrekken
Werken aan toegankelijkheid betreft zowel voor de deur als na de deur van de voorziening.
Geïntegreerd werken
,Integrale zorg legt het perspectief van de persoon met een zorg- en ondersteuningsnood op als
uitgangspunt van de dienstverlening en maakt oude aanbodsgestuurde modellen van zorgverlening
overbodig.
= flexibel, op maat en naadloos. Dit vraagt een goede coördinatie van de verleende diensten.
Weg van het gefragmenteerde welzijns/onderwijs en gezondheidsaanbod waardoor mensen tussen de
mazen van het net vallen.
Politiserend werken
Het waarborgen van (de toegang tot) rechten: ervoor zorgen dat mensen daadwerkelijk gebruik kunnen
maken van hun sociale rechten. Mensen zijn vaak
niet verantwoordelijk voor hun situatie. De oorzaak
ligt vaak op niveau van de samenleving.
Het collectiviseren van maatschappelijke
problemen: aandacht hebben voor die structurele
oorzaken van sociale problemen en beleidsmakers
erop wijzen dat structurele uitsluitingsmechanismen
moeten worden aangepakt.
Doorheen de lessen gebruiken we deze
bouwstenen als een ‘bril’ om te kijken naar
de onderwijs – en gezinscontext.
, Onderwijscontext
Historisch-maatschappelijke exploratie van de onderwijscontext
Hoe sociaal is het instituut onderwijs?
Historiek van het Belgisch onderwijs, in een notendop
Om het onderwijs beter te begrijpen moeten we teruggaan naar de 19 de eeuw.
De organisatie van het onderwijs sterk verbonden met de zogenaamde kinderwetgeving die in het begin
van de 20ste eeuw ontstond. (Bouverne-De Bie)
Drieluik kinderwetgeving: https://onderwijs.hetarchief.be/item/qz22b9cf2k
Korte schets over scholen in de jaren 50. We volgen aan de hand van
beeldmateriaal van die tijd een dag aan de Diepenbeek school. Zowel
- verbod kinderarbeid (1889) de jongensschool als de meisjesschool komen aan bod. De turnles,
- de algemene leerplicht (1914) de pauze, voordrachten door leerlingen en de schrijnwerkersschool
worden gefilmd.
- kinderbeschermingswet (1912)
→ Burgerlijk beschavingsoffensief als antwoord op de sociale kwestie (dominant disciplinerings denken,
emancipatorische effect)
→ Heropvoeding arbeiderskinderen, pedagogisch offensief (Depaepe)
Het onderwijs begin 20ste eeuw was klassengericht en socialisatie speelde een belangrijke rol.
→ lager onderwijs voor de lagere klassen
→ middelbaar onderwijs voor de middenklasse
→ hoger onderwijs voor de elite
Dominante gedachte over onderwijs:
“wie werkt en talenten gebruikt zal het ook waarmaken in de maatschappij”
→ deze gedachte ook nog sterk aanwezig vandaag
Onderwijs zou een belangrijke hefboom moeten zijn tot emancipatie en vele denkers hebben dan ook
deze vanzelfsprekendheid in vraag gesteld.
→ Hoe gaat het eraan toe in het onderwijs?
→ Kan het onderwijs de emancipatorische functie vervullen die van haar verwacht wordt?
Enkele denkers van dichtbij bekeken om deze vragen over onderwijs te kunnen antwoorden.
Bourdieu en Passeron : “La Reproduction”(1970)
→ wordt gesteld dat onderwijs de sociale verschillen in stand houdt.
→ KAPITAAL neemt een centrale plaats in binnen het werk.
(kapitaal wordt dan ook gedefinieerd als een geheel van middelen waarover een klasse of een individu
beschikt om macht en invloed te verwerven om haar maatschappelijke plaats te verdedigen)
