Inhoudsopgave
Deel 1: Inleiding tot recht............................................................................................................................... 2
Deel 2: Persoon, familie en recht.................................................................................................................... 3
Statuut van de minderjarige, kinderen en ouders................................................................................................3
Handelingsonbekwaamheid minderjarige.......................................................................................................3
Ouderlijke rechten en plichten.........................................................................................................................4
Voogdij............................................................................................................................................................11
Recht op persoonlijk contact met minderjarige.............................................................................................12
Partnerschap: huwelijk en samenwoning...........................................................................................................13
Inleiding..........................................................................................................................................................13
Huwelijk..........................................................................................................................................................13
Wettelijke samenwoning................................................................................................................................18
Feitelijke samenwoning..................................................................................................................................19
Oefening.........................................................................................................................................................19
Deel 3: Welzijnsrecht................................................................................................................................... 21
Jeugdhulprecht...................................................................................................................................................21
Ontstaansgeschiedenis Integrale Jeugdhulp (IJH)..........................................................................................21
Toepassingsgebied.........................................................................................................................................21
Vrijwillige jeugdhulp.......................................................................................................................................22
Gemandateerde jeugdhulp............................................................................................................................24
Gerechtelijke jeugdhulp.................................................................................................................................26
De omvang van jeugddelinquentie.................................................................................................................28
Wat is jeugddelinquentierecht?.....................................................................................................................28
Jeugddeliquentierecht in België en Vlaanderen.............................................................................................29
Beroepsgeheim...................................................................................................................................................35
Context...........................................................................................................................................................35
Wettelijke bepaling.........................................................................................................................................35
Schema’s.........................................................................................................................................................36
Beroepsgeheim vs. andere geheimhoudingsplichten....................................................................................39
Besluit.............................................................................................................................................................40
Internering..........................................................................................................................................................41
Inhoud interneringswet..................................................................................................................................41
Definitie internering (art. 2)...........................................................................................................................42
Voorwaarden internering (art. 9)...................................................................................................................42
Forensisch psychiatrisch deskundigenonderzoek..........................................................................................43
Kamer voor de Bescherming van de Maatschappij (KBM).............................................................................43
FPC Antwerpen en Gent.................................................................................................................................45
Deel 4: Gezondheidsrecht............................................................................................................................ 48
Examenvragen....................................................................................................................................................48
Gezondheidszorgberoepen.................................................................................................................................48
Wet Uitoefening Gezondheidszorgberoepen (WUG)....................................................................................48
Onwettige uitoefening van de geneeskunde.................................................................................................49
Toegang en uitoefeningsvoorwaarden..........................................................................................................50
Uitoefening niet conventionele praktijken....................................................................................................53
Plichtenleer en tucht voor psychologen.........................................................................................................54
Patiëntenrechten................................................................................................................................................55
Definities (art. 2) en toepassingsgebied (art. 3).............................................................................................55
Samenwerking, respect en overleg................................................................................................................56
1
, Wettelijke verankering vroegtijdige zorgplanning.........................................................................................56
Rechten...........................................................................................................................................................56
Vertegenwoordigingsregeling........................................................................................................................63
Kwaliteit van gezondheidszorg...........................................................................................................................65
Bekwaamheid, visum en registratie...............................................................................................................65
Karakterisatie en omkadering (art. 12-14).....................................................................................................66
Diagnostische en therapeutische vrijheid......................................................................................................66
Continuïteit en permanentie..........................................................................................................................66
Voorschriften (art. 27-30)...............................................................................................................................67
Voorwaardelijk recht om reclame te maken..................................................................................................67
Beroepsgeheim...............................................................................................................................................68
Toezichtscommissie........................................................................................................................................70
Recht op een honorarium..............................................................................................................................71
Medische aansprakelijkheid...............................................................................................................................72
Historiek, doelstellingen en krachtlijnen van de wet Medische Ongevallen.................................................72
Toepassingsgebied van de wet medische ongevallen....................................................................................73
Voorwaarden voor vergoeding bij het Fonds.................................................................................................74
Casussen.........................................................................................................................................................75
Deel 1: Inleiding tot recht
weblectures
2
,Deel 2: Persoon, familie en recht
Overzicht
- Statuut van de minderjarige, kinderen en ouders: reader p. 9-42
- Partnerschap: tweerelaties – huwelijk en samenwoning: reader p. 43-96
Statuut van de minderjarige, kinderen en ouders
Minderjarige is een persoon die de volle leeftijd van 18 jaar nog niet bereikt heeft (art. 388 oud BW)
beschermingsstatuut:
= bevoegdheid
Handelingsonbekwaamheid minderjarige
Handelings(on)bekwaamheid = juridische (on)bekwaamheid (wat mag je wel/niet doen?)
Wils(on)bekwaamheid = feitelijke (on)bekwaamheid (wat kan je doen? weloverwogen beslissingen?)
vanaf 18j wilsbekwaam én volledig handelingsbekwaam geschat door de wet
Uitzonderingen voor bepaalde gevallen (vb. persoon met verstandelijke beperking)
Minderjarige mag rechten en plichten niet zelf en zelfstandig uitoefenen
Uitzondering*: minderjarige wél handelingsbekwaam voor bepaalde rechtshandelingen, want
bekwaamheid neemt toe met de toenemende capaciteit, autonomie (en leeftijd)
Vertegenwoordiging door ouders of voogd
Uitzondering: minderjarige stelt handeling wel zelf, maar niet zelfstandig
= beperkte handelingsonbekwaamheid
*Uitzonderlijke handelingsbekwaamheid
Geen bepaalde leeftijd: vb.
- Verzet tegen wegnemen organen na overlijden
- Openen van spaarrekening
- Erkennen kind
- Patiëntenrechten
- Dagdagelijkse handelingen (vb. dingen betalen met bankkaart)
- Uitoefening persoonlijkheids- en grondrechten
Vanaf bepaalde leeftijd: vb.
- Vanaf 12 j optreden in procedures inzake jeugd-beschermingsmaatregelen t.a.v.
minderjarige (Jeugdbeschermingswet)
- Vanaf 12 j instemmen naamsverandering (o.a. art. 335 § 4, 370/4 § 1 oud BW)
- Vanaf 13 j account sociale media (art. 7 wet 30 juli 2018 verwerking
persoonsgegevens)
- Vanaf 16 j testament helft goederen (art. 4.138 § 2 BW)
Wet Patiëntenrechten
Art. 12 § 2: “De patiënt wordt betrokken bij de uitoefening van zijn rechten rekening houdend met
zijn leeftijd en maturiteit. De in deze wet opgesomde rechten kunnen door de minderjarige patiënten
die tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat kan worden geacht, zelfstandig worden
uitgeoefend”.
Uitzondering op handelingsonbekwaamheid
3
, Gaat uit van graduele ontwikkeling van minderjarigen
o Onmondig: patiëntenrechten door de ouder
o Mondig maar nog niet wilsbekwaam (onvoldoende matuur): patiëntenrechten door
de ouder, betrokkenheid en samenwerking met minderjarige
o Wilsbekwaam (voldoende matuur): patiëntenrechten door minderjarige
Wie vertegenwoordigt het kind? = gezag over minderjarige (art. 376 oud BW)
Machtigingsvereiste
o Beginsel: ouder(s) als vertegenwoordiger(s) moet(en) geen bijzondere formaliteiten
vervullen
o Belangrijke rechtshandelingen: voorafgaande machtiging bij vrederechter (art. 378 § 1
en 410 oud BW) (vb. lening, goederen verkopen van kind, schadevergoeding aan kind)
o Verkoop onroerend goed minderjarige:
Machtiging vrederechter + openbare verkoop (art. 1186 Ger.W.)
Voor verkoop uit de hand: bijkomende machtiging vrederechter (art. 1193
Ger.W.)
Wanneer ouders bij een machtigingbehoevende handeling opgetreden zónder vereiste
machtiging = relatieve nietigheid
Wanneer minderjarige zelf is opgetreden voor handeling waarvoor niet bekwaam:
o Geen onderscheidingsvermogen
Altijd nietig
o Onderscheidingsvermogen
Geen formaliteiten vereist: nietig bij bewezen benadeling
Wel formaliteiten vereist: nietig ongeacht benadeling
Beperkte handelingsonbekwaamheid
Minderjarige kan zelf optreden, maar niet zelfstandig
Wel zelf geen vertegenwoordiging
Niet zelfstandig bescherming via
o Bijstand: minderjarige treedt zelf op, maar met bijstand van persoon die ouderlijk
gezag uitoefent, die samen met hem optreedt
Vb. eerste inschrijving in bevolkingsregister na verlaten ouderlijke woonst,
vanaf 12 j. transgender verzoek tot voornaamsverandering, vanaf 16 j.
transgender aangifte met oog op aanpassing registratie, geslacht in
geboorteakte
o Instemming: minderjarige treedt zelf en alleen op, maar met instemming van
persoon die ouderlijk gezag uitoefent
Vb. aangaan van huwelijk, euthanasie, opvragen vanaf 16 j meer dan 125
EUR/maand van een door hem geopende spaarrekening
o Verzet
Ouderlijke rechten en plichten
Ouderlijk gezag
Verplichtingen rechten en bevoegdheden
= om verantwoordelijkheden te vervullen moeten ouders zeggenschap en recht tot bevoegdheid
Bestanddelen van ouderlijk gezag (LEZEN in reader)
1. Recht op persoonlijk contact (hoofdstuk 4)
2. Gezag m.b.t. de persoon van de minderjarige
3. Goederenbeheer en vertegenwoordiging (zie reader)
4
Deel 1: Inleiding tot recht............................................................................................................................... 2
Deel 2: Persoon, familie en recht.................................................................................................................... 3
Statuut van de minderjarige, kinderen en ouders................................................................................................3
Handelingsonbekwaamheid minderjarige.......................................................................................................3
Ouderlijke rechten en plichten.........................................................................................................................4
Voogdij............................................................................................................................................................11
Recht op persoonlijk contact met minderjarige.............................................................................................12
Partnerschap: huwelijk en samenwoning...........................................................................................................13
Inleiding..........................................................................................................................................................13
Huwelijk..........................................................................................................................................................13
Wettelijke samenwoning................................................................................................................................18
Feitelijke samenwoning..................................................................................................................................19
Oefening.........................................................................................................................................................19
Deel 3: Welzijnsrecht................................................................................................................................... 21
Jeugdhulprecht...................................................................................................................................................21
Ontstaansgeschiedenis Integrale Jeugdhulp (IJH)..........................................................................................21
Toepassingsgebied.........................................................................................................................................21
Vrijwillige jeugdhulp.......................................................................................................................................22
Gemandateerde jeugdhulp............................................................................................................................24
Gerechtelijke jeugdhulp.................................................................................................................................26
De omvang van jeugddelinquentie.................................................................................................................28
Wat is jeugddelinquentierecht?.....................................................................................................................28
Jeugddeliquentierecht in België en Vlaanderen.............................................................................................29
Beroepsgeheim...................................................................................................................................................35
Context...........................................................................................................................................................35
Wettelijke bepaling.........................................................................................................................................35
Schema’s.........................................................................................................................................................36
Beroepsgeheim vs. andere geheimhoudingsplichten....................................................................................39
Besluit.............................................................................................................................................................40
Internering..........................................................................................................................................................41
Inhoud interneringswet..................................................................................................................................41
Definitie internering (art. 2)...........................................................................................................................42
Voorwaarden internering (art. 9)...................................................................................................................42
Forensisch psychiatrisch deskundigenonderzoek..........................................................................................43
Kamer voor de Bescherming van de Maatschappij (KBM).............................................................................43
FPC Antwerpen en Gent.................................................................................................................................45
Deel 4: Gezondheidsrecht............................................................................................................................ 48
Examenvragen....................................................................................................................................................48
Gezondheidszorgberoepen.................................................................................................................................48
Wet Uitoefening Gezondheidszorgberoepen (WUG)....................................................................................48
Onwettige uitoefening van de geneeskunde.................................................................................................49
Toegang en uitoefeningsvoorwaarden..........................................................................................................50
Uitoefening niet conventionele praktijken....................................................................................................53
Plichtenleer en tucht voor psychologen.........................................................................................................54
Patiëntenrechten................................................................................................................................................55
Definities (art. 2) en toepassingsgebied (art. 3).............................................................................................55
Samenwerking, respect en overleg................................................................................................................56
1
, Wettelijke verankering vroegtijdige zorgplanning.........................................................................................56
Rechten...........................................................................................................................................................56
Vertegenwoordigingsregeling........................................................................................................................63
Kwaliteit van gezondheidszorg...........................................................................................................................65
Bekwaamheid, visum en registratie...............................................................................................................65
Karakterisatie en omkadering (art. 12-14).....................................................................................................66
Diagnostische en therapeutische vrijheid......................................................................................................66
Continuïteit en permanentie..........................................................................................................................66
Voorschriften (art. 27-30)...............................................................................................................................67
Voorwaardelijk recht om reclame te maken..................................................................................................67
Beroepsgeheim...............................................................................................................................................68
Toezichtscommissie........................................................................................................................................70
Recht op een honorarium..............................................................................................................................71
Medische aansprakelijkheid...............................................................................................................................72
Historiek, doelstellingen en krachtlijnen van de wet Medische Ongevallen.................................................72
Toepassingsgebied van de wet medische ongevallen....................................................................................73
Voorwaarden voor vergoeding bij het Fonds.................................................................................................74
Casussen.........................................................................................................................................................75
Deel 1: Inleiding tot recht
weblectures
2
,Deel 2: Persoon, familie en recht
Overzicht
- Statuut van de minderjarige, kinderen en ouders: reader p. 9-42
- Partnerschap: tweerelaties – huwelijk en samenwoning: reader p. 43-96
Statuut van de minderjarige, kinderen en ouders
Minderjarige is een persoon die de volle leeftijd van 18 jaar nog niet bereikt heeft (art. 388 oud BW)
beschermingsstatuut:
= bevoegdheid
Handelingsonbekwaamheid minderjarige
Handelings(on)bekwaamheid = juridische (on)bekwaamheid (wat mag je wel/niet doen?)
Wils(on)bekwaamheid = feitelijke (on)bekwaamheid (wat kan je doen? weloverwogen beslissingen?)
vanaf 18j wilsbekwaam én volledig handelingsbekwaam geschat door de wet
Uitzonderingen voor bepaalde gevallen (vb. persoon met verstandelijke beperking)
Minderjarige mag rechten en plichten niet zelf en zelfstandig uitoefenen
Uitzondering*: minderjarige wél handelingsbekwaam voor bepaalde rechtshandelingen, want
bekwaamheid neemt toe met de toenemende capaciteit, autonomie (en leeftijd)
Vertegenwoordiging door ouders of voogd
Uitzondering: minderjarige stelt handeling wel zelf, maar niet zelfstandig
= beperkte handelingsonbekwaamheid
*Uitzonderlijke handelingsbekwaamheid
Geen bepaalde leeftijd: vb.
- Verzet tegen wegnemen organen na overlijden
- Openen van spaarrekening
- Erkennen kind
- Patiëntenrechten
- Dagdagelijkse handelingen (vb. dingen betalen met bankkaart)
- Uitoefening persoonlijkheids- en grondrechten
Vanaf bepaalde leeftijd: vb.
- Vanaf 12 j optreden in procedures inzake jeugd-beschermingsmaatregelen t.a.v.
minderjarige (Jeugdbeschermingswet)
- Vanaf 12 j instemmen naamsverandering (o.a. art. 335 § 4, 370/4 § 1 oud BW)
- Vanaf 13 j account sociale media (art. 7 wet 30 juli 2018 verwerking
persoonsgegevens)
- Vanaf 16 j testament helft goederen (art. 4.138 § 2 BW)
Wet Patiëntenrechten
Art. 12 § 2: “De patiënt wordt betrokken bij de uitoefening van zijn rechten rekening houdend met
zijn leeftijd en maturiteit. De in deze wet opgesomde rechten kunnen door de minderjarige patiënten
die tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat kan worden geacht, zelfstandig worden
uitgeoefend”.
Uitzondering op handelingsonbekwaamheid
3
, Gaat uit van graduele ontwikkeling van minderjarigen
o Onmondig: patiëntenrechten door de ouder
o Mondig maar nog niet wilsbekwaam (onvoldoende matuur): patiëntenrechten door
de ouder, betrokkenheid en samenwerking met minderjarige
o Wilsbekwaam (voldoende matuur): patiëntenrechten door minderjarige
Wie vertegenwoordigt het kind? = gezag over minderjarige (art. 376 oud BW)
Machtigingsvereiste
o Beginsel: ouder(s) als vertegenwoordiger(s) moet(en) geen bijzondere formaliteiten
vervullen
o Belangrijke rechtshandelingen: voorafgaande machtiging bij vrederechter (art. 378 § 1
en 410 oud BW) (vb. lening, goederen verkopen van kind, schadevergoeding aan kind)
o Verkoop onroerend goed minderjarige:
Machtiging vrederechter + openbare verkoop (art. 1186 Ger.W.)
Voor verkoop uit de hand: bijkomende machtiging vrederechter (art. 1193
Ger.W.)
Wanneer ouders bij een machtigingbehoevende handeling opgetreden zónder vereiste
machtiging = relatieve nietigheid
Wanneer minderjarige zelf is opgetreden voor handeling waarvoor niet bekwaam:
o Geen onderscheidingsvermogen
Altijd nietig
o Onderscheidingsvermogen
Geen formaliteiten vereist: nietig bij bewezen benadeling
Wel formaliteiten vereist: nietig ongeacht benadeling
Beperkte handelingsonbekwaamheid
Minderjarige kan zelf optreden, maar niet zelfstandig
Wel zelf geen vertegenwoordiging
Niet zelfstandig bescherming via
o Bijstand: minderjarige treedt zelf op, maar met bijstand van persoon die ouderlijk
gezag uitoefent, die samen met hem optreedt
Vb. eerste inschrijving in bevolkingsregister na verlaten ouderlijke woonst,
vanaf 12 j. transgender verzoek tot voornaamsverandering, vanaf 16 j.
transgender aangifte met oog op aanpassing registratie, geslacht in
geboorteakte
o Instemming: minderjarige treedt zelf en alleen op, maar met instemming van
persoon die ouderlijk gezag uitoefent
Vb. aangaan van huwelijk, euthanasie, opvragen vanaf 16 j meer dan 125
EUR/maand van een door hem geopende spaarrekening
o Verzet
Ouderlijke rechten en plichten
Ouderlijk gezag
Verplichtingen rechten en bevoegdheden
= om verantwoordelijkheden te vervullen moeten ouders zeggenschap en recht tot bevoegdheid
Bestanddelen van ouderlijk gezag (LEZEN in reader)
1. Recht op persoonlijk contact (hoofdstuk 4)
2. Gezag m.b.t. de persoon van de minderjarige
3. Goederenbeheer en vertegenwoordiging (zie reader)
4
