Ziektebeeld
CVA
CARDIOLOGIE / NEUROLOGIE AFDELING
,Wat is een CVA?
In deze paragraaf gaan we in op het Cerebro Vasculair Accident (CVA). Een CVA, ook wel beroerte,
attaque, hersenbloeding of herseninfarct genoemd, treedt op wanneer de bloedvoorziening in de
hersenen plotseling wordt verstoord. Dit is meestal het gevolg van een afsluiting door een stolsel of
een lek in een hersenbloedvat. Een CVA kan ernstige gevolgen hebben, zoals in het volgende
voorbeeld.
Oorzaken van een CVA
Meestal treedt een CVA op in de middelste hersenarterie. De oorzaak is in ongeveer tachtig procent
van de gevallen een herseninfarct (afsluiting van een bloedvat). Een herseninfarct kan ontstaan door
een stolsel dat in de hersenarterie zelf ontstaat: een trombose. Een herseninfarct kan ook het gevolg
zijn van een stolsel dat van elders uit het lichaam komt en in de hersenarterie blijft steken: een
hersenembolie. In gezonde bloedvaten ontstaan niet zo gemakkelijk stolsels, maar wel in bloedvaten
met aderverkalking. Een CVA wordt daarom altijd genoemd als één van de gevaren van arteriosclerose.
Een andere mogelijke oorzaak van een CVA is een hersenbloeding. Een hersenbloeding is het gevolg
van een lek in een hersenbloedvat. Dit komt vaker voor bij sclerotisch veranderde vaten, vooral als er
tegelijkertijd een hoge bloeddruk bestaat. Hierdoor ontstaat er een zwakke plek in een bloedvat,
waardoor dat kan knappen. Door het CVA sterven hersencellen af.
Risicofactoren
Op hogere leeftijd neemt de kans op een CVA toe, omdat bij iedereen in meer of mindere mate
aderverkalking ontstaat. Er zijn een aantal risicofactoren waardoor de kans op het krijgen van een CVA
vergroot wordt. Deze risicofactoren kunnen de mate van aderverkalking versnellen en laten toenemen.
De belangrijkste risicofactoren zijn:
- Hoge bloeddruk.
- Roken.
- Suikerziekte (diabetes mellitus).
- Hoog cholesterol.
- Doorgemaakt hartinfarct in het verleden.
- Eerdere TIA/beroerte.
- Overgewicht.
- Weinig lichamelijke activiteit.
- Ongezonde voeding.
- Langdurige stress.
- Overmatig alcoholgebruik (meer dan 2 glazen per dag).
- OSAS/slaapapneu.
- Andere familieleden met hart- en vaatziekten.
Symptomen
Op het moment dat het CVA optreedt, kan de zorgvrager meestal kortere of langere tijd bewusteloos
zijn. De zorgvrager vertoont verlammingen en heeft vaak spraak- en denkproblemen. In het begin zijn
de symptomen vaak ernstiger, doordat er ook hersenoedeem optreedt. Als dit oedeem geleidelijk
wegtrekt en de zorgvrager door revalidatie de goede hersengedeelten traint, kunnen weer veel van de
verloren gegane functies terugkeren. De plaats van het infarct bepaalt de verschijnselen. Meestal heeft
de zorgvrager een halfzijdige verlamming, een hemiplegie. Als de linkerkant van de hersenen is
aangedaan zijn de rechterarm en het rechterbeen verlamd, en omgekeerd. Een CVA ontstaat
plotseling.
- Bewusteloosheid.
- Verlammingen in het gezicht (scheve mond, scheef oog).
- Warrig spreken en denken.
- Verlammingen (meestal aan één zijde van het lichaam).
- Verstoring of verlies van het gezichtsvermogen.
CARDIOLOGIE / NEUROLOGIE AFDELING
, - Tintelingen of een verdoofd gevoel in een arm, been of gezicht.
- Ernstige hoofdpijn (meestal bij een bloeding).
- Duizeligheid en evenwichtsstoornissen.
Direct na de beroerte is de verlamming slap. Na een week tot enkele maanden neemt de spierspanning
toe en worden de verlammingen gaandeweg spastisch. Door de hoge spierspanning kunnen
contracturen ontstaan. Aan de aangedane zijde kan ook het gevoel verminderd zijn. Een aanraking of
een pijnprikkel wordt minder goed of helemaal niet gevoeld of er is een verstoring van het
lichaamsschema. Daardoor is de zorgvrager zich minder bewust van die aangedane kant van het
lichaam. Hij kan deze zelfs ontkennen of negeren. Dan stapt hij pardoes uit bed en valt vervolgens op
de grond, omdat hij niet kan lopen. Verlamming van de gezichtsspieren en keelspieren kan problemen
veroorzaken met praten (dysartrie) en met slikken. De zorgvrager kan moeite hebben zijn plas of
ontlasting op te houden of juist om zijn blaas leeg te plassen. Daarnaast kan er een merkwaardige
gezichtsvelduitval optreden: een halve blindheid aan elk oog, hemianopsie genoemd. De zorgvrager
kan de voorwerpen links of rechts van de middellijn niet zien. Omdat hij zich niet bewust is van die
beperking, eet hij maar één helft van
zijn bord leeg.
Linkszijdige hersenbeschadiging kan
afasie veroorzaken: een taal- of
spreekstoornis. Afasie kan motorisch
of sensorisch zijn. Bij motorische
afasie kan de zorgvrager niet
spreken, maar begrijpt hij wel wat er
gezegd wordt. Bij een sensorische
afasie begrijpt de zorgvrager niet wat
er wordt gezegd, maar kan hij wel woorden en zinnen vormen. Deze hebben echter geen logische
betekenis. Daarnaast kan de afatische zorgvrager lees- en schrijfproblemen hebben. Vaak houdt de
zorgvrager geheugenstoornissen. Daardoor is het voor hem lastig om nieuwe dingen te leren en om
iets wat hij in een bepaalde situatie heeft geleerd ook in ander verband toe te passen. Daarom heeft
thuis revalideren veel voordelen boven het revalideren in een instelling. Er treden ook dikwijls
emotionele en psychische veranderingen op. Kort na een beroerte kan de zorgvrager moeite hebben
om zijn emoties onder controle te houden. Hij kan zonder duidelijke redenen gaan lachen of huilen.
Diagnose en behandeling:
De diagnose CVA wordt gesteld aan de hand van de plotselinge bewusteloosheid en de typische
halfzijdige verlamming en spraakstoornissen. De zorgvrager wordt acuut in het ziekenhuis opgenomen.
Hier wordt altijd een CT-scan gedaan om het CVA aan te tonen. Bloedonderzoek en een ECG kunnen
eventuele achterliggende problemen aantonen. Als het CVA veroorzaakt is door een trombus of een
embolie, dan kan antistollingstherapie worden gegeven. Genezing van het CVA is niet mogelijk, want
dode hersencellen worden niet vervangen. Wel kunnen soms andere hersendelen functies overnemen.
Ook andere aandoeningen die mede oorzaak van het CVA zijn, worden behandeld. Mogelijke
medeoorzaken zijn hartritmestoornissen, hoge bloeddruk en diabetes mellitus. Een andere kant van
de behandeling is het voorkomen van complicaties zoals contracturen, urineweginfecties en decubitus.
Ten slotte wordt zo snel mogelijk met de revalidatie gestart. Hiervoor worden vaak fysiotherapie,
logopedie en ergotherapie ingeschakeld. Het meeste herstel vindt in de eerste zes maanden plaats.
Fasen na een CVA
De behandeling van een CVA kan onderverdeeld worden in drie fasen:
De acute fase:
De acute fase is de eerste fase na een CVA. De zorgvrager wordt in deze fase meestal opgenomen op
een stroke unit van het ziekenhuis. Doel van de ziekenhuisopname is: diagnose stellen: snelle
CARDIOLOGIE / NEUROLOGIE AFDELING
CVA
CARDIOLOGIE / NEUROLOGIE AFDELING
,Wat is een CVA?
In deze paragraaf gaan we in op het Cerebro Vasculair Accident (CVA). Een CVA, ook wel beroerte,
attaque, hersenbloeding of herseninfarct genoemd, treedt op wanneer de bloedvoorziening in de
hersenen plotseling wordt verstoord. Dit is meestal het gevolg van een afsluiting door een stolsel of
een lek in een hersenbloedvat. Een CVA kan ernstige gevolgen hebben, zoals in het volgende
voorbeeld.
Oorzaken van een CVA
Meestal treedt een CVA op in de middelste hersenarterie. De oorzaak is in ongeveer tachtig procent
van de gevallen een herseninfarct (afsluiting van een bloedvat). Een herseninfarct kan ontstaan door
een stolsel dat in de hersenarterie zelf ontstaat: een trombose. Een herseninfarct kan ook het gevolg
zijn van een stolsel dat van elders uit het lichaam komt en in de hersenarterie blijft steken: een
hersenembolie. In gezonde bloedvaten ontstaan niet zo gemakkelijk stolsels, maar wel in bloedvaten
met aderverkalking. Een CVA wordt daarom altijd genoemd als één van de gevaren van arteriosclerose.
Een andere mogelijke oorzaak van een CVA is een hersenbloeding. Een hersenbloeding is het gevolg
van een lek in een hersenbloedvat. Dit komt vaker voor bij sclerotisch veranderde vaten, vooral als er
tegelijkertijd een hoge bloeddruk bestaat. Hierdoor ontstaat er een zwakke plek in een bloedvat,
waardoor dat kan knappen. Door het CVA sterven hersencellen af.
Risicofactoren
Op hogere leeftijd neemt de kans op een CVA toe, omdat bij iedereen in meer of mindere mate
aderverkalking ontstaat. Er zijn een aantal risicofactoren waardoor de kans op het krijgen van een CVA
vergroot wordt. Deze risicofactoren kunnen de mate van aderverkalking versnellen en laten toenemen.
De belangrijkste risicofactoren zijn:
- Hoge bloeddruk.
- Roken.
- Suikerziekte (diabetes mellitus).
- Hoog cholesterol.
- Doorgemaakt hartinfarct in het verleden.
- Eerdere TIA/beroerte.
- Overgewicht.
- Weinig lichamelijke activiteit.
- Ongezonde voeding.
- Langdurige stress.
- Overmatig alcoholgebruik (meer dan 2 glazen per dag).
- OSAS/slaapapneu.
- Andere familieleden met hart- en vaatziekten.
Symptomen
Op het moment dat het CVA optreedt, kan de zorgvrager meestal kortere of langere tijd bewusteloos
zijn. De zorgvrager vertoont verlammingen en heeft vaak spraak- en denkproblemen. In het begin zijn
de symptomen vaak ernstiger, doordat er ook hersenoedeem optreedt. Als dit oedeem geleidelijk
wegtrekt en de zorgvrager door revalidatie de goede hersengedeelten traint, kunnen weer veel van de
verloren gegane functies terugkeren. De plaats van het infarct bepaalt de verschijnselen. Meestal heeft
de zorgvrager een halfzijdige verlamming, een hemiplegie. Als de linkerkant van de hersenen is
aangedaan zijn de rechterarm en het rechterbeen verlamd, en omgekeerd. Een CVA ontstaat
plotseling.
- Bewusteloosheid.
- Verlammingen in het gezicht (scheve mond, scheef oog).
- Warrig spreken en denken.
- Verlammingen (meestal aan één zijde van het lichaam).
- Verstoring of verlies van het gezichtsvermogen.
CARDIOLOGIE / NEUROLOGIE AFDELING
, - Tintelingen of een verdoofd gevoel in een arm, been of gezicht.
- Ernstige hoofdpijn (meestal bij een bloeding).
- Duizeligheid en evenwichtsstoornissen.
Direct na de beroerte is de verlamming slap. Na een week tot enkele maanden neemt de spierspanning
toe en worden de verlammingen gaandeweg spastisch. Door de hoge spierspanning kunnen
contracturen ontstaan. Aan de aangedane zijde kan ook het gevoel verminderd zijn. Een aanraking of
een pijnprikkel wordt minder goed of helemaal niet gevoeld of er is een verstoring van het
lichaamsschema. Daardoor is de zorgvrager zich minder bewust van die aangedane kant van het
lichaam. Hij kan deze zelfs ontkennen of negeren. Dan stapt hij pardoes uit bed en valt vervolgens op
de grond, omdat hij niet kan lopen. Verlamming van de gezichtsspieren en keelspieren kan problemen
veroorzaken met praten (dysartrie) en met slikken. De zorgvrager kan moeite hebben zijn plas of
ontlasting op te houden of juist om zijn blaas leeg te plassen. Daarnaast kan er een merkwaardige
gezichtsvelduitval optreden: een halve blindheid aan elk oog, hemianopsie genoemd. De zorgvrager
kan de voorwerpen links of rechts van de middellijn niet zien. Omdat hij zich niet bewust is van die
beperking, eet hij maar één helft van
zijn bord leeg.
Linkszijdige hersenbeschadiging kan
afasie veroorzaken: een taal- of
spreekstoornis. Afasie kan motorisch
of sensorisch zijn. Bij motorische
afasie kan de zorgvrager niet
spreken, maar begrijpt hij wel wat er
gezegd wordt. Bij een sensorische
afasie begrijpt de zorgvrager niet wat
er wordt gezegd, maar kan hij wel woorden en zinnen vormen. Deze hebben echter geen logische
betekenis. Daarnaast kan de afatische zorgvrager lees- en schrijfproblemen hebben. Vaak houdt de
zorgvrager geheugenstoornissen. Daardoor is het voor hem lastig om nieuwe dingen te leren en om
iets wat hij in een bepaalde situatie heeft geleerd ook in ander verband toe te passen. Daarom heeft
thuis revalideren veel voordelen boven het revalideren in een instelling. Er treden ook dikwijls
emotionele en psychische veranderingen op. Kort na een beroerte kan de zorgvrager moeite hebben
om zijn emoties onder controle te houden. Hij kan zonder duidelijke redenen gaan lachen of huilen.
Diagnose en behandeling:
De diagnose CVA wordt gesteld aan de hand van de plotselinge bewusteloosheid en de typische
halfzijdige verlamming en spraakstoornissen. De zorgvrager wordt acuut in het ziekenhuis opgenomen.
Hier wordt altijd een CT-scan gedaan om het CVA aan te tonen. Bloedonderzoek en een ECG kunnen
eventuele achterliggende problemen aantonen. Als het CVA veroorzaakt is door een trombus of een
embolie, dan kan antistollingstherapie worden gegeven. Genezing van het CVA is niet mogelijk, want
dode hersencellen worden niet vervangen. Wel kunnen soms andere hersendelen functies overnemen.
Ook andere aandoeningen die mede oorzaak van het CVA zijn, worden behandeld. Mogelijke
medeoorzaken zijn hartritmestoornissen, hoge bloeddruk en diabetes mellitus. Een andere kant van
de behandeling is het voorkomen van complicaties zoals contracturen, urineweginfecties en decubitus.
Ten slotte wordt zo snel mogelijk met de revalidatie gestart. Hiervoor worden vaak fysiotherapie,
logopedie en ergotherapie ingeschakeld. Het meeste herstel vindt in de eerste zes maanden plaats.
Fasen na een CVA
De behandeling van een CVA kan onderverdeeld worden in drie fasen:
De acute fase:
De acute fase is de eerste fase na een CVA. De zorgvrager wordt in deze fase meestal opgenomen op
een stroke unit van het ziekenhuis. Doel van de ziekenhuisopname is: diagnose stellen: snelle
CARDIOLOGIE / NEUROLOGIE AFDELING
