Samenleven verstaan 2
Module 1: Visies op sociaal werk
Voorwoord
Wat gebeurt er in de wereld?
- Wie?
- Wat?
- Waar?
- Wanneer?
- Waarom?
Wie is wie?
Naam Functie
Ursula Von Der Leyen Europese Commissie
Charles Michel Europese Raad
Roberta Mersola Europees Parlement
Alexander de Croo Federaal eerste minister
Jan Jambon Minister-president = eerste minister op Vlaams
niveau
Cathy Berx Gouverneur van Provincie Antwerpen
- Bovendien is er een veelheid aan nationale en supranationale instellingen.
- Dikwijls zijn ze in het ene land totaal anders georganiseerd dan in het andere.
Dikwijls betekent een functie in het ene land veel macht en in het andere nauwelijks. Het
maakt het er niet eenvoudiger op om door de bomen het bos te zien.
Ver van mijn bed show?
- Van wieg tot graf?
Politiek is belangrijk van je geboorte tot je dood
Bijvoorbeeld: Je bent al verzekerd als baby
5 verschillende verkiezingen
- Om de 6 jaar
Provincieraad
Gemeenteraad
- Om de 5 jaar
Vlaams parlement
Federaal parlement = Kamer en Senaat
Europees parlement
Stemrecht voor iedereen?
- Mogen stemmen is een voorrecht
- Stemrecht is niet voor iedereen weggelegd
Ook in België kunnen bepaalde mensen niet stemmen en dus niet deelnemen aan de
politiek
Denk aan mensen die geen papieren hebben, mensen die illegaal in België verblijven, …
- Of alleen voor eersterangs burgers?
1
,Krachtlijnen als kompas voor het sociaal werk
Handboek #sociaawerk vanaf p.21
- Politiserend werken opdat mensen gebruik zouden maken van hun sociale rechten en
voordelen
Wat maakt dat mensen hier wel of niet van kunnen gebruik maken?
- Nabijheid
Sociaal werker moet zo dicht mogelijk bij de leefwereld van de cliënt aan de slag gaan
Niet beperken tot disk work maar ook uitbreiden tot huisbezoeken, outreachend werken,
werken in buurthuizen, werken in dienstencentra
Hulpverlening is onvoorwaardelijk, laagdrempelig en sociaal werker moet zich kunnen
verbinden met de cliënt
Professionele spanning tussen afstand en nabijheid bewaken
- Procesmatig
Handelen moeten ze voortdurend afstemmen op alle te verwachten en onverwachte
gebeurtenissen die zich voordoen in het veranderingsproces die samen met cliënten
wordt gemaakt
Iteratief proces waar cliënt mee stappen in de hulpverlening bepaald = baas in eigen
verhaal
Ervaringskennis van de hulpvrager wordt gebruikt, ervaringsdeskundige worden ingezet
Nadruk op zelfregie van hulpvrager in eigen hulpverlening
- Generalistisch
Nooit slechts op 1 levensdomein focussen maar op de gehele situatie van de mensen als
een geheel
Holistische benadering = mensen in zijn geheel benaderen
Ervan uitgaan dat complexiteit het uitgangspunt is
- Verbindend
Sociaal werker legt zowel accent op empowerment = uitgaan van de krachten van de
mensen als op emancipatorische processen = ingrijpen in de samenleving zodat mensen
tot en aan hun rechten kunnen komen
Belang van netwerken, netwerken maken, sterke en zwakke netwerken gaan gebruiken
Perspectieven op armoede volgens Jan Vranken
1. Individueel schuldperspectief versus individueel ongevallenperspectief
2. Institutioneel schuldperspectief versus institutioneel ongevallenperspectief
3. Maatschappelijk schuldperspectief versus maatschappelijk ongevallenperspectief
- Manier waarop we naar armoede kijken bepalen mee of mensen tot hun rechten komen of
niet
- Sociaal werkers moeten maatschappelijk schuldperspectief hanteren want als we er op deze
manier naar kijken kan er een beleid ontwikkeld worden dat ervoor zorgt dat het structurele
uitsluitingsmechanisme worden aangepakt en daardoor moeten we politiserend werken
Maatschappelijk werkers moeten stem laten horen in beleid
Maatschappelijk werkers moeten stem geven aan personen die in onze samenleving uit
de boot vallen en dus niet tot aan hun rechten komen
2
,Wat kan een gemeente doen om de armoede te
bestrijden?
Video + begeleidende tekst
Wat zegt de wetenschap: Hoe kan een gemeentebestuur armoede
aanpakken?
- In België leeft 16 procent van de mensen met een inkomen onder de armoedegrens.
Iedereen lijkt het een schande te vinden en politici van alle partijen willen armoede
verminderen.
- Maar het toenemende aantal kinderen dat opgroeit in kansarmoede legt het ontbreken van
een doeltreffend beleid pijnlijk bloot.
- Wat moet en kan er, los van ideologie, gebeuren? Wat zegt de wetenschap hierover?
- Armoede-expert Wim Van Lancker helpt de gemeentebesturen op weg.
Politici hebben standpunten en meningen maar... Wat zegt de wetenschap? De lage-
emissiezone, het circulatieplan of de betonstop? Complexe problemen die de
verkiezingsdebatten beheersen. Maar waar eindigen de feiten en waar beginnen de
meningen?
In "Wat zegt de wetenschap" zetten onderzoekers de hele week de feiten, nuance en
(historische) context over één bepaald onderwerp op een rij.
Structureel versus flankerend beleid
- Flankerend beleid probeert het leven van mensen in armoede wat beter te maken
Lege brooddozen = de school zorgt ervoor dat ze toch een maaltijd krijgen
Het probleem is hier dat je de honger hebt weggenomen maar het onderliggende
probleem is er nog steeds = structureel beleid nodig
- Structureel beleid is de sociale zekerheid, activeringsbeleid, onderwijsbeleid, woonbeleid
Structureel beleid Flankerend beleid
Sociale zekerheid Zelf maaltijden geven
Onderwijs Zelf woningen voorzien
Activeringsbeleid
Woonbeleid
- Wat kunnen gemeenten dan wel doen?
1. Kennis armere wijken = we weten in welke wijken armoede het grootste is
Armste wijken = minder kinderopvang aanwezig = gemeente moeten waar de nood het
hoogste is meer plaatsen voorzien
Als ze dit doen zorgen ze er meteen voor dat de tewerkstellingskansen erop vooruitgaan
2. Progressief universalisme: Iedereen kan worden geholpen maar meest kwetsbaren worden
extra geholpen = extra inspanningen voor de meeste kwetsbaren
Huizen van het kind = samenwerkingsverbanden tussen organisaties die werken rond
opvoeding en gezin
Als mensen langskomen met vragen, waarom dan niet systematisch en structureel
nagaan of ze ook recht hebben op de verhoogde kinderbijslag? = zo werk je ook op lokale
vlak structureel
3. Armoedebestrijding is meer dan het OCMW alleen = Integratie OCMW in de gemeente
Veel mensen vinden hun weg niet naar het OCMW of willen de weg hiernaartoe niet
vinden omdat er een stigma oppakt
Integratie van gemeente en OCMW = nadenken over Neutrale loketten
3
, Hier kan je zowel voor een rijbewijs als voor informatie over een leefloon terecht
4. Proactief werken = niet verwachten dat mensen zelf langskomen = ze moeten naar de
gezinnen zelf toegaan = samenwerking is cruciaal
Kind-en Gezin = verpleegkundige gaan hierlangs bij elke pasgeborene = in vertrouwen
langsgaan bij kwetsbare gezinnen en samen kijken naar waar hulp nodig is
Limieten
- Er zijn limieten waardoor je bijvoorbeeld bij sociale woningen een aanvraag hebt gedaan met
het kwetsbare gezin maar waar een wachttijd is van 5 jaar = uiteindelijk niets opgelost
- Structurele problemen blijven aankaarten op Vlaams en federaal niveau via de politieke weg
- Wat betekent armoede?
- We weten nu wat gemeente kunnen doen om armoede te verminderen, willen we dat ook
allemaal?
Zie Artikels
Wat is nodig om je maatschappelijke rollen goed te kunnen
vervullen?
Internationale definitie van sociaal werk
Sociaal werk definiëren
- Sociaal werk is als een boom
Wortels zijn overal hetzelfde maar naargelang de historiek van een sociaal werk in
bepaald land of bepaalde streek zijn verschillende takken, verschil in aanpak en verschil
in groei
Sociaal werk boom met gemeenschappelijke stam en verschillende takken die aan weer
en wind onderhevig zijn en aan verandering onderhevig zijn
Sociaal werk is 1 boom tussen de vele andere bomen die ook aan hulpverlening doen
4
Module 1: Visies op sociaal werk
Voorwoord
Wat gebeurt er in de wereld?
- Wie?
- Wat?
- Waar?
- Wanneer?
- Waarom?
Wie is wie?
Naam Functie
Ursula Von Der Leyen Europese Commissie
Charles Michel Europese Raad
Roberta Mersola Europees Parlement
Alexander de Croo Federaal eerste minister
Jan Jambon Minister-president = eerste minister op Vlaams
niveau
Cathy Berx Gouverneur van Provincie Antwerpen
- Bovendien is er een veelheid aan nationale en supranationale instellingen.
- Dikwijls zijn ze in het ene land totaal anders georganiseerd dan in het andere.
Dikwijls betekent een functie in het ene land veel macht en in het andere nauwelijks. Het
maakt het er niet eenvoudiger op om door de bomen het bos te zien.
Ver van mijn bed show?
- Van wieg tot graf?
Politiek is belangrijk van je geboorte tot je dood
Bijvoorbeeld: Je bent al verzekerd als baby
5 verschillende verkiezingen
- Om de 6 jaar
Provincieraad
Gemeenteraad
- Om de 5 jaar
Vlaams parlement
Federaal parlement = Kamer en Senaat
Europees parlement
Stemrecht voor iedereen?
- Mogen stemmen is een voorrecht
- Stemrecht is niet voor iedereen weggelegd
Ook in België kunnen bepaalde mensen niet stemmen en dus niet deelnemen aan de
politiek
Denk aan mensen die geen papieren hebben, mensen die illegaal in België verblijven, …
- Of alleen voor eersterangs burgers?
1
,Krachtlijnen als kompas voor het sociaal werk
Handboek #sociaawerk vanaf p.21
- Politiserend werken opdat mensen gebruik zouden maken van hun sociale rechten en
voordelen
Wat maakt dat mensen hier wel of niet van kunnen gebruik maken?
- Nabijheid
Sociaal werker moet zo dicht mogelijk bij de leefwereld van de cliënt aan de slag gaan
Niet beperken tot disk work maar ook uitbreiden tot huisbezoeken, outreachend werken,
werken in buurthuizen, werken in dienstencentra
Hulpverlening is onvoorwaardelijk, laagdrempelig en sociaal werker moet zich kunnen
verbinden met de cliënt
Professionele spanning tussen afstand en nabijheid bewaken
- Procesmatig
Handelen moeten ze voortdurend afstemmen op alle te verwachten en onverwachte
gebeurtenissen die zich voordoen in het veranderingsproces die samen met cliënten
wordt gemaakt
Iteratief proces waar cliënt mee stappen in de hulpverlening bepaald = baas in eigen
verhaal
Ervaringskennis van de hulpvrager wordt gebruikt, ervaringsdeskundige worden ingezet
Nadruk op zelfregie van hulpvrager in eigen hulpverlening
- Generalistisch
Nooit slechts op 1 levensdomein focussen maar op de gehele situatie van de mensen als
een geheel
Holistische benadering = mensen in zijn geheel benaderen
Ervan uitgaan dat complexiteit het uitgangspunt is
- Verbindend
Sociaal werker legt zowel accent op empowerment = uitgaan van de krachten van de
mensen als op emancipatorische processen = ingrijpen in de samenleving zodat mensen
tot en aan hun rechten kunnen komen
Belang van netwerken, netwerken maken, sterke en zwakke netwerken gaan gebruiken
Perspectieven op armoede volgens Jan Vranken
1. Individueel schuldperspectief versus individueel ongevallenperspectief
2. Institutioneel schuldperspectief versus institutioneel ongevallenperspectief
3. Maatschappelijk schuldperspectief versus maatschappelijk ongevallenperspectief
- Manier waarop we naar armoede kijken bepalen mee of mensen tot hun rechten komen of
niet
- Sociaal werkers moeten maatschappelijk schuldperspectief hanteren want als we er op deze
manier naar kijken kan er een beleid ontwikkeld worden dat ervoor zorgt dat het structurele
uitsluitingsmechanisme worden aangepakt en daardoor moeten we politiserend werken
Maatschappelijk werkers moeten stem laten horen in beleid
Maatschappelijk werkers moeten stem geven aan personen die in onze samenleving uit
de boot vallen en dus niet tot aan hun rechten komen
2
,Wat kan een gemeente doen om de armoede te
bestrijden?
Video + begeleidende tekst
Wat zegt de wetenschap: Hoe kan een gemeentebestuur armoede
aanpakken?
- In België leeft 16 procent van de mensen met een inkomen onder de armoedegrens.
Iedereen lijkt het een schande te vinden en politici van alle partijen willen armoede
verminderen.
- Maar het toenemende aantal kinderen dat opgroeit in kansarmoede legt het ontbreken van
een doeltreffend beleid pijnlijk bloot.
- Wat moet en kan er, los van ideologie, gebeuren? Wat zegt de wetenschap hierover?
- Armoede-expert Wim Van Lancker helpt de gemeentebesturen op weg.
Politici hebben standpunten en meningen maar... Wat zegt de wetenschap? De lage-
emissiezone, het circulatieplan of de betonstop? Complexe problemen die de
verkiezingsdebatten beheersen. Maar waar eindigen de feiten en waar beginnen de
meningen?
In "Wat zegt de wetenschap" zetten onderzoekers de hele week de feiten, nuance en
(historische) context over één bepaald onderwerp op een rij.
Structureel versus flankerend beleid
- Flankerend beleid probeert het leven van mensen in armoede wat beter te maken
Lege brooddozen = de school zorgt ervoor dat ze toch een maaltijd krijgen
Het probleem is hier dat je de honger hebt weggenomen maar het onderliggende
probleem is er nog steeds = structureel beleid nodig
- Structureel beleid is de sociale zekerheid, activeringsbeleid, onderwijsbeleid, woonbeleid
Structureel beleid Flankerend beleid
Sociale zekerheid Zelf maaltijden geven
Onderwijs Zelf woningen voorzien
Activeringsbeleid
Woonbeleid
- Wat kunnen gemeenten dan wel doen?
1. Kennis armere wijken = we weten in welke wijken armoede het grootste is
Armste wijken = minder kinderopvang aanwezig = gemeente moeten waar de nood het
hoogste is meer plaatsen voorzien
Als ze dit doen zorgen ze er meteen voor dat de tewerkstellingskansen erop vooruitgaan
2. Progressief universalisme: Iedereen kan worden geholpen maar meest kwetsbaren worden
extra geholpen = extra inspanningen voor de meeste kwetsbaren
Huizen van het kind = samenwerkingsverbanden tussen organisaties die werken rond
opvoeding en gezin
Als mensen langskomen met vragen, waarom dan niet systematisch en structureel
nagaan of ze ook recht hebben op de verhoogde kinderbijslag? = zo werk je ook op lokale
vlak structureel
3. Armoedebestrijding is meer dan het OCMW alleen = Integratie OCMW in de gemeente
Veel mensen vinden hun weg niet naar het OCMW of willen de weg hiernaartoe niet
vinden omdat er een stigma oppakt
Integratie van gemeente en OCMW = nadenken over Neutrale loketten
3
, Hier kan je zowel voor een rijbewijs als voor informatie over een leefloon terecht
4. Proactief werken = niet verwachten dat mensen zelf langskomen = ze moeten naar de
gezinnen zelf toegaan = samenwerking is cruciaal
Kind-en Gezin = verpleegkundige gaan hierlangs bij elke pasgeborene = in vertrouwen
langsgaan bij kwetsbare gezinnen en samen kijken naar waar hulp nodig is
Limieten
- Er zijn limieten waardoor je bijvoorbeeld bij sociale woningen een aanvraag hebt gedaan met
het kwetsbare gezin maar waar een wachttijd is van 5 jaar = uiteindelijk niets opgelost
- Structurele problemen blijven aankaarten op Vlaams en federaal niveau via de politieke weg
- Wat betekent armoede?
- We weten nu wat gemeente kunnen doen om armoede te verminderen, willen we dat ook
allemaal?
Zie Artikels
Wat is nodig om je maatschappelijke rollen goed te kunnen
vervullen?
Internationale definitie van sociaal werk
Sociaal werk definiëren
- Sociaal werk is als een boom
Wortels zijn overal hetzelfde maar naargelang de historiek van een sociaal werk in
bepaald land of bepaalde streek zijn verschillende takken, verschil in aanpak en verschil
in groei
Sociaal werk boom met gemeenschappelijke stam en verschillende takken die aan weer
en wind onderhevig zijn en aan verandering onderhevig zijn
Sociaal werk is 1 boom tussen de vele andere bomen die ook aan hulpverlening doen
4
