Contents
College 1 | 30/1/2024 | Introductie + intervention mapping ............................................................. 3
Voorwoord .......................................................................................................................................................... 5
Hoofdstuk 10 | Intervention mapping ....................................................................................................... 6
College 2 | 6/2/2024 | Veranderingsmodellen........................................................................................ 8
Hoofdstuk 1 | Invloed .................................................................................................................................... 15
Hoofdstuk 2 | Houdingen en gedrag ......................................................................................................20
Hoofdstuk 3 | Overtuiging door argumentatie....................................................................................26
College 3 | 15-2-2024 | Beïnvloedingsstrategieën ..............................................................................30
Strategieën: argumenten......................................................................................................................... 31
Overtuiging door argumenten ......................................................................................................... 31
Volgorde van argumenten ................................................................................................................. 31
Tweezijdige argumenten..................................................................................................................... 31
Framen van argumenten ..................................................................................................................... 31
Strategieën: heuristieken ........................................................................................................................33
Heuristieken: ankereffect ....................................................................................................................33
Heuristieken: beschikbaarheidsheuristiek ....................................................................................33
Heuristieken: representativiteitsheuristiek ...................................................................................33
Heuristieken: Autoriteit/expertise ...................................................................................................33
Heuristieken: Likeability ......................................................................................................................33
Influencers: Expert en/of likeable? ..................................................................................................34
Heuristieken: consistentie ..................................................................................................................34
Heuristieken: reciprociteit ..................................................................................................................35
Heuristieken: Schaarste .......................................................................................................................35
Heuristieken: sociale normen/social proof...................................................................................35
Strategieën: emoties .................................................................................................................................36
Hoofdstuk 4 | Cognitieve heuristieken ...................................................................................................38
Hoofdstuk 5 | Sociale heuristieken...........................................................................................................42
Hoofdstuk 9 | Sociale normen en sociale vergelijking ......................................................................46
College 4 | 20-2-2024 | Onbewuste beïnvloeding ..............................................................................52
Onbewuste beïnvloeding: mere exposure effect............................................................................53
Subliminale priming ..................................................................................................................................53
Hoofdstuk 8 | Automatische invloed op houding en gedrag .........................................................57
,Hoofdstuk 10 | Implementatie intenties ................................................................................................. 61
College 5 | 27-2-2024 | Gezondheidscommunicatie ..........................................................................62
Gezondheidscommunicatie & informatieverwerking ...................................................................62
Tools in gezondheidscommunicatie....................................................................................................62
(A) Classical rational education (Bewust) ..............................................................................62
(B) Self-persuasion (er tussen in (heuristiek)) ..........................................................................63
(C) Pain-free nudging .......................................................................................................................64
(D) Behavior web: let’s put it all together .............................................................................65
Belang van segmentatie ......................................................................................................................66
Hoofdstuk 6 | Emoties en beïnvloeding .................................................................................................68
Kok et al. (2018) | Ignoring theory and misinterpreting evidence: the false belief in fear
appeals ............................................................................................................................................................... 71
College 6 | 5-3-2024 | Mediastrategieën en ethiek ............................................................................73
Mediastrategie ............................................................................................................................................73
Bereik = hoeveel mensen uit/binnen de doelgroep wil je bereiken? .................................73
Frequentie = hoe vaak wil je/moet je ze bereiken om de doelstelling te behalen?......74
Timing = wanneer wil je ze bereiken? ............................................................................................76
Context = welke mediacontext is het meest geschikt? ...........................................................77
Multi-media inzet = combineer ik meerdere media? ...............................................................78
Creative media advertising ................................................................................................................79
Ethiek ..............................................................................................................................................................80
Samenvatting ..............................................................................................................................................82
Dahlén et al. (2009) | Long live creative media choice ......................................................................83
Moorman et al. (2010) | Advertising media selection and planning.............................................85
College 7 | 12-3-2024 | Responsiecollege ..............................................................................................88
Kok et al. (2018) | Ignoring theory and misinterpreting evidence: the false belief in fear
appeals ...............................................................................................................................................................92
Dahlén et al. (2009) | Long live creative media choice ......................................................................93
Moorman et al. (2010) | Advertising media selection and planning.............................................94
2
,College 1 | 30/1/2024 | Introductie + intervention mapping
Intervention mapping is een planning model.
Planning models: helpen om passende oplossingen te vinden voor een probleem, maar
dan op een systematische manier. Dus niet gebaseerd op onderbuikgevoelens,
assumpties of meer of minder passende ervaringen.
Model → ontwikkeling → interventie
Intervention mapping
• Een protocol voor besluitvorming bij het proces van interventieontwikkeling
• Gebaseerd op theorie en empirie
Programmadoelstelling (HOOFDDOEL): als resultaat van de interventie, wat moet er
veranderen in het (uiteindelijke doel) gedrag van de doelgroep of wat moet het
uiteindelijke resultaat zijn?
Prestatiedoelstellingen (SUBDOEL): voorbereidend gedrag(ingen) die de doelgroep moet
uitvoeren om in staat te zijn het uiteindelijke doelgedrag uit te voeren
Veranderingsdoelstellingen (GEDRAGSBEPALERS VAN SUBDOEL): welke
(gedrags)determinanten moeten worden veranderd door de interventie teneinde elke
prestatiedoelstelling te bereiken
Parameters (voor inzet): voorwaarden die een interventiestrategie meer of minder
effectief maken
Doelstelling van stap 1 is een overzicht van gewenste programma-doelstelling(en)
Veranderingsdoelstellingen: identificeer de belangrijke en veranderbare determinanten
van gedragsmatige en omgevingsfactoren van prestatiedoelstelling (PD1). Gebruik
hiervoor een of meerdere gedragsdeterminantentheorieën, aangevuld met relevante
determinanten die (nog) niet in de gekozen theorieën zitten (bv., theorie van gepland
gedrag, extended parallel process model). Veranderingsdoelstellingen moeten in de
matrix worden geplaatst.
De doelstelling van stap 2 is het vertalen van gewenste programmadoelstelling(en) naar
concrete prestatiedoelstellingen en veranderingsdoelstellingen. Dit matrixmodel van
3
, veranderingsdoelstellingen wordt gebruikt in stap 2 van intervention mapping. Het lijkt
op de theory of planned behavior. De matrices met prestatiedoestellingen en
veranderingsdoelstellingen zijn input voor: interventie ontwikkeling, interventie evaluatie.
Doelstelling van stap 3 is een lijst van bruikbare (op theorie gebaseerde!) methoden die
zich richten op de relevante determinanten, vertaald in praktische strategieën.
Praktische strategie: specifieke techniek voor toepassing van de op theorie gebaseerde
methode
Parameters zijn de voorwaarden waaronder bepaalde strategie effectief is. Sommige
parameters voor de inzet van modeling:
• Identificatie: doelgroep moet zich op enigerlei wijze kunnen identificeren met het
model (psychologische nabijheid)
• Versterking van het gedrag (reinforcement): het model moet worden beloond voor
het gewenste gedrag
• Eigen effectiviteit: doelgroep moet het gevoel hebben dat het haalbaar is om het
gedrag dat het model uitvoert zelf ook uit te voeren
• Model is een lerend model (coping model), d.w.z., een model dat niet meteen
succesvol is, maar geleidelijk beter wordt in uitvoeren van het gedrag.
In stap 4 ga je interventie ontwikkelen. Dit doe je door de praktische strategieën uit stap 3
te combineren. Ook reviewen & aanpassen van bestaande interventiematerialen en
ontwikkelen van nieuwe interventiematerialen.
➔ Pretesten van de interventie!
Stap 5: adoptie & implementatie plan. Adoptie betekent dat mensen in de praktijk bereid
zijn om de interventie te implementeren (= de interventie te adopteren). De impact van
een interventie hangt af van zowel effectiviteit als bereik, dus deze stap is essentieel.
Stap 6: evaluatieplan. Effectevaluatie van de veranderingsdoelstellingen (verandering in
determinanten), prestatiedoelstellingen (verandering in voorbereidend of deelgedrag),
programmadoelstellingen (verandering in uiteindelijke doelgedrag[ingen]). Ook
procesevaluatie, bijvoorbeeld ervaringen van gebruikers van de interventie &
intermediairen. Ook precisie (fidelity): implementatie zoals bedoeld, en compleet
Stap 1: evalueren behoefte(n). Er zijn zowel gedragsmatige als omgevingsfactoren! Wat
zijn gedragsmatige factoren die aan probleem zijn gerelateerd? Bijvoorbeeld: gebrek aan
motivatie, gebrek aan kennis, gebrek aan eigen effectiviteit. Wat zijn omgevingsfactoren
die aan probleem zijn gerelateerd? Bijvoorbeeld: verhuurder staat verandering niet toe,
regelgeving gemeente, geen geld voor afkoppelen
→ een interventie kan zich ook richten op de omgevingsfactoren, maar die zijn vaak
moeilijker te veranderen.
4
College 1 | 30/1/2024 | Introductie + intervention mapping ............................................................. 3
Voorwoord .......................................................................................................................................................... 5
Hoofdstuk 10 | Intervention mapping ....................................................................................................... 6
College 2 | 6/2/2024 | Veranderingsmodellen........................................................................................ 8
Hoofdstuk 1 | Invloed .................................................................................................................................... 15
Hoofdstuk 2 | Houdingen en gedrag ......................................................................................................20
Hoofdstuk 3 | Overtuiging door argumentatie....................................................................................26
College 3 | 15-2-2024 | Beïnvloedingsstrategieën ..............................................................................30
Strategieën: argumenten......................................................................................................................... 31
Overtuiging door argumenten ......................................................................................................... 31
Volgorde van argumenten ................................................................................................................. 31
Tweezijdige argumenten..................................................................................................................... 31
Framen van argumenten ..................................................................................................................... 31
Strategieën: heuristieken ........................................................................................................................33
Heuristieken: ankereffect ....................................................................................................................33
Heuristieken: beschikbaarheidsheuristiek ....................................................................................33
Heuristieken: representativiteitsheuristiek ...................................................................................33
Heuristieken: Autoriteit/expertise ...................................................................................................33
Heuristieken: Likeability ......................................................................................................................33
Influencers: Expert en/of likeable? ..................................................................................................34
Heuristieken: consistentie ..................................................................................................................34
Heuristieken: reciprociteit ..................................................................................................................35
Heuristieken: Schaarste .......................................................................................................................35
Heuristieken: sociale normen/social proof...................................................................................35
Strategieën: emoties .................................................................................................................................36
Hoofdstuk 4 | Cognitieve heuristieken ...................................................................................................38
Hoofdstuk 5 | Sociale heuristieken...........................................................................................................42
Hoofdstuk 9 | Sociale normen en sociale vergelijking ......................................................................46
College 4 | 20-2-2024 | Onbewuste beïnvloeding ..............................................................................52
Onbewuste beïnvloeding: mere exposure effect............................................................................53
Subliminale priming ..................................................................................................................................53
Hoofdstuk 8 | Automatische invloed op houding en gedrag .........................................................57
,Hoofdstuk 10 | Implementatie intenties ................................................................................................. 61
College 5 | 27-2-2024 | Gezondheidscommunicatie ..........................................................................62
Gezondheidscommunicatie & informatieverwerking ...................................................................62
Tools in gezondheidscommunicatie....................................................................................................62
(A) Classical rational education (Bewust) ..............................................................................62
(B) Self-persuasion (er tussen in (heuristiek)) ..........................................................................63
(C) Pain-free nudging .......................................................................................................................64
(D) Behavior web: let’s put it all together .............................................................................65
Belang van segmentatie ......................................................................................................................66
Hoofdstuk 6 | Emoties en beïnvloeding .................................................................................................68
Kok et al. (2018) | Ignoring theory and misinterpreting evidence: the false belief in fear
appeals ............................................................................................................................................................... 71
College 6 | 5-3-2024 | Mediastrategieën en ethiek ............................................................................73
Mediastrategie ............................................................................................................................................73
Bereik = hoeveel mensen uit/binnen de doelgroep wil je bereiken? .................................73
Frequentie = hoe vaak wil je/moet je ze bereiken om de doelstelling te behalen?......74
Timing = wanneer wil je ze bereiken? ............................................................................................76
Context = welke mediacontext is het meest geschikt? ...........................................................77
Multi-media inzet = combineer ik meerdere media? ...............................................................78
Creative media advertising ................................................................................................................79
Ethiek ..............................................................................................................................................................80
Samenvatting ..............................................................................................................................................82
Dahlén et al. (2009) | Long live creative media choice ......................................................................83
Moorman et al. (2010) | Advertising media selection and planning.............................................85
College 7 | 12-3-2024 | Responsiecollege ..............................................................................................88
Kok et al. (2018) | Ignoring theory and misinterpreting evidence: the false belief in fear
appeals ...............................................................................................................................................................92
Dahlén et al. (2009) | Long live creative media choice ......................................................................93
Moorman et al. (2010) | Advertising media selection and planning.............................................94
2
,College 1 | 30/1/2024 | Introductie + intervention mapping
Intervention mapping is een planning model.
Planning models: helpen om passende oplossingen te vinden voor een probleem, maar
dan op een systematische manier. Dus niet gebaseerd op onderbuikgevoelens,
assumpties of meer of minder passende ervaringen.
Model → ontwikkeling → interventie
Intervention mapping
• Een protocol voor besluitvorming bij het proces van interventieontwikkeling
• Gebaseerd op theorie en empirie
Programmadoelstelling (HOOFDDOEL): als resultaat van de interventie, wat moet er
veranderen in het (uiteindelijke doel) gedrag van de doelgroep of wat moet het
uiteindelijke resultaat zijn?
Prestatiedoelstellingen (SUBDOEL): voorbereidend gedrag(ingen) die de doelgroep moet
uitvoeren om in staat te zijn het uiteindelijke doelgedrag uit te voeren
Veranderingsdoelstellingen (GEDRAGSBEPALERS VAN SUBDOEL): welke
(gedrags)determinanten moeten worden veranderd door de interventie teneinde elke
prestatiedoelstelling te bereiken
Parameters (voor inzet): voorwaarden die een interventiestrategie meer of minder
effectief maken
Doelstelling van stap 1 is een overzicht van gewenste programma-doelstelling(en)
Veranderingsdoelstellingen: identificeer de belangrijke en veranderbare determinanten
van gedragsmatige en omgevingsfactoren van prestatiedoelstelling (PD1). Gebruik
hiervoor een of meerdere gedragsdeterminantentheorieën, aangevuld met relevante
determinanten die (nog) niet in de gekozen theorieën zitten (bv., theorie van gepland
gedrag, extended parallel process model). Veranderingsdoelstellingen moeten in de
matrix worden geplaatst.
De doelstelling van stap 2 is het vertalen van gewenste programmadoelstelling(en) naar
concrete prestatiedoelstellingen en veranderingsdoelstellingen. Dit matrixmodel van
3
, veranderingsdoelstellingen wordt gebruikt in stap 2 van intervention mapping. Het lijkt
op de theory of planned behavior. De matrices met prestatiedoestellingen en
veranderingsdoelstellingen zijn input voor: interventie ontwikkeling, interventie evaluatie.
Doelstelling van stap 3 is een lijst van bruikbare (op theorie gebaseerde!) methoden die
zich richten op de relevante determinanten, vertaald in praktische strategieën.
Praktische strategie: specifieke techniek voor toepassing van de op theorie gebaseerde
methode
Parameters zijn de voorwaarden waaronder bepaalde strategie effectief is. Sommige
parameters voor de inzet van modeling:
• Identificatie: doelgroep moet zich op enigerlei wijze kunnen identificeren met het
model (psychologische nabijheid)
• Versterking van het gedrag (reinforcement): het model moet worden beloond voor
het gewenste gedrag
• Eigen effectiviteit: doelgroep moet het gevoel hebben dat het haalbaar is om het
gedrag dat het model uitvoert zelf ook uit te voeren
• Model is een lerend model (coping model), d.w.z., een model dat niet meteen
succesvol is, maar geleidelijk beter wordt in uitvoeren van het gedrag.
In stap 4 ga je interventie ontwikkelen. Dit doe je door de praktische strategieën uit stap 3
te combineren. Ook reviewen & aanpassen van bestaande interventiematerialen en
ontwikkelen van nieuwe interventiematerialen.
➔ Pretesten van de interventie!
Stap 5: adoptie & implementatie plan. Adoptie betekent dat mensen in de praktijk bereid
zijn om de interventie te implementeren (= de interventie te adopteren). De impact van
een interventie hangt af van zowel effectiviteit als bereik, dus deze stap is essentieel.
Stap 6: evaluatieplan. Effectevaluatie van de veranderingsdoelstellingen (verandering in
determinanten), prestatiedoelstellingen (verandering in voorbereidend of deelgedrag),
programmadoelstellingen (verandering in uiteindelijke doelgedrag[ingen]). Ook
procesevaluatie, bijvoorbeeld ervaringen van gebruikers van de interventie &
intermediairen. Ook precisie (fidelity): implementatie zoals bedoeld, en compleet
Stap 1: evalueren behoefte(n). Er zijn zowel gedragsmatige als omgevingsfactoren! Wat
zijn gedragsmatige factoren die aan probleem zijn gerelateerd? Bijvoorbeeld: gebrek aan
motivatie, gebrek aan kennis, gebrek aan eigen effectiviteit. Wat zijn omgevingsfactoren
die aan probleem zijn gerelateerd? Bijvoorbeeld: verhuurder staat verandering niet toe,
regelgeving gemeente, geen geld voor afkoppelen
→ een interventie kan zich ook richten op de omgevingsfactoren, maar die zijn vaak
moeilijker te veranderen.
4
