Samenvatting Orthopedagogische werkvelden in beweging recente evoluties en veranderingen in Vlaanderen - Orthopedagogische werkvelden en beleid

Orthopedagogische werkvelden en beleid semester 2


Vlaams agentschap voor personen
met een handicap (VAPH)
H4: Begeleiding, opvang en
ondersteuning van personen met een
beperking
2 HISTORISCH OVERZICHT
 1535: Armenkamer
o door keizer Karel, om mensen met een handicap te ondersteunen. Het was een seculier initiatief vanuit de overheid
 1876: Gemeentefonds
o oprichting Gemeentefonds dat een soort ‘enveloppe’ dat steden en gemeenten kregen om mensen met een bepaalde
kwetsbaarheid te ondersteunen.
o zorgen voor verzorging van mensen die hulpbehoevend + niet kunnen voorzien in eigen levensonderhoud
 1925: Speciaal Onderstandsfonds
o nu OCMW
o verzorging voor behoeftigen die in een psychiatrische instelling verbleven
 1963: Rijksfonds voor de Sociale Reclassering van Minder-Validen (RSRMV)
o Gegroeid vanuit WOII: soldaten die terugkwamen door ernstige verminkingen (=gehandicaptenzorg)
o Doelstellingen:
 Nodige maatregelen voor re-integratie in economisch/maatschappelijk leven
 het was een initiatief om mensen terug actief te krijgen in de SL via arbeid
 Helpen zoeken naar bepaalde beroepsactiviteit ondanks handicap
 Bevorderen van functionele revalidatie en sociale reclassering
 teruggeven van een plaats in de SL
 1967: Fonds voor medische, sociale en pedagogische zorg voor gehandicapten (Fonds 81)
o de naam voor dit fonds verwees naar het koninklijk besluit nr. 81 dat dit realiseerde
o bepaalde dat de gemeenschap de kosten voor huisvesting, onderhoud, opvoeding,… ban personen met een beperking in
een erkende instelling droeg
o onderscheid:
 zieke personen
 personen met een beperking
o bevoegd voor opvang, behandeling en begeleiding via (semi-)residentiële en ambulante voorzieningen


2.1 HET VLAAMS FONDS VOOR SOCIALE INTEGRATIE VAN PERSONEN MET EEN
HANDICAP (VFSIPH) (1980-2005)

2.1.1 Inleiding
 Sinds ‘80 kritiek op beleid voor personen met een beperking:
o gebrek aan planning en programmatie
o opnameprocedure de vraag welke voorziening voor wie geschikt is en de mate van afstemming
o residentiële sector te eenzijdig uitgebouwd
o …
 1984: Nieuw Vlaams Gehandicaptenbeleid van toenmalig minister gezin en welzijnszorg ‘Steyaert’
o EPOS- Steyaert: aangepast emancipatorisch systeem
 Instutionele zorg van personen met een beperking is binnen Vlaamse gemeenschap omvat één alomvattend
Vlaams Fonds voor zorg van personen met een beperking, met een raad, comités,… Het is de enige
toegangspoort tot voorzieningen
 Nood aan preventie en vroegdetectie van beperkingen


1

,  Oprichting van een drietal begeleidingsdiensten om de persoon maximale begeleiding te kunnen geven binnen
de eigen omgeving
 Aanpassingen van reeds bestaande voorzieningen
 Integratie en participatie van betrokkenen
 vereenvoudiging van het dagprijzensysteem en een vermindering van het persoonlijk aandeel
 1990: Oprichting van Vlaams Fonds voor de sociale integratie van personen met een handicap (VFSIPH)
o opgericht ten gevolg van beleid van minister Steyaert
o overgenomen van de taken die Fonds 81 en de Rijksfonds droegen
o Fonds dat opnieuw de focus legt op sociale integratie. Vandaag de dag is dat alweer doorgeëvolueerd naar inclusie
o tussen 1980 en 1988 werden de persoonsgebonden materies (dus ook beleid voor personen met een handicap) van de
federale overheid overgedragen naar de gemeenschappen, m.u.v.:
 sociale zekerheid
 beschermingsstatuten voor handelingsonbekwame personen

2.1.1 Krachtlijnen van het Vlaams Fonds
1. Duidelijkheid De provinciale evaluatiecommissie (PEC) dient als enige toegangspoort tot verschillende
zorggelegenheden. Het feit dat er maar 1 is, zorgt voor transparantie en duidelijkheid voor de
zorgdrager

2. Integratie/ inclusie persoon met beperking heeft recht op gelijke kansen en zich in SL te ontplooien. Ze moeten dus
beroep kunnen doen op verschillende voorzieningen, diensten,… die beschikbaar zijn voor alle
burgers. Als dit omwille van een beperking niet gaat, moet er een speciale maatregel
gecreëerd worden, zodat dit toch mogelijk wordt

Integratie je verwacht dat de persoon zich aanpast aan de eisen van de SL, integreren volgens de norm van
de SL. De persoon moet zelf stappen nemen tot die participatie

Inclusie de overheid moet er alles aan doen om de beperkingen en hindernissen weg te nemen zodat de
persoon volwaardig kan deelnemen aan de SL

3. Participatie respect voor de menselijke waardigheid. Het verwijst naar het ‘deel hebben aan’ en ‘het actief
betrokken zijn in’. Het gaat over zaken zoals inspraak en medezeggenschap, erkenning,…

4. Gezinsgerichtheid de rol van ouders, familie,… is onvervangbaar. Het gezin en de eigen omgeving is de beste plaats
om personen met een beperking te begeleiden




2.2 HET VLAAMS AGENTSCHAP VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP (VAPH)
 2006: ontstaan VAPH doordat de Vlaamse Overheid haar beleid wou verbeteren
o opvolger van VFIPH, maar VAPH heeft minder bevoegdheden dan voorganger:
 arbeidstrajectbegeleiding, beroepsoriëntering, beroepsopleiding, tegemoetkoming voor inschakeling in de
arbeidsmarkt…  VDAB
 luik ‘beschutte tewerkstelling’
 Het beslisrecht over wie toegang heeft tot beschutte werkplaatsen  minister van onderwijs
 De rest van luik  subsidieagentschap Werk en Sociale Economie
o Raadgevend comité blijft bestaan én blijft ook belangrijkste adviesorgaan voor VAPH

Raadgevend comité VAPH formuleert adviezen over alle thema’s die het VAPH aanbelangen. Het comité is samengesteld
uit vertegenwoordigers vanuit de gebruikers, de diensten en voorzieningen en hun
werknemers en onafhankelijke deskundigen

VAPH m.b.t. personen met een beperking Elk langdurig en belangrijk participatieprobleem van een persoon dat te wijten is aan een
combinatie tussen functiestoornissen van mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke
aard, beperkingen bij het uitvoeren van activiteiten, en persoonlijke en externe factoren



3 HET ACTUEEL BELEID TEN AANZIEN VAN PERSONEN MET
EEN BEPERKING

3.1 THEORETISCHE KADER
 Op welke aspecten baseert overheid zich om beleid te ontwikkelen voor PMB:
2

, o 1945: ontstaan Verenigde Naties na WOII
 (momenteel) 193 landen die opkomen voor vrede, veiligheid, mensenrechten, sociale vooruitgang,…
o 1948: Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (UVRM)
 ‘grondrechten’
o 2006: Verdrag inzake de Rechten voor Personen met een Beperking (VRPH)
 Geen rechten aan toegevoegd, maar PMB zijn extra kwetsbaar in het miskennen en uitvoeren van hun rechten
 2 grondstellingen
o Handicap is het resultaat van een wisselwerking tussen een PMB en de obstakels van de niet-
inclusieve SL
o Persoon met beperking als persoon met rechten, net als alle burgers
 Het is een persoon met rechten, net als alle andere burgers
 2009: Be ratificeerde het verdrag
 Thompson werkte een theoretisch kader uit om een individueel ondersteuningsproces vorm te geven


Planningsproces Individuele ondersteuning van Thompson et. al
 Bestaat uit 5 componenten:
1. Identificeert de verwachtingen en dromen
 Op welke manier wil de persoon zijn leven vorm geven

2. bepaal de aard en de intensiteit van de ondersteuningsbehoeften
 Gebruik van Supports Intensity Scale (SIS) dat de individuele ondersteuningsbehoeften in verschillende
ontwikkelingsdomeinen meet
3. Ontwikkel het individuele ontwikkelingsplan
 Eenduidig en individueel plan opstellen
4. Monitor de vooruitgang
 Evalueren van uitkomsten en doelen van het plan
5. Evaluatie
 Weke verbeteringen zij nodig voor betere persoonlijke uitkomsten?




 Cruciaal in het proces is het concept ‘ondersteuning’

ondersteuning (AAIDD) het geheel van middelen en strategieën die gericht zijn op het bevorderen van de ontwikkeling,
de educatie, de interesses en het persoonlijk welzijn van een persoon en die het individuele
functioneren verbeteren

 Bieden van ondersteuning is meer dan het louter bepalen van ondersteuningsbehoeften en het opmaken van ondersteuningsdoelen
o het is een gezamenlijk proces waarbij alle actoren een gedeelde visie dragen waarin het welzijn en de verwachtingen van
de PMB centraal staan
 gedeelde visie steunt op 3 elementen:
 PMP heeft controle over eigen leven
 PMP wordt erkend en gewaardeerd voor bijdrage tot de gemeenschap
 PMP wordt ondersteund door een netwerk van mensen




3

, 3.2 PERSPECTIEFPLAN 2020
3.2.1 Inleiding
 nood aan vernieuwing en hervorming van de zorg en ondersteuning aan PMB is voorbije 2 decennia steeds leer toegenomen
o men moet in het nieuwe plan rekening houden met de natuurlijke groei van groepen van PMB om verschillende redenen:
 algemeen stijgend geboortecijfer
 hogere levensverwachtingen
 grotere vraag naar professionele ondersteuning
 …
 Inspiratie voor oprichting plan 2020:
o 1945: oprichting van de Verenigde Naties (intussen 193 landen, komen op voor vrede en veiligheid, mensenrechten en
sociale vooruitgang en pleiten voor vriendschappelijke relaties tussen landen)
o 1948: Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (UVRM)
o 2006: Verdrag inzake de Rechten voor Personen met een Beperking (VRPH)



3.2.2 Doelstellingen van perspectief 2020
 2 grote doelstellingen:
1. In 2020 is er een zorggarantie voor PMP met de grootste ondersteuningsnood onder de vorm van zorg en assistentie in
natura of in contanten
2. In 2020 genieten geïnformeerde gebruikers van vraagsturend zorg en assistentie in een inclusieve SL

3.2.2.1 Doelstelling 1: zorggarantie voor personen met een beperking met de grootste
ondersteuningsnood onder de vorm van zorg en assistentie in natura of contanten
 Je hebt een grote ondersteuningsnood wanneer:
o de kloof tussen de mogelijkheden van het eigen draagvlak en de ondersteuningsnood als gevolg van de beperking zo groot
is dat het niet meer te overbruggen valt
o Mogelijkheden van eigen draagvlak  concentrisch ondersteuningsmodel

3.2.2.2 Doelstelling 2: geïnformeerde gebruikers en vraaggestuurde zorg en assistentie
 assistentie en zorg voor PMB vraaggestuurd
o de zorgvragen/ gebruiker moet zelf maximaal de controle over zijn zorg/ ondersteuning in handen nemen en zo de regie
over zijn leven behouden en invulling geven
 hulpvrager moet toegang krijgen tot alle noodzakelijke informatie en moet zicht hebben op alle mogelijkheden van ondersteuning
die op de verschillende levensdomeinen beschikbaar zijn
 elke hulpvrager kan met de hulp van een zelf gekozen professionele kracht een voortraject doorlopen
o een proces van vraagverheldering dat resulteert in een ondersteuningsplan dat PMB en zijn coach kunnen gebruiken



3.2.1 Strategische projecten
3.2.1.1 Het verzekeren van een goed werkend voortraject
 alle PMB of vermoeden van moeten een vraagverduidelijkend voortraject kunnen doorlopen

Diensten ondersteuningsplan (DOP) opgericht in 2011- 2014 als resultaat van vraagverhelderned ondersteuningstraject. Deze dienst
heeft een tweedelige doel:

1. vraagverhelding
2. opmaak ondersteuningsplan



1. vraagverhelderend
o wat zijn keuzes/ wensen van PMB en de direct betrokkenen op belangrijke levensdomeinen?
o wat zijn mogelijkheden en beperkingen van de persoon en het netwerk
o welke ondersteuning is er al aanwezig op diverse levensdomeinen
 resultaat van vraagverhelderingsproces wordt vastgelegd in ondersteuningsplan
2. Ondersteuningsplan
o versterken en inzetten van het bestaande netwerk van de zorgvrager
 als zorgvrager niet over een sociaal netwerk beschikt zoal de dienst de zorgvrager bijstaan om een sociaal
netwerk te creëren
o het inzetten of versterken van reguliere diensten

4