Intrafamiliaal geweld
1. Intrafamiliaal geweld
1.1. Wat is intrafamiliaal geweld
Is elk dwingend, intimiderend gedrag dat uitgeoefend wordt tegenover een gezins of familieportret
intieme partner en waarbij dit dwingend intimiderend gedrag gepaard gaat met geweld of dreiging
met geweld en een intrafamiliale invloed heeeft
Geweld: fysiek, psychisch en seksueel geweld, alsof economische verdrukking, isolatie. Het kan gaan
over actief of passief geweld of dreiging met geweld. Het geweld kan zowel gepleegd worden door
volwassenen als door kinderen en adolescenten. Zowel kinderen als volwassenen kunnen er het
slachtoffer van zijn. Getuige zijn van gewel is in die zin ook een vorm van slachtofferschap
Intrafamiliaal: zowel partners als ex-partners, ouder tegenover kinderen, volwassenen tgo, ouderen,
kinderen tgo ouders en kinderen onderling. Huisvrienden vallen buiten de afbakening van
intrafamiliaal geweld
Definitie niet kennen wel vormen kennen
Vormen van Intrafamiliaal geweld
- Kindermishandeling: ouder —> kind
- Oudermishandeling: kind—> ouder
- Partnergeweld: ouder/partner —> ouder/partner of ex
- Siblinggeweld: kind —> kind (ook nieuw samengestelde gezinnen)
- Getuige van geweld (bv. Als kind uw ouders zien vechten)
- Stalking
- Gendergerelateerd geweld
- Eergerelaterd geweld (familie eer hebt geschaad/ kan schaken)
o Gedwongen huwelijk
o Genitale erminking
Fysiek, psychisch/emotioneel, economische en/of seksueel
1.2. Enkele prevalentiecijfers
Ongeveer 50 000 in België
Cijfers niet kennen
- In België 1/5 vrouwen en 1/7 mannen geconfronteerd met partnergeweld
o Sinds 2020 sterke toename
- In 75% van de gevallen van PG zijn kinderen thuis
- Gerechtelijke statistieken
o In 2021 behandelde justitie 52 291 zaken van partnergeweld
o 25% van de klachten gaat over niet naleven van het bezoekrecht
- In 2022 werden in België minsten 24 vrouwen vermoord door hun partner
- Gemiddeld 35 incidenten voor politie wordt gebeld
1
, - 87% doet nooit aangifte
- 7/10 slachtoffers in de opvang keren terug naar huis nadien
1.3. Nieuwe wetten
Femicide
- Mannen zijn wereldwijd de belangrijkste slachtoffers van Dorien (81% mannelijke slachtoffers
tegenover 19% vrouwelijke slachtoffers)
- Vrouwen worden het vaakst gedood door hun intieme (ex-) partner of door een familielid
- Ongeveer 64% van alle dodingen van mannen in de privésector worden gepleegd
- Ongeveer 82% van alle dodingen van vrouwen wordt gepleegd door en intieme (ex-)partner,
terwijl 18% van alle dodingen van mannen door een intieme (ex-) partner worden gepleegd
- Bij partnervoordeel die jaarlijks in België gepleegd worden (op een totaal van 2020 dodingen
per jaar) is 9 op 10 een vrouw
- 80% van de dodingen van een vrouw is een context van PG
Conclusie: als er een slechte afloss is in IFG, dan wordt VAAK de vrouw vermoord
Definitie femicide
= Opzettelijke doding van een vrouw wegens haar gender of de dood van een vrouw tengevolge van
praktijken schadelijk zijn voor vrouwen, ongeacht of deze opzettelijke doding of schadelijke
praktijken gepleegd werden door een partner, familielid of een derde.
Nieuwe wet femicide (29/06/2023) – veranderingen:
• Definitie femicide
• Verzameling en analyse van data wordt eenvoudiger
• Uitbreiden van de rechten van de slachtoffers
• Wetenschappelijk comité analyseert individuele gevallen
• Bijzondere aandacht voor femicide tijdens opleiding van politie en magistraten
Nieuw seksueel strafrecht
- Centraal staat toestemming
- De straffen voor verkrachting opgetrokken van 5 naar 10 jaar
- Verzwarende omstandigheden indien de dader ‘heimelijk of onder dwang’ verdovende
middelen toekient. Straffen tot 15 jaar
- Elk jaar 4000 verkrachtingen aangegeven bij politie. Meest recente cijfers van 2016 spreken
van +/- 400 veroordelingen
Definitie verkrachting:
“Verkrachting is elke gestelde daad die bestaat of mede bestaat uit een seksuele penetratie van
welke aard en met welk middelook, gepleegd op een persoon of met behulp van een persoon die
daar niet in toestemt.” (Omzendbrief COL 5/2022)
Zorgcentra na seksueel geweld (ZSG)!
1.4. Inclusief hulpverlenen
Een kwaliteitsvolle hulpverleningsrelatie:
- Probeer de cliënt te ontmoeten als een uniek persoon, niet als vertegenwoordiger van een
groep
- Open houden en oprechte interesse
- Verschil mag er zijn
- Stel je grenzen en respecteer die van anderen
- Psycho-educatie
2
, In IFG situaties soms nood aan specifieke informatie!
Er zijn tools vanuit CAW bijvoorbeeld
1.5. Signalen, risico’s, uitlokkende factoren
1.5.1. Signalen
Exploratie van signalen: lijst signalen = puur didactisch
- Weinigzeggend
- Andere oorzaak
- Kennis ontwikkelingspsychologie nodig
- Multiproblem
Signaal = alarmbelletje bv. blauwe plekken, geen jas aan in de winter, stil terwijl het een druk
persoon is,…
1.5.2. Risico factoren
= gedragingen die de kans op geweld doen toenemen
- Situationele stress – in combinatie met gebrekkige coping
o Vb. Toename van conflicten in het gezin en de familie, ongeluk in de liefde, ontslag,
ruzie met baas, armoede, schulden, moeilijkheden met de kinderen, corona
o Window of tolerance
- Negatieve jeugdervaringen (kans groter dat je opnieuw geweld gaat gebruiken, zo heb je het
geleerd)
- Slachtofferschap: pleger- en slachtofferrol ontwikkelen zich in de levensloop vaak als
alternerende rollen
- Alcohol- drug en medicatiemisbruk
- Sociaal isolement, eenzaamheid, hechtingsproblemen
1.5.3. Uitlokkende factoren
= triggers/druppeltje dat de emmer laat overlopen wat maakt dat mensen tot geweld over gaan
- Custer A: onrecht
- Cluster B: disrepsect
- Cluster C: miskenning
o Genegeerd wordt, niet erkent, niet gezien worden, bedrogen worden
- Cluster D: onmacht
o Gevoel van machteloosheid, uitzichtloos, met uw rug tegen de muur staan,…
Paars: alarmbelletjes
3
, Dat de vader niet vaak thuis is is geen alarmbel. Anders zouden alle ouders die niet veel aanwezig zijn
hun kind mishandelen
Dat de mama een bipolaire stoornis heeft is geen alarmbel, kan het risico verhogen; er staat wel dat
ze wisselend functioneert is wel een alarmbel
Blauwe plekken (signalen)wilt niet zeggen dat het de kans op geweld in de toekomst vergroot, maar
alcohol (risicofactor) wel
Niet alle signalen zijn risicofactoren, maar risicofactoren zijn wel signalen
Signalen zien we als hulpverlener.
1.6. Veiligheids- en risicotaxatie
We hebben het gezien, wat gaan we er nu aandoen
Veiligheids- en risicotaxatie= inschatting maken van hoe groot de kans is dat toekomstig geweld plaats
kan vinden
Waarom van belang?
- Veiligheid vergroten betrokkenen
- Voorkomen van toekomstig geweld
- Plan van aanpak: hoe kunnen we de signalen en factoren gaan aanpakken
- Juiste hulp implementeren: welke organisaties betrekken, netwerk,…
- Minder beoordelingsfouten: we gaan naar dezelfde signalen kijken, lijst dat je meeneemt
naar een gezin en dan kan je aanvinking (dit is aanwezig, dit is niet aanwezig), voorkomen dat
je zegt ik heb dit gezien en dat iemand anders zegt ah maar ik heb dit gezien
- Gerichter observeren
Gestandaardiseerde instrumenten: zorgt ervoor dat men een inschatting kan maken van de veiligheid
in een gezin
- Kindermishandeling: LIRIK, CARE-NL, ARIJ
- Partnergeweld: SARA, B-SAFER, risicotaxatie intrument
- Spalking: SRP
- Screening van geweld tijdens zwangerschap: ALPHA-NL
- Ouderenmis(be)handeling: RITI
MAAR het is niet omdat er instrumenten bestaan dat we 100% zeker kunnen zijn
Voorbeeld van instrument:
Nadelen van inschatting te maken
4
1. Intrafamiliaal geweld
1.1. Wat is intrafamiliaal geweld
Is elk dwingend, intimiderend gedrag dat uitgeoefend wordt tegenover een gezins of familieportret
intieme partner en waarbij dit dwingend intimiderend gedrag gepaard gaat met geweld of dreiging
met geweld en een intrafamiliale invloed heeeft
Geweld: fysiek, psychisch en seksueel geweld, alsof economische verdrukking, isolatie. Het kan gaan
over actief of passief geweld of dreiging met geweld. Het geweld kan zowel gepleegd worden door
volwassenen als door kinderen en adolescenten. Zowel kinderen als volwassenen kunnen er het
slachtoffer van zijn. Getuige zijn van gewel is in die zin ook een vorm van slachtofferschap
Intrafamiliaal: zowel partners als ex-partners, ouder tegenover kinderen, volwassenen tgo, ouderen,
kinderen tgo ouders en kinderen onderling. Huisvrienden vallen buiten de afbakening van
intrafamiliaal geweld
Definitie niet kennen wel vormen kennen
Vormen van Intrafamiliaal geweld
- Kindermishandeling: ouder —> kind
- Oudermishandeling: kind—> ouder
- Partnergeweld: ouder/partner —> ouder/partner of ex
- Siblinggeweld: kind —> kind (ook nieuw samengestelde gezinnen)
- Getuige van geweld (bv. Als kind uw ouders zien vechten)
- Stalking
- Gendergerelateerd geweld
- Eergerelaterd geweld (familie eer hebt geschaad/ kan schaken)
o Gedwongen huwelijk
o Genitale erminking
Fysiek, psychisch/emotioneel, economische en/of seksueel
1.2. Enkele prevalentiecijfers
Ongeveer 50 000 in België
Cijfers niet kennen
- In België 1/5 vrouwen en 1/7 mannen geconfronteerd met partnergeweld
o Sinds 2020 sterke toename
- In 75% van de gevallen van PG zijn kinderen thuis
- Gerechtelijke statistieken
o In 2021 behandelde justitie 52 291 zaken van partnergeweld
o 25% van de klachten gaat over niet naleven van het bezoekrecht
- In 2022 werden in België minsten 24 vrouwen vermoord door hun partner
- Gemiddeld 35 incidenten voor politie wordt gebeld
1
, - 87% doet nooit aangifte
- 7/10 slachtoffers in de opvang keren terug naar huis nadien
1.3. Nieuwe wetten
Femicide
- Mannen zijn wereldwijd de belangrijkste slachtoffers van Dorien (81% mannelijke slachtoffers
tegenover 19% vrouwelijke slachtoffers)
- Vrouwen worden het vaakst gedood door hun intieme (ex-) partner of door een familielid
- Ongeveer 64% van alle dodingen van mannen in de privésector worden gepleegd
- Ongeveer 82% van alle dodingen van vrouwen wordt gepleegd door en intieme (ex-)partner,
terwijl 18% van alle dodingen van mannen door een intieme (ex-) partner worden gepleegd
- Bij partnervoordeel die jaarlijks in België gepleegd worden (op een totaal van 2020 dodingen
per jaar) is 9 op 10 een vrouw
- 80% van de dodingen van een vrouw is een context van PG
Conclusie: als er een slechte afloss is in IFG, dan wordt VAAK de vrouw vermoord
Definitie femicide
= Opzettelijke doding van een vrouw wegens haar gender of de dood van een vrouw tengevolge van
praktijken schadelijk zijn voor vrouwen, ongeacht of deze opzettelijke doding of schadelijke
praktijken gepleegd werden door een partner, familielid of een derde.
Nieuwe wet femicide (29/06/2023) – veranderingen:
• Definitie femicide
• Verzameling en analyse van data wordt eenvoudiger
• Uitbreiden van de rechten van de slachtoffers
• Wetenschappelijk comité analyseert individuele gevallen
• Bijzondere aandacht voor femicide tijdens opleiding van politie en magistraten
Nieuw seksueel strafrecht
- Centraal staat toestemming
- De straffen voor verkrachting opgetrokken van 5 naar 10 jaar
- Verzwarende omstandigheden indien de dader ‘heimelijk of onder dwang’ verdovende
middelen toekient. Straffen tot 15 jaar
- Elk jaar 4000 verkrachtingen aangegeven bij politie. Meest recente cijfers van 2016 spreken
van +/- 400 veroordelingen
Definitie verkrachting:
“Verkrachting is elke gestelde daad die bestaat of mede bestaat uit een seksuele penetratie van
welke aard en met welk middelook, gepleegd op een persoon of met behulp van een persoon die
daar niet in toestemt.” (Omzendbrief COL 5/2022)
Zorgcentra na seksueel geweld (ZSG)!
1.4. Inclusief hulpverlenen
Een kwaliteitsvolle hulpverleningsrelatie:
- Probeer de cliënt te ontmoeten als een uniek persoon, niet als vertegenwoordiger van een
groep
- Open houden en oprechte interesse
- Verschil mag er zijn
- Stel je grenzen en respecteer die van anderen
- Psycho-educatie
2
, In IFG situaties soms nood aan specifieke informatie!
Er zijn tools vanuit CAW bijvoorbeeld
1.5. Signalen, risico’s, uitlokkende factoren
1.5.1. Signalen
Exploratie van signalen: lijst signalen = puur didactisch
- Weinigzeggend
- Andere oorzaak
- Kennis ontwikkelingspsychologie nodig
- Multiproblem
Signaal = alarmbelletje bv. blauwe plekken, geen jas aan in de winter, stil terwijl het een druk
persoon is,…
1.5.2. Risico factoren
= gedragingen die de kans op geweld doen toenemen
- Situationele stress – in combinatie met gebrekkige coping
o Vb. Toename van conflicten in het gezin en de familie, ongeluk in de liefde, ontslag,
ruzie met baas, armoede, schulden, moeilijkheden met de kinderen, corona
o Window of tolerance
- Negatieve jeugdervaringen (kans groter dat je opnieuw geweld gaat gebruiken, zo heb je het
geleerd)
- Slachtofferschap: pleger- en slachtofferrol ontwikkelen zich in de levensloop vaak als
alternerende rollen
- Alcohol- drug en medicatiemisbruk
- Sociaal isolement, eenzaamheid, hechtingsproblemen
1.5.3. Uitlokkende factoren
= triggers/druppeltje dat de emmer laat overlopen wat maakt dat mensen tot geweld over gaan
- Custer A: onrecht
- Cluster B: disrepsect
- Cluster C: miskenning
o Genegeerd wordt, niet erkent, niet gezien worden, bedrogen worden
- Cluster D: onmacht
o Gevoel van machteloosheid, uitzichtloos, met uw rug tegen de muur staan,…
Paars: alarmbelletjes
3
, Dat de vader niet vaak thuis is is geen alarmbel. Anders zouden alle ouders die niet veel aanwezig zijn
hun kind mishandelen
Dat de mama een bipolaire stoornis heeft is geen alarmbel, kan het risico verhogen; er staat wel dat
ze wisselend functioneert is wel een alarmbel
Blauwe plekken (signalen)wilt niet zeggen dat het de kans op geweld in de toekomst vergroot, maar
alcohol (risicofactor) wel
Niet alle signalen zijn risicofactoren, maar risicofactoren zijn wel signalen
Signalen zien we als hulpverlener.
1.6. Veiligheids- en risicotaxatie
We hebben het gezien, wat gaan we er nu aandoen
Veiligheids- en risicotaxatie= inschatting maken van hoe groot de kans is dat toekomstig geweld plaats
kan vinden
Waarom van belang?
- Veiligheid vergroten betrokkenen
- Voorkomen van toekomstig geweld
- Plan van aanpak: hoe kunnen we de signalen en factoren gaan aanpakken
- Juiste hulp implementeren: welke organisaties betrekken, netwerk,…
- Minder beoordelingsfouten: we gaan naar dezelfde signalen kijken, lijst dat je meeneemt
naar een gezin en dan kan je aanvinking (dit is aanwezig, dit is niet aanwezig), voorkomen dat
je zegt ik heb dit gezien en dat iemand anders zegt ah maar ik heb dit gezien
- Gerichter observeren
Gestandaardiseerde instrumenten: zorgt ervoor dat men een inschatting kan maken van de veiligheid
in een gezin
- Kindermishandeling: LIRIK, CARE-NL, ARIJ
- Partnergeweld: SARA, B-SAFER, risicotaxatie intrument
- Spalking: SRP
- Screening van geweld tijdens zwangerschap: ALPHA-NL
- Ouderenmis(be)handeling: RITI
MAAR het is niet omdat er instrumenten bestaan dat we 100% zeker kunnen zijn
Voorbeeld van instrument:
Nadelen van inschatting te maken
4
