HYGIËNE
INLEIDING
Hygiëne: onderdeel van geneeskunde, kwaliteit van omgeving wordt onderhouden op
manier dat gezondheidstoestand wordt behouden en bevorderd, preventieve
maatregelen
-> doel? Verbetering van behoud van gezondheidstoestand van dieren
ONGUNSTIGE INVLOEDEN OP GEZONDHEID DIER
Infectieuze agentia (viraal, bacterieel, parasitair)
Niet-infectieuze contaminanten uit milieu
Fysische factoren
HYGIËNISCHE MAATREGEL OP 3 NIVEAUS
Niveau van individuele dier (belang voor gezelschapsdieren)
Niveau van bedrijf (ziekte insleep, verlagen infectiedruk)
Niveau van populatie (stimulerende en beperkende maatregelen, hondsdolheid)
NORMALE EN OPTIMALISATIE LEEFOMGEVING
Normale leefomgeving:
- atmosfeer
- bodem
- water
Optimalisatie:
- preventie ziekte en insleep
- quarantaine
- reinigen en ontsmetten
- knaagdierenbestrijding
- toxicologie
- omgeving transport
,HYGIËNISCHE ASPECTEN VAN DE ATMOSFEER
CHEMISCHE SAMENSTELLING VAN LUCHT
Lucht in atmosfeer -> constant mengsel van verschillende gassen
o Stalomgeving
- chemische samenstelling varieert door stallenbouw, verluchting,
bezetting
- lucht in stal: drager van vaste bestanddelen (stof + micro-
organismen)
- fysische factoren van lucht die rol spelen in al dan niet
onderhouden gunstige
stalatmosfeer
- chemische + microbiologische samenstelling van lucht
+ fysische eigenschappen => beïnvloeden dieren hun gezondheid
NORMALE GASSEN
voornamelijk stikstof, dan ook beetje zuurstof. Heel klein beetje argon en CO2
Kan variëren door verschillende factoren
STIKSTOF N2
- Geur, kleur, smaakloos gas = neutraal gas -> geen invloed op
gezondheidstoestand van levende wezens
- Belangrijk voor eiwitsynthese van planten
herbivoren/omnivoren eten planten MAAR deze worden opgegeten door
carnivoren dus onrechtstreekse invloed op dieren
ZUURSTOF O2
- Essentiële rol in stofwisseling van dieren
- Absolute zuurstofspanning: maat voor hoev zuurstof zorgt voor efficiënte
longfunctie
-> dalen door:
1. Zuurstofverbruik in hermetisch gesloten ruimten: slecht verluchte
stallen,
proefdierkooien…
2. Hoe hoger je gaat, hoe lager de luchtdruk -> lagere absolute
zuurstofspanning
leidt tot mogelijks problemen
- Zuurstof wordt geproduceerd door planten via fotosynthese en wordt verbruikt
door dieren en micro-organismen via ademhaling (respiratie)
- Ongeveer 20 vol.% O2
-> onder 10 vol.% = geen compensatie en hersenbeschadiging en
weefselbeschadiging
-> tussen 12-15 vol.% = compensatie
- verhoogd hart en ademhalingsfrequentie
- versterkte aanmaak van rode bloedcellen -> stijging
hemoglobine (dragers 02 = hemoglobine: eiwit)
- normalisatie van hart en longfunctie
2
, - Hersenen heel gevoelig voor O2 – tekort
vb. pasgeboren dieren en foetussen, maar ook varken en kippen
KOOLZUURGAS CO2
- Kleur en reukloos gas
ontstaan door:
* bacteriële gisting
* ademlucht van planten en dieren
* verbranding van fossiele brandstoffen
- Weinig toxisch
-> teveel: bevangen lucht (sufheid en apathie)
- Toepassing bij labodieren voor euthanasie => veel CO2 geven!!
- CO2-gehalte: maat voor luchtverversing in stallen
WATERDAMP
Absolute vochtigheidsgraad
= aantal gram water / m³ lucht
Maximale vochtigheidsgraad (staat vast)
= maximale hoeveelheid waterdamp die bij deze temperatuur onder dampvorm kan
voorkomen
Relatieve vochtigheidsgraad
= verhouding tussen absolute en maximale vochtigheidsgraad bij bepaalde temperatuur
= enkel voor dieren van belang
= uitgedrukt in %
* 100% -> max hoeveelheid waterdamp -> lucht: verzadigd hoe warmer de
lucht
* 50% -> lucht bevat helft van max hoeveelheid waterdamp => hoe meer
waterdamp
* > 100% -> condensatie: waterdruppels
- Meten via?
-> hygrometer
- RV in stallen: 60%-80% afh van:
o Hoe is het buiten: RV buitenlucht??
o Temperatuur in stal
o Vorming waterdamp
-> vochtiger buiten dan ook binnen
-> aantal dieren
-> soort dier (sportpaarden)
-> type voeder en staltype (grond)
-> gezondheidstoestand dieren
-> vochtige opp. Na reinigen of spoelen
- LAGE RV gevolgen:
o Stofvorming door droog klimaat
o Irritatie luchtwegen
o Gewichtsverlies eieren in broedkas
3
, - HOGE RV gevolgen:
o Vorming vochtpartikels die ingeademd kunnen worden
o Stijging kiemgetal in lucht
o Condensatie op koude voorwerpen
->geregeld door ventilatiesnelheid
4
INLEIDING
Hygiëne: onderdeel van geneeskunde, kwaliteit van omgeving wordt onderhouden op
manier dat gezondheidstoestand wordt behouden en bevorderd, preventieve
maatregelen
-> doel? Verbetering van behoud van gezondheidstoestand van dieren
ONGUNSTIGE INVLOEDEN OP GEZONDHEID DIER
Infectieuze agentia (viraal, bacterieel, parasitair)
Niet-infectieuze contaminanten uit milieu
Fysische factoren
HYGIËNISCHE MAATREGEL OP 3 NIVEAUS
Niveau van individuele dier (belang voor gezelschapsdieren)
Niveau van bedrijf (ziekte insleep, verlagen infectiedruk)
Niveau van populatie (stimulerende en beperkende maatregelen, hondsdolheid)
NORMALE EN OPTIMALISATIE LEEFOMGEVING
Normale leefomgeving:
- atmosfeer
- bodem
- water
Optimalisatie:
- preventie ziekte en insleep
- quarantaine
- reinigen en ontsmetten
- knaagdierenbestrijding
- toxicologie
- omgeving transport
,HYGIËNISCHE ASPECTEN VAN DE ATMOSFEER
CHEMISCHE SAMENSTELLING VAN LUCHT
Lucht in atmosfeer -> constant mengsel van verschillende gassen
o Stalomgeving
- chemische samenstelling varieert door stallenbouw, verluchting,
bezetting
- lucht in stal: drager van vaste bestanddelen (stof + micro-
organismen)
- fysische factoren van lucht die rol spelen in al dan niet
onderhouden gunstige
stalatmosfeer
- chemische + microbiologische samenstelling van lucht
+ fysische eigenschappen => beïnvloeden dieren hun gezondheid
NORMALE GASSEN
voornamelijk stikstof, dan ook beetje zuurstof. Heel klein beetje argon en CO2
Kan variëren door verschillende factoren
STIKSTOF N2
- Geur, kleur, smaakloos gas = neutraal gas -> geen invloed op
gezondheidstoestand van levende wezens
- Belangrijk voor eiwitsynthese van planten
herbivoren/omnivoren eten planten MAAR deze worden opgegeten door
carnivoren dus onrechtstreekse invloed op dieren
ZUURSTOF O2
- Essentiële rol in stofwisseling van dieren
- Absolute zuurstofspanning: maat voor hoev zuurstof zorgt voor efficiënte
longfunctie
-> dalen door:
1. Zuurstofverbruik in hermetisch gesloten ruimten: slecht verluchte
stallen,
proefdierkooien…
2. Hoe hoger je gaat, hoe lager de luchtdruk -> lagere absolute
zuurstofspanning
leidt tot mogelijks problemen
- Zuurstof wordt geproduceerd door planten via fotosynthese en wordt verbruikt
door dieren en micro-organismen via ademhaling (respiratie)
- Ongeveer 20 vol.% O2
-> onder 10 vol.% = geen compensatie en hersenbeschadiging en
weefselbeschadiging
-> tussen 12-15 vol.% = compensatie
- verhoogd hart en ademhalingsfrequentie
- versterkte aanmaak van rode bloedcellen -> stijging
hemoglobine (dragers 02 = hemoglobine: eiwit)
- normalisatie van hart en longfunctie
2
, - Hersenen heel gevoelig voor O2 – tekort
vb. pasgeboren dieren en foetussen, maar ook varken en kippen
KOOLZUURGAS CO2
- Kleur en reukloos gas
ontstaan door:
* bacteriële gisting
* ademlucht van planten en dieren
* verbranding van fossiele brandstoffen
- Weinig toxisch
-> teveel: bevangen lucht (sufheid en apathie)
- Toepassing bij labodieren voor euthanasie => veel CO2 geven!!
- CO2-gehalte: maat voor luchtverversing in stallen
WATERDAMP
Absolute vochtigheidsgraad
= aantal gram water / m³ lucht
Maximale vochtigheidsgraad (staat vast)
= maximale hoeveelheid waterdamp die bij deze temperatuur onder dampvorm kan
voorkomen
Relatieve vochtigheidsgraad
= verhouding tussen absolute en maximale vochtigheidsgraad bij bepaalde temperatuur
= enkel voor dieren van belang
= uitgedrukt in %
* 100% -> max hoeveelheid waterdamp -> lucht: verzadigd hoe warmer de
lucht
* 50% -> lucht bevat helft van max hoeveelheid waterdamp => hoe meer
waterdamp
* > 100% -> condensatie: waterdruppels
- Meten via?
-> hygrometer
- RV in stallen: 60%-80% afh van:
o Hoe is het buiten: RV buitenlucht??
o Temperatuur in stal
o Vorming waterdamp
-> vochtiger buiten dan ook binnen
-> aantal dieren
-> soort dier (sportpaarden)
-> type voeder en staltype (grond)
-> gezondheidstoestand dieren
-> vochtige opp. Na reinigen of spoelen
- LAGE RV gevolgen:
o Stofvorming door droog klimaat
o Irritatie luchtwegen
o Gewichtsverlies eieren in broedkas
3
, - HOGE RV gevolgen:
o Vorming vochtpartikels die ingeademd kunnen worden
o Stijging kiemgetal in lucht
o Condensatie op koude voorwerpen
->geregeld door ventilatiesnelheid
4
