Inhoudsopgave
Film en Geschiedschrijving.....................................................................................................................2
Hoofdstuk 1: Pre-cinema en vroege cinema (pagina 3-23).....................................................................5
Hoofdstuk 2: De stille Sovjetfilm en de montagetheorie (pagina 89 – 117)..........................................12
Hoofdstuk 3: Hollywood in de jaren 1920 (pagina 119 – 149)..............................................................17
Hoofdstuk 4: De Duitse film in de Weimarperiode 1919 – 1929 (pagina 71 – 87)................................22
Hoofdstuk 5: De komst van kleur en geluid (pagina 151 – 177)...........................................................27
Hoofdstuk 6: De geluidsfilm en het Amerikaans studiosysteem (pagina 179 – 221)............................31
Hoofdstuk 7: De Europese film in de jaren 1930 (pagina 223 – 227, 229 - 249)...................................37
Hoofdstuk 8: Orson Welles en de moderne geluidsfilm (pagina 251 – 273).........................................43
Hoofdstuk 9: De Amerikaanse film tijdens en na WOII, 1940 – 1951 zonder Italiaans luik (pagina 275 –
267, 285 – 301).....................................................................................................................................46
Hoofdstuk 10: Hollywood 1952 – 1965 (pagina 303 – 337)..................................................................50
Hoofdstuk 11: Oorlog en naoorlogse cinema in Italië (pagina 228 – 229, 276 - 285)...........................52
Hoofdstuk 12: Nouvelle Vague (pagina 339 - 383)...............................................................................55
,Film en Geschiedschrijving
European Film Academy
= film als instrument om nationale identiteit waar te maken (belang voor Europese identiteiten)
altijd kritisch zijn over nationale identiteit: wie, vanuit welke positie en welk doel?
met Vlaanderen = flexibel
Staking filmmakers
= constante heropleving bij machtsverhoudingen (economisch, cultureel, politiek)
= verschil tussen Belgische en Amerikaanse (VS) cinema: subsidiëring van de overheid voor film
Geschiedenis van rol van bioscopen in Vlaanderen:
= heeft windows of periodes meegemaakt
eerst film voor bioscopen, dan betaaltelevisie en dan open kanalen
verandering van verhoudingen tussen de dragers van de film
Belang van film als medium
Marginaal:
1. dalend bioscoopbezoek (Europa en VS)
= sterke stijging bij ontstaan dan na WOII sterke daling tot jaren ‘80
bv. bioscopen in Antwerpen: 50 bioscopen en nu 5
2. dalende productie (Europa en VS)
= door minder bioscoopbezoeken, en dus ook minder films maken
(= ook culturele breuk tussen lokale cinema: Vlaanderen vs. Wallonië)
3. concurrentie van nieuwe media
!!! nieuwe media duwt oude media niet weg bv. bij tv is film zich dominant gaan positioneren
Centraal:
- stijgende productie en bezoek wereldwijd (China, India..)
- start van audiovisuele keten
- archieven en catalogi: groot deel van de cinema is verdwenen, dus archieven zijn belangrijk
- film als tijdbeeld: film geeft een representatie van een maatschappij in een bepaalde tijd
- eerste audiovisuele massamedium
- constante wisselwerking van productie, distributie, vertoning, representatie*, beleving^, regulering:
met representatie* = wat is er te zien en wat niet?
beleving^ = betekenis geven aan een bewegend beeld en de praktijk van naar de cinema gaan
- technologie, esthetiek, cultuur, economie
- belang van filmgeschiedenis om onze hedendaagse multimediale maatschappij te begrijpen
- mediabeleid, industrie en identiteit
bv. belang van censuur in Europa, censuur door religieuze groepen, censuur door top-down en
bottom-up weerstand
bv. verzuiling in België op film
Definitie van film
Film als drager, technologie
= pellicule van 8, 9.5 , 16, 30, 70 mm (met 35 mm nog altijd beste manier voor film)
= televisie met golven (film past zich hieraan aan en wordt medium dat vaakst wordt
geconsumeerd)
= videocasette met magneten en analoog
,= DVD, computer, USB-stick digitaal
veel discussie over restaureren van film of hermaken in nieuwe film
Film als vorm, inhoud, betekenis
= esthetiek van de film
= patronen en lijnen in film zoeken in hun formats en genres bv. animatie, live action
Film als filmcultuur, vertoningscontext, kanalen
= film als cultureel fenomeen
= film in bioscoop, huiskamer, laptop, tablet, smartphone
Film als productiestructuren, economie
= film als politieke en economische structuren die een belangrijke rol hebben in representatie van
film
= machtsverhoudingen bv. mainstream cinema <> art house <> avant garde of third cinema
Handboek vs. Nadruk les (zie ook slide 18 – les 1)
Handboek door Cook
= zeer gedetailleerd
= zien als één handboek van de vele anderen
!!! bewuste keuzes gemaakt door de auteur
focus op films, analyses met soms favorieten
anglo-amerikaanse blik (Amerika en Europa en Rest van de wereld)
narratieve film met chronologische verbanden (niet zo in geschiedenis)
te lineair teleologisch verhaal (niet zo in geschiedenis)
met teleologisch: geschiedenis wordt gezien met een doel, eindpunt voor ogen
pedagogisch opgevat met duidelijke structuur (niet zo in geschiedenis)
Nadruk les
= geen anekdotiek, maar volgen van een rode draad, grote lijnen, thema’s, tendenzen…
= nadruk op technologie, esthetiek, cultuur, economie en maatschappij
= inzicht, analyse en link met Belgische context
Soorten filmgeschiedschrijving
Fase 1: Klassieke filmgeschiedenis
= historisch overzicht van grote film en grote mannelijke filmmakers
= alles in een verhaal of ‘grand story’
= vanuit een tijd dat men de film maar één keer kon zien (problematisch: beroep doen op geheugen)
bv. Sadoul: canon van films en filmmakers
Fase 2: New revisionist film history (jaren ‘80 – nu)
= meer aandacht naar empirisch onderzoek met archieven, films en andere contextbronnen
historisch accurater
rijkere, genuanceerdere weergave van wat cinema betekent
bv. Bordwell, Thompson & Staiger: hoe aan filmhistorie doen?
= veel onderzoek naar vroege cinema als primitieve cinema
veel beelden hiervan zijn verdwenen
vanuit FIAF congres Brighton 1978 met wetenschappers die belangrijke inzichten bieden
bv. Gunning: cinema of attractions (<> primitieve of vroege cinema)
= verder kijken dan het verhaal, kijken naar plaats, tijd in de moderniteit
, Fase 3: New cinema history (nu)
= film begrijpen door de context errond te analyseren
empirisch onderzoek met archieven, films en andere bronnen
film niet als kern, maar wel wat rond het medium of zijn context gebeurde
= aandacht voor publiek, vertoning en distributie (vertoning en productie)
cinema als maatschappelijk fenomeen
= loskomen van klassiek idee van cinema en moderniteit
ook filmvertoningen in rurale omgevingen ipv enkel metropolissen
cinema als drijfveer van moderniteit in rurale en urbane omgeving
Met geographical turn = aandacht voor plaats en ruimte
hoe de cinema ingeplant staat in zijn urbane of rurale context
Met spacial turn = impact van alles buiten en binnen de bioscoop op de filmbeleving
Invalshoeken bij geschiedschrijving
1. Biografisch: auteurs, producenten, acteurs
2. Industrieel of macroperspectief: economisch
3. Esthetisch: stijl en cinematografische vorm
4. Technologisch: interactie met esthetiek
5. Sociaal-cultureel-politiek: film en maatschappij, spiegel of avant-garde/actor, nationale contexten
Nu: doen aan geschiedschrijving is makkelijker door het digitaal aanbod
verschillende links naar instellingen die kwantificeren (Cinemetrics), databases (Cinema Belgica)…
Continue herziening bij filmgeschiedschrijving
1. Herziening door verwijdering van mannelijke, patriarchale blik
aandacht voor vrouwelijke filmprofessionals
2. Herziening door dekoloniale blik
aandacht voor Afro-Amerikaanse en Afrikaanse films
3. Herziening door verwijdering van Amerikaans-Europese canon
aandacht voor interactie tussen verschillende internationale films
heeft gevolgen van hoe EU en Amerika aan wetenschap doen (aanpassing van westerse visie)
Vragen die wij stellen bij geschiedschrijving
1. Hoe is het gebruik van film veranderd over de tijd heen?
= vorm, organisatie, stijl, genres
= evolutie met kronkels
2. Hoe hebben de voorwaarden van de filmindustrie het gebruik van het medium beïnvloed?
= manieren van productie, distributie, vertoning
3. Wat zijn de internationale trends in gebruik?
= interactie met economie, technologie, beleid en esthetiek
4. Hoe is film ontstaan?
= narratieve film als basis (grand narratives)
met alternatieven: verhaal door mechanisering (animatie, live-action, kleur en geluid)
Film en Geschiedschrijving.....................................................................................................................2
Hoofdstuk 1: Pre-cinema en vroege cinema (pagina 3-23).....................................................................5
Hoofdstuk 2: De stille Sovjetfilm en de montagetheorie (pagina 89 – 117)..........................................12
Hoofdstuk 3: Hollywood in de jaren 1920 (pagina 119 – 149)..............................................................17
Hoofdstuk 4: De Duitse film in de Weimarperiode 1919 – 1929 (pagina 71 – 87)................................22
Hoofdstuk 5: De komst van kleur en geluid (pagina 151 – 177)...........................................................27
Hoofdstuk 6: De geluidsfilm en het Amerikaans studiosysteem (pagina 179 – 221)............................31
Hoofdstuk 7: De Europese film in de jaren 1930 (pagina 223 – 227, 229 - 249)...................................37
Hoofdstuk 8: Orson Welles en de moderne geluidsfilm (pagina 251 – 273).........................................43
Hoofdstuk 9: De Amerikaanse film tijdens en na WOII, 1940 – 1951 zonder Italiaans luik (pagina 275 –
267, 285 – 301).....................................................................................................................................46
Hoofdstuk 10: Hollywood 1952 – 1965 (pagina 303 – 337)..................................................................50
Hoofdstuk 11: Oorlog en naoorlogse cinema in Italië (pagina 228 – 229, 276 - 285)...........................52
Hoofdstuk 12: Nouvelle Vague (pagina 339 - 383)...............................................................................55
,Film en Geschiedschrijving
European Film Academy
= film als instrument om nationale identiteit waar te maken (belang voor Europese identiteiten)
altijd kritisch zijn over nationale identiteit: wie, vanuit welke positie en welk doel?
met Vlaanderen = flexibel
Staking filmmakers
= constante heropleving bij machtsverhoudingen (economisch, cultureel, politiek)
= verschil tussen Belgische en Amerikaanse (VS) cinema: subsidiëring van de overheid voor film
Geschiedenis van rol van bioscopen in Vlaanderen:
= heeft windows of periodes meegemaakt
eerst film voor bioscopen, dan betaaltelevisie en dan open kanalen
verandering van verhoudingen tussen de dragers van de film
Belang van film als medium
Marginaal:
1. dalend bioscoopbezoek (Europa en VS)
= sterke stijging bij ontstaan dan na WOII sterke daling tot jaren ‘80
bv. bioscopen in Antwerpen: 50 bioscopen en nu 5
2. dalende productie (Europa en VS)
= door minder bioscoopbezoeken, en dus ook minder films maken
(= ook culturele breuk tussen lokale cinema: Vlaanderen vs. Wallonië)
3. concurrentie van nieuwe media
!!! nieuwe media duwt oude media niet weg bv. bij tv is film zich dominant gaan positioneren
Centraal:
- stijgende productie en bezoek wereldwijd (China, India..)
- start van audiovisuele keten
- archieven en catalogi: groot deel van de cinema is verdwenen, dus archieven zijn belangrijk
- film als tijdbeeld: film geeft een representatie van een maatschappij in een bepaalde tijd
- eerste audiovisuele massamedium
- constante wisselwerking van productie, distributie, vertoning, representatie*, beleving^, regulering:
met representatie* = wat is er te zien en wat niet?
beleving^ = betekenis geven aan een bewegend beeld en de praktijk van naar de cinema gaan
- technologie, esthetiek, cultuur, economie
- belang van filmgeschiedenis om onze hedendaagse multimediale maatschappij te begrijpen
- mediabeleid, industrie en identiteit
bv. belang van censuur in Europa, censuur door religieuze groepen, censuur door top-down en
bottom-up weerstand
bv. verzuiling in België op film
Definitie van film
Film als drager, technologie
= pellicule van 8, 9.5 , 16, 30, 70 mm (met 35 mm nog altijd beste manier voor film)
= televisie met golven (film past zich hieraan aan en wordt medium dat vaakst wordt
geconsumeerd)
= videocasette met magneten en analoog
,= DVD, computer, USB-stick digitaal
veel discussie over restaureren van film of hermaken in nieuwe film
Film als vorm, inhoud, betekenis
= esthetiek van de film
= patronen en lijnen in film zoeken in hun formats en genres bv. animatie, live action
Film als filmcultuur, vertoningscontext, kanalen
= film als cultureel fenomeen
= film in bioscoop, huiskamer, laptop, tablet, smartphone
Film als productiestructuren, economie
= film als politieke en economische structuren die een belangrijke rol hebben in representatie van
film
= machtsverhoudingen bv. mainstream cinema <> art house <> avant garde of third cinema
Handboek vs. Nadruk les (zie ook slide 18 – les 1)
Handboek door Cook
= zeer gedetailleerd
= zien als één handboek van de vele anderen
!!! bewuste keuzes gemaakt door de auteur
focus op films, analyses met soms favorieten
anglo-amerikaanse blik (Amerika en Europa en Rest van de wereld)
narratieve film met chronologische verbanden (niet zo in geschiedenis)
te lineair teleologisch verhaal (niet zo in geschiedenis)
met teleologisch: geschiedenis wordt gezien met een doel, eindpunt voor ogen
pedagogisch opgevat met duidelijke structuur (niet zo in geschiedenis)
Nadruk les
= geen anekdotiek, maar volgen van een rode draad, grote lijnen, thema’s, tendenzen…
= nadruk op technologie, esthetiek, cultuur, economie en maatschappij
= inzicht, analyse en link met Belgische context
Soorten filmgeschiedschrijving
Fase 1: Klassieke filmgeschiedenis
= historisch overzicht van grote film en grote mannelijke filmmakers
= alles in een verhaal of ‘grand story’
= vanuit een tijd dat men de film maar één keer kon zien (problematisch: beroep doen op geheugen)
bv. Sadoul: canon van films en filmmakers
Fase 2: New revisionist film history (jaren ‘80 – nu)
= meer aandacht naar empirisch onderzoek met archieven, films en andere contextbronnen
historisch accurater
rijkere, genuanceerdere weergave van wat cinema betekent
bv. Bordwell, Thompson & Staiger: hoe aan filmhistorie doen?
= veel onderzoek naar vroege cinema als primitieve cinema
veel beelden hiervan zijn verdwenen
vanuit FIAF congres Brighton 1978 met wetenschappers die belangrijke inzichten bieden
bv. Gunning: cinema of attractions (<> primitieve of vroege cinema)
= verder kijken dan het verhaal, kijken naar plaats, tijd in de moderniteit
, Fase 3: New cinema history (nu)
= film begrijpen door de context errond te analyseren
empirisch onderzoek met archieven, films en andere bronnen
film niet als kern, maar wel wat rond het medium of zijn context gebeurde
= aandacht voor publiek, vertoning en distributie (vertoning en productie)
cinema als maatschappelijk fenomeen
= loskomen van klassiek idee van cinema en moderniteit
ook filmvertoningen in rurale omgevingen ipv enkel metropolissen
cinema als drijfveer van moderniteit in rurale en urbane omgeving
Met geographical turn = aandacht voor plaats en ruimte
hoe de cinema ingeplant staat in zijn urbane of rurale context
Met spacial turn = impact van alles buiten en binnen de bioscoop op de filmbeleving
Invalshoeken bij geschiedschrijving
1. Biografisch: auteurs, producenten, acteurs
2. Industrieel of macroperspectief: economisch
3. Esthetisch: stijl en cinematografische vorm
4. Technologisch: interactie met esthetiek
5. Sociaal-cultureel-politiek: film en maatschappij, spiegel of avant-garde/actor, nationale contexten
Nu: doen aan geschiedschrijving is makkelijker door het digitaal aanbod
verschillende links naar instellingen die kwantificeren (Cinemetrics), databases (Cinema Belgica)…
Continue herziening bij filmgeschiedschrijving
1. Herziening door verwijdering van mannelijke, patriarchale blik
aandacht voor vrouwelijke filmprofessionals
2. Herziening door dekoloniale blik
aandacht voor Afro-Amerikaanse en Afrikaanse films
3. Herziening door verwijdering van Amerikaans-Europese canon
aandacht voor interactie tussen verschillende internationale films
heeft gevolgen van hoe EU en Amerika aan wetenschap doen (aanpassing van westerse visie)
Vragen die wij stellen bij geschiedschrijving
1. Hoe is het gebruik van film veranderd over de tijd heen?
= vorm, organisatie, stijl, genres
= evolutie met kronkels
2. Hoe hebben de voorwaarden van de filmindustrie het gebruik van het medium beïnvloed?
= manieren van productie, distributie, vertoning
3. Wat zijn de internationale trends in gebruik?
= interactie met economie, technologie, beleid en esthetiek
4. Hoe is film ontstaan?
= narratieve film als basis (grand narratives)
met alternatieven: verhaal door mechanisering (animatie, live-action, kleur en geluid)
