1
BESIGHEIDSTUDIES
GRAAD 12
NOVEMBEREKSAMEN
VRAESTEL 2
2025.
Hierdie dokument is saamgestel om Graad 12-leerders
sistematies te help voorberei vir die Nasionale Senior
Sertifikaat (NSC) Besigheidstudies November-eksamen
2025 – Vraestel 2.
Die inhoud is gebaseer op amptelike DBE- en SACAI-
vraestelle van 2021–2024, asook op die NCC en EC-eksamens, om seker te maak dat jy die mees
volledige en betroubare antwoorde het wat by die jongste eksamenvraestelstruktuur en
memorandumriglyne pas.
Elke afdeling is saamgestel om jou te help verstaan hoe vrae in Vraestel 2 oor die jare herhaal en
aangepas is, en hoe jy jou antwoorde logies, volledig en bondig kan formuleer. Waar dieselfde vrae in
verskillende vraestelle voorkom, is hulle saamgevoeg om jou ’n duidelike, gekonsolideerde studiegids te
bied.
Gebruik hierdie notas as ’n studiegids, nie as ’n plaasvervanger vir jou eie werk nie. Doen self die
berekeninge en voorbeeldvrae voordat jy die antwoorde lees – dit sal jou begrip verdiep en jou
voorbereiding verbeter.
Belangrik:
Hierdie notas vorm deel van jou volledige Besigheidstudies-voorbereidingspakket. Jy moet dit saam
met die notas van Termyn 1 & 2 én die Rekord-eksamen se notas bestudeer.
Indien jy nie daardie dokumente het nie, kontak asseblief Juffrou Ansie by
om dit aan te vra.
Hierdie dokument dek die kernonderwerpe van Vraestel 2, naamlik:
Besigheidsgeleenthede (Beleggings & Versekering) en Besigheidsrolle
met gefokusde dekking van leierskap, versekering, belegging, etiek, professionaliteit, KMI/KSV, en
menseregte in die werkplek.
Sterkte met jou voorbereiding vir die finale eksamen.
Juffrou Ansie
@ Juffrou_Ansie
, 2
INHOUD
Afdeling A: Besigheidsgeleenthede 4
Bestuur En Leierskap 4
Belegging: Versekering & Belegging: Sekuriteite/Geleenthede 8
Versekering 9
Werkloosheid Versekeringsfonds (WVF) 12
Beleggings 13
Johannesburgse Effektebeurs/Jse 16
Vorme Van Eienaarskap 19
Aanbiedinge 21
Afdeling B: Besigheidsrolle 23
Etiek En Professionaliteit 23
Kreatiewe Denke En Probleemoplossing 24
Maatskaplike Verantwoordelikheid En Korporatiewe Burgerskap Korporatiewe Maatskaplike
Verantwoordelikheid (KSV) En Korporatiewe Maatskaplike Belegging (KMI) 26
Menseregte, Inklusiviteit En Omgewingskwessies 28
Afdeling C: Opstelvrae 30
Professionalisme En Etiek 31
Aanbieding En Datarespons 31
Maatskaplike Verantwoordelikheid, KMV en KMI 34
Kortvrae
Beperkte aanspreeklikheid Verliese word beperk tot die bedrag wat die eienaar in die besigheid
belê het. Die eienaar se persoonlike bates word teen die skuld van die
besigheid beskerm. Van toepassing op maatskappye wat 'n aparte
entiteit/persoonlikheid het.
Onbeperkte las Die aanspreeklikheid van die eienaar om skuld/eise te betaal is nie net
tot die besigheid beperk nie. Daar kan beslag gelê word op die eienaar
se persoonlike bates om vir die skuld van die besigheid te betaal. Van
toepassing op 'n eenmansaak en vennootskap aangesien hulle nie 'n
aparte regsentiteit/persoonlikheid het nie.
Demokratiese leierskapstyl Werknemers word genooi om deel te wees van die
besluitnemingsproses
Outokratiese leierskapstyl Werknemers is nie by die besluitnemingsproses betrokke nie.
Laissez-faire/Vrye teuel Die leier laat ervare en betroubare werknemers toe om besluite te
leierskapstyl neem in die nastrewing van die organisasie se doelwitte.
Charismatiese leierskapstyl Die leier gebruik charisma en sjarme om werknemers te beïnvloed.
@ Juffrou_Ansie
, 3
Transaksionele Gebruik belonings en strawwe as aansporings om werknemers se
leierskapstyl gedrag te beïnvloed.
Leierskap teorieë Lei leiers oor die verskillende leierskap style wat toegepas of gebruik
kan word.
Situasionele leierskap In hierdie leierskap teorieë pas die leier verskillende leierskap style toe
teorieë na gelang van verskillende situasies
Transformasie- Beste geld gedurende 'n tydperk van drastiese verandering in 'n
/oorgangsbestuur organisasie
Leierskap teorieë
Johannesburgse Die mark wat handel oor die koop en verkoop van aandele in
Aandelebeurs (JSE) genoteerde maatskappye.
Beleggers Die persone wat geld spaar met die verwagting om wins te maak.
Dividend 'n Bedrag geld wat 'n maatskappy uit sy winste aan sy aandeelhouers
betaal.
Aandele mark Die finansiële mark waarin langtermynskuld sekuriteite gekoop en
verkoop word
Korttermynbelegging Belegging vir minder as een jaar
Langtermyn belegging Die duur/tydperk van belegging is meer as drie jaar.
Likwidasie Die verkoop van die bates van 'n maatskappy om krediteure te betaal.
Belangstelling Die bedrag geld wat beleggers verdien as opbrengs op/vergoeding vir
beleggings in bankdeposito's en lenings
Vaste koers Die rentekoers bly dieselfde vir die duur van die beleggingstydperk
Etiese gedrag Optree volgens 'n stel waardes wat moreel aanvaarbaar is in die
samelewing
Besigheidsetiek Die stel waardes van 'n besigheid, vertoon deur sy bestuurders en
werknemers. Hierdie waardes moet moreel aanvaarbaar wees deur die
samelewing, en binne vasgestelde besigheidskodes
Professionaliteit Beskryf die internasionaal aanvaarde standaarde en verwagtinge wat
besighede en die samelewing van mense se gedrag en vlakke van
bevoegdheid in die werkplek het. Dit is 'n breër konsep as etiek en sluit
aspekte soos voorkoms, gesindheid, lojaliteit, ens.
Korporatiewe bestuur Die uitoefening van etiese en effektiewe leierskap deur die individue
wat verantwoordelik is vir die bestuur van die besigheid. Daar word van
hulle verwag om goeie prestasie, effektiewe beheer, volhoubaarheid en
winsgewendheid te lewer.
Algemene Jaarvergadering 'n Vergadering van 'n maatskappy wat deur al die aandeelhouers
(AJV) bygewoon word wat een keer per jaar plaasvind.
Onprofessionele praktyke Wanneer mense/die besigheid nie binne die aanvaarde standaarde en
verwagting optree nie, is dit onprofessionele gedrag.
Onetiese praktyke Wanneer die besigheid optree met 'n ander stel waardes van wat
moreel aanvaarbaar is.
@ Juffrou_Ansie
, 4
Oorversekering Oorversekering is wanneer die item vir meer as die werklike
markwaarde verseker is. Besighede sal nie ’n uitbetaling ontvang groter
as die waarde van die verlies teen markwaarde nie.
Afdeling A: Besigheidsgeleenthede
Bestuur en leierskap
NOTA: Hersien Termyn2 / Junie notas EN die Rekord notas bl 3.
________________________________________________
Verskille tussen demokratiese- en outokratiese leier SACAI NOV 2021
DEMOKRATIESE LEIER OUTOKRATIESE LEIER
1. Die leier betrek werknemers by die 1. 'n Leier neem alle besluite alleen sonder
besluitnemingsproses. om werknemers te betrek
2. Duidelike/tweerigting kommunikasie 2. Lyn van opdrag / kommunikasie is
verseker groep verbintenis tot finale duidelik, aangesien dit van bo na onder is
besluit(e). / volgelinge weet presies wat om te doen.
3. Mense-georiënteerd, aangesien 3. Taak georiënteerd aangesien die menings
werknemer se gevoelens en menings van werknemers nie oorweeg word nie.
oorweeg word.
@ Juffrou_Ansie
BESIGHEIDSTUDIES
GRAAD 12
NOVEMBEREKSAMEN
VRAESTEL 2
2025.
Hierdie dokument is saamgestel om Graad 12-leerders
sistematies te help voorberei vir die Nasionale Senior
Sertifikaat (NSC) Besigheidstudies November-eksamen
2025 – Vraestel 2.
Die inhoud is gebaseer op amptelike DBE- en SACAI-
vraestelle van 2021–2024, asook op die NCC en EC-eksamens, om seker te maak dat jy die mees
volledige en betroubare antwoorde het wat by die jongste eksamenvraestelstruktuur en
memorandumriglyne pas.
Elke afdeling is saamgestel om jou te help verstaan hoe vrae in Vraestel 2 oor die jare herhaal en
aangepas is, en hoe jy jou antwoorde logies, volledig en bondig kan formuleer. Waar dieselfde vrae in
verskillende vraestelle voorkom, is hulle saamgevoeg om jou ’n duidelike, gekonsolideerde studiegids te
bied.
Gebruik hierdie notas as ’n studiegids, nie as ’n plaasvervanger vir jou eie werk nie. Doen self die
berekeninge en voorbeeldvrae voordat jy die antwoorde lees – dit sal jou begrip verdiep en jou
voorbereiding verbeter.
Belangrik:
Hierdie notas vorm deel van jou volledige Besigheidstudies-voorbereidingspakket. Jy moet dit saam
met die notas van Termyn 1 & 2 én die Rekord-eksamen se notas bestudeer.
Indien jy nie daardie dokumente het nie, kontak asseblief Juffrou Ansie by
om dit aan te vra.
Hierdie dokument dek die kernonderwerpe van Vraestel 2, naamlik:
Besigheidsgeleenthede (Beleggings & Versekering) en Besigheidsrolle
met gefokusde dekking van leierskap, versekering, belegging, etiek, professionaliteit, KMI/KSV, en
menseregte in die werkplek.
Sterkte met jou voorbereiding vir die finale eksamen.
Juffrou Ansie
@ Juffrou_Ansie
, 2
INHOUD
Afdeling A: Besigheidsgeleenthede 4
Bestuur En Leierskap 4
Belegging: Versekering & Belegging: Sekuriteite/Geleenthede 8
Versekering 9
Werkloosheid Versekeringsfonds (WVF) 12
Beleggings 13
Johannesburgse Effektebeurs/Jse 16
Vorme Van Eienaarskap 19
Aanbiedinge 21
Afdeling B: Besigheidsrolle 23
Etiek En Professionaliteit 23
Kreatiewe Denke En Probleemoplossing 24
Maatskaplike Verantwoordelikheid En Korporatiewe Burgerskap Korporatiewe Maatskaplike
Verantwoordelikheid (KSV) En Korporatiewe Maatskaplike Belegging (KMI) 26
Menseregte, Inklusiviteit En Omgewingskwessies 28
Afdeling C: Opstelvrae 30
Professionalisme En Etiek 31
Aanbieding En Datarespons 31
Maatskaplike Verantwoordelikheid, KMV en KMI 34
Kortvrae
Beperkte aanspreeklikheid Verliese word beperk tot die bedrag wat die eienaar in die besigheid
belê het. Die eienaar se persoonlike bates word teen die skuld van die
besigheid beskerm. Van toepassing op maatskappye wat 'n aparte
entiteit/persoonlikheid het.
Onbeperkte las Die aanspreeklikheid van die eienaar om skuld/eise te betaal is nie net
tot die besigheid beperk nie. Daar kan beslag gelê word op die eienaar
se persoonlike bates om vir die skuld van die besigheid te betaal. Van
toepassing op 'n eenmansaak en vennootskap aangesien hulle nie 'n
aparte regsentiteit/persoonlikheid het nie.
Demokratiese leierskapstyl Werknemers word genooi om deel te wees van die
besluitnemingsproses
Outokratiese leierskapstyl Werknemers is nie by die besluitnemingsproses betrokke nie.
Laissez-faire/Vrye teuel Die leier laat ervare en betroubare werknemers toe om besluite te
leierskapstyl neem in die nastrewing van die organisasie se doelwitte.
Charismatiese leierskapstyl Die leier gebruik charisma en sjarme om werknemers te beïnvloed.
@ Juffrou_Ansie
, 3
Transaksionele Gebruik belonings en strawwe as aansporings om werknemers se
leierskapstyl gedrag te beïnvloed.
Leierskap teorieë Lei leiers oor die verskillende leierskap style wat toegepas of gebruik
kan word.
Situasionele leierskap In hierdie leierskap teorieë pas die leier verskillende leierskap style toe
teorieë na gelang van verskillende situasies
Transformasie- Beste geld gedurende 'n tydperk van drastiese verandering in 'n
/oorgangsbestuur organisasie
Leierskap teorieë
Johannesburgse Die mark wat handel oor die koop en verkoop van aandele in
Aandelebeurs (JSE) genoteerde maatskappye.
Beleggers Die persone wat geld spaar met die verwagting om wins te maak.
Dividend 'n Bedrag geld wat 'n maatskappy uit sy winste aan sy aandeelhouers
betaal.
Aandele mark Die finansiële mark waarin langtermynskuld sekuriteite gekoop en
verkoop word
Korttermynbelegging Belegging vir minder as een jaar
Langtermyn belegging Die duur/tydperk van belegging is meer as drie jaar.
Likwidasie Die verkoop van die bates van 'n maatskappy om krediteure te betaal.
Belangstelling Die bedrag geld wat beleggers verdien as opbrengs op/vergoeding vir
beleggings in bankdeposito's en lenings
Vaste koers Die rentekoers bly dieselfde vir die duur van die beleggingstydperk
Etiese gedrag Optree volgens 'n stel waardes wat moreel aanvaarbaar is in die
samelewing
Besigheidsetiek Die stel waardes van 'n besigheid, vertoon deur sy bestuurders en
werknemers. Hierdie waardes moet moreel aanvaarbaar wees deur die
samelewing, en binne vasgestelde besigheidskodes
Professionaliteit Beskryf die internasionaal aanvaarde standaarde en verwagtinge wat
besighede en die samelewing van mense se gedrag en vlakke van
bevoegdheid in die werkplek het. Dit is 'n breër konsep as etiek en sluit
aspekte soos voorkoms, gesindheid, lojaliteit, ens.
Korporatiewe bestuur Die uitoefening van etiese en effektiewe leierskap deur die individue
wat verantwoordelik is vir die bestuur van die besigheid. Daar word van
hulle verwag om goeie prestasie, effektiewe beheer, volhoubaarheid en
winsgewendheid te lewer.
Algemene Jaarvergadering 'n Vergadering van 'n maatskappy wat deur al die aandeelhouers
(AJV) bygewoon word wat een keer per jaar plaasvind.
Onprofessionele praktyke Wanneer mense/die besigheid nie binne die aanvaarde standaarde en
verwagting optree nie, is dit onprofessionele gedrag.
Onetiese praktyke Wanneer die besigheid optree met 'n ander stel waardes van wat
moreel aanvaarbaar is.
@ Juffrou_Ansie
, 4
Oorversekering Oorversekering is wanneer die item vir meer as die werklike
markwaarde verseker is. Besighede sal nie ’n uitbetaling ontvang groter
as die waarde van die verlies teen markwaarde nie.
Afdeling A: Besigheidsgeleenthede
Bestuur en leierskap
NOTA: Hersien Termyn2 / Junie notas EN die Rekord notas bl 3.
________________________________________________
Verskille tussen demokratiese- en outokratiese leier SACAI NOV 2021
DEMOKRATIESE LEIER OUTOKRATIESE LEIER
1. Die leier betrek werknemers by die 1. 'n Leier neem alle besluite alleen sonder
besluitnemingsproses. om werknemers te betrek
2. Duidelike/tweerigting kommunikasie 2. Lyn van opdrag / kommunikasie is
verseker groep verbintenis tot finale duidelik, aangesien dit van bo na onder is
besluit(e). / volgelinge weet presies wat om te doen.
3. Mense-georiënteerd, aangesien 3. Taak georiënteerd aangesien die menings
werknemer se gevoelens en menings van werknemers nie oorweeg word nie.
oorweeg word.
@ Juffrou_Ansie
