MODULE 1: RECHT EN SOCIAAL
WERK
1 INLEIDING RECHT EN SOCIAAL WERK
belangrijke principes van recht in het sociaal werk:
sociale rechtvaardigheid
mensenrechten
respect voor diversiteit
collectieve verantwoordelijkheid
recht draagt bij tot de orde van de samenleving.
Je beweegt je als sociaal werker op het snijvlak van burger en samenleving en
bent als het ware een bruggenbouwer tussen deze twee werelden. Het is jou taak
om de burgers te adviseren en informeren over de rechten die ze hebben.
Het recht wordt bekeken vanuit drie perspectieven:
kennis
o rationeel/ technisch georiënteerd
o de wet wordt gezien als een geheel van regels dat moet worden
toegepast
o de praktijkbeoefenaars moeten beschikken over technische
juridische kennis
o de nadruk ligt op procedureel juist handelen
o DOING THINGS RIGHT
Waarden en normen
o Moreel/ ethisch georiënteerd
o De wet wordt gezien als een deel van de professionele toolkid
o De praktijkbeoefenaars kunnen de wet plaatsen in hun eigen
professionele moraliteit
o De nadruk ligt op het omgaan met dillema’s
o DOING RIGHT THINGS
Mensenrechten en sociale rechtvaardigheid
o Rechten-georiënteerd
o De wet wordt gezien als een bron voor de dienstgebruiker
o De praktijkbeoefenaars moeten de wet kritisch begrijpen
o RIGHTS THINKING
,2 WAT IS RECHT?
2.1 DEFINITIE VAN HET BEGRIP RECHT
om de samenleving geordend te laten verlopen maken de mensen onderling
afspreken.
Het recht is een geheel van regels, opgesteld en opgelegd door de
samenleving, waardoor de belangen van de enkelingen die in de
gemeenschap leven geordend worden, door middel van sociale dwang.
Een geheel van regels
o Geschreven en ongeschreven
o Nationaal en internationaal
o Rechtsbronnen meeste regels staan in het wetboek
Opgesteld en opgelegd door de samenleving
o Wijzigende omstandigheden in de samenleving vragen om andere
regels
o Het recht is dus wijzigbaar
Maatschappij ordenen
o Ontstaan conflicten omdat niet iedereen akkoord gaat met het
gedrag van anderen
o Iedereen moet weten welke rechten en plichten hij heeft
o Zorgen voor rechtszekerheid en objectiviteit
o Iedereen heeft dezelfde rechten
o Dura lex, sed lex de wet is hard, maar het is de wet niet altijd
rechtvaardig
Afdwingbaar
o Op verschillende manieren
Via een bevel om iets uit te voerenµ
Via een bevel om iets niet te doen
Via de betaling van schadevergoeding
Via straffen bij misdrijven
En nog veel meer
o Geeft in de praktijk wel problemen
Het is niet omdat je gelijk hebt, dat je ook gelijk haalt
Procedures soms ingewikkeld, lang en duur
Er zijn verschillende soorten van regels
Regels die gedrag ordenen (subjectieve rechten)
Regels en structuren die bijdragen tot handhaving
Regels en structuren die bepalen hoe regels en structuren gewijzigd
kunnen worden
Het sociaal werk in het recht opdrachten die sociaal werkers uitvoeren die
het recht hen specifiek oplegt zoals maatschappelijke assistenten binnen een
OCMW.
, Het recht in het sociaal werk het recht concreet toepassen zowel in relatie
met het sociale systeem als met de hulpvrager op het snijvlak van de
samenleving.
Sociaalwerkrecht het recht in het raam van het sociaal werk benaderd
vanuit drie perspectieven: kennis, waarden en normen, mensenrechten en
sociale rechtvaardigheid
2.2 ENKELE BELANGRIJKE BEGRIPPEN VAN HET RECHT
objectief recht het geheel van rechtsregels en normen. Algemene regels die
in abstracter bewoordingen terug te vinden zijn in wetboeken.
subjectief recht wanneer een persoon een objectief recht krijgt, wordt het
een subjectief recht van die persoon. Het betekent dat het recht je eigen
bevoegdheden geeft om te handelen (goederen kopen,…).
rechtssubject een persoon of groep van personen die subjectieve rechten en
plichten heeft.
rechtsobject zaak waarop rechtsregels betrekking hebben of het recht dat
beoogd wordt door het rechtssubject.
genotsbekwaam Wie geschikt is om drager te zijn van rechten, om van
rechten te genieten. Elk rechtssubject is genotsbekwaam, iedereen dus.
handelingsbekwaam de meeste rechtssubjecten zijn handelingsbekwaam.
Dit wil zeggen dat ze in staat zijn om door middel van het stellen van
handelingen hun eigen rechten kunnen uitoefenen.
rechtshandeling elke handeling die bewust wordt verricht om rechtgevolgen
te verkrijgen.
rechtsfeit elk feit dat rechtsgevolgen doet ontstaan. (iemand een slag in het
gezicht geven om deze te verwonden)
relatieve nietigheid kan enkel ingeroepen worden door wie ‘beschermd’
wordt.
absolute nietigheid geldt enkel bij regels van openbare orde. De rechter kan
de overeenkomst vernietigen als die in strijd is met openbare orde of het belang
van de minderjarige kinderen.
Dwingend recht partijen kunnen niet afwijken van de wettelijke bepalingen.
Het dwingend recht wordt in drie categorieën ingedeeld.
Regels die de openbare orde raken (essentiële belangen van de staat of
gemeenschap)
regels die de geode zeden raken (regels van sociale moraal en
maatschappelijk fatsoen)
dringende regels die de belangen van bepaalde categorieën van personen
beschermen.
WERK
1 INLEIDING RECHT EN SOCIAAL WERK
belangrijke principes van recht in het sociaal werk:
sociale rechtvaardigheid
mensenrechten
respect voor diversiteit
collectieve verantwoordelijkheid
recht draagt bij tot de orde van de samenleving.
Je beweegt je als sociaal werker op het snijvlak van burger en samenleving en
bent als het ware een bruggenbouwer tussen deze twee werelden. Het is jou taak
om de burgers te adviseren en informeren over de rechten die ze hebben.
Het recht wordt bekeken vanuit drie perspectieven:
kennis
o rationeel/ technisch georiënteerd
o de wet wordt gezien als een geheel van regels dat moet worden
toegepast
o de praktijkbeoefenaars moeten beschikken over technische
juridische kennis
o de nadruk ligt op procedureel juist handelen
o DOING THINGS RIGHT
Waarden en normen
o Moreel/ ethisch georiënteerd
o De wet wordt gezien als een deel van de professionele toolkid
o De praktijkbeoefenaars kunnen de wet plaatsen in hun eigen
professionele moraliteit
o De nadruk ligt op het omgaan met dillema’s
o DOING RIGHT THINGS
Mensenrechten en sociale rechtvaardigheid
o Rechten-georiënteerd
o De wet wordt gezien als een bron voor de dienstgebruiker
o De praktijkbeoefenaars moeten de wet kritisch begrijpen
o RIGHTS THINKING
,2 WAT IS RECHT?
2.1 DEFINITIE VAN HET BEGRIP RECHT
om de samenleving geordend te laten verlopen maken de mensen onderling
afspreken.
Het recht is een geheel van regels, opgesteld en opgelegd door de
samenleving, waardoor de belangen van de enkelingen die in de
gemeenschap leven geordend worden, door middel van sociale dwang.
Een geheel van regels
o Geschreven en ongeschreven
o Nationaal en internationaal
o Rechtsbronnen meeste regels staan in het wetboek
Opgesteld en opgelegd door de samenleving
o Wijzigende omstandigheden in de samenleving vragen om andere
regels
o Het recht is dus wijzigbaar
Maatschappij ordenen
o Ontstaan conflicten omdat niet iedereen akkoord gaat met het
gedrag van anderen
o Iedereen moet weten welke rechten en plichten hij heeft
o Zorgen voor rechtszekerheid en objectiviteit
o Iedereen heeft dezelfde rechten
o Dura lex, sed lex de wet is hard, maar het is de wet niet altijd
rechtvaardig
Afdwingbaar
o Op verschillende manieren
Via een bevel om iets uit te voerenµ
Via een bevel om iets niet te doen
Via de betaling van schadevergoeding
Via straffen bij misdrijven
En nog veel meer
o Geeft in de praktijk wel problemen
Het is niet omdat je gelijk hebt, dat je ook gelijk haalt
Procedures soms ingewikkeld, lang en duur
Er zijn verschillende soorten van regels
Regels die gedrag ordenen (subjectieve rechten)
Regels en structuren die bijdragen tot handhaving
Regels en structuren die bepalen hoe regels en structuren gewijzigd
kunnen worden
Het sociaal werk in het recht opdrachten die sociaal werkers uitvoeren die
het recht hen specifiek oplegt zoals maatschappelijke assistenten binnen een
OCMW.
, Het recht in het sociaal werk het recht concreet toepassen zowel in relatie
met het sociale systeem als met de hulpvrager op het snijvlak van de
samenleving.
Sociaalwerkrecht het recht in het raam van het sociaal werk benaderd
vanuit drie perspectieven: kennis, waarden en normen, mensenrechten en
sociale rechtvaardigheid
2.2 ENKELE BELANGRIJKE BEGRIPPEN VAN HET RECHT
objectief recht het geheel van rechtsregels en normen. Algemene regels die
in abstracter bewoordingen terug te vinden zijn in wetboeken.
subjectief recht wanneer een persoon een objectief recht krijgt, wordt het
een subjectief recht van die persoon. Het betekent dat het recht je eigen
bevoegdheden geeft om te handelen (goederen kopen,…).
rechtssubject een persoon of groep van personen die subjectieve rechten en
plichten heeft.
rechtsobject zaak waarop rechtsregels betrekking hebben of het recht dat
beoogd wordt door het rechtssubject.
genotsbekwaam Wie geschikt is om drager te zijn van rechten, om van
rechten te genieten. Elk rechtssubject is genotsbekwaam, iedereen dus.
handelingsbekwaam de meeste rechtssubjecten zijn handelingsbekwaam.
Dit wil zeggen dat ze in staat zijn om door middel van het stellen van
handelingen hun eigen rechten kunnen uitoefenen.
rechtshandeling elke handeling die bewust wordt verricht om rechtgevolgen
te verkrijgen.
rechtsfeit elk feit dat rechtsgevolgen doet ontstaan. (iemand een slag in het
gezicht geven om deze te verwonden)
relatieve nietigheid kan enkel ingeroepen worden door wie ‘beschermd’
wordt.
absolute nietigheid geldt enkel bij regels van openbare orde. De rechter kan
de overeenkomst vernietigen als die in strijd is met openbare orde of het belang
van de minderjarige kinderen.
Dwingend recht partijen kunnen niet afwijken van de wettelijke bepalingen.
Het dwingend recht wordt in drie categorieën ingedeeld.
Regels die de openbare orde raken (essentiële belangen van de staat of
gemeenschap)
regels die de geode zeden raken (regels van sociale moraal en
maatschappelijk fatsoen)
dringende regels die de belangen van bepaalde categorieën van personen
beschermen.
