Inhoudsopgave
College 1A: Inleiding en rechtsbronnen......................................................................................2
College 1B: Europees straf(proces)recht algemeen....................................................................8
College 2A: Harmonisatie en doorwerking van EU-strafrecht I................................................17
College 2B: Harmonisatie en doorwerking van EU-strafrecht II...............................................24
College 3A: Rechtsmacht...........................................................................................................32
College 3B: Ne bis in idem.........................................................................................................38
College 4A: Uitlevering..............................................................................................................44
College 4B: Overlevering...........................................................................................................53
College 5A: Opsporingshulp en kleine rechtshulp....................................................................60
College 5B: Rechtshulp op basis van wederzijdse erkenning....................................................68
College 6A: Overdracht van strafvervolging..............................................................................75
College 6B: Overdracht van strafexecutie.................................................................................83
College 7A: Gastcollege.............................................................................................................92
Schema toetsing dubbele strafbaarheid...................................................................................95
Samenvatting jurisprudentie.....................................................................................................96
College 1B..............................................................................................................................96
College 2A..............................................................................................................................98
College 3A...........................................................................................................................100
College 3B............................................................................................................................101
College 4A...........................................................................................................................103
College 4B............................................................................................................................105
College 5A...........................................................................................................................108
College 5B............................................................................................................................109
College 6B............................................................................................................................111
1
, College 1A: Inleiding en rechtsbronnen
1. Wat zijn de belangrijkste bronnen van het internationale strafrecht?
Nederlandse bronnen:
Veel vormen van samenwerking zijn in een afzonderlijke, bijzondere wet geregeld. Nederland
heeft geen algemeen wetboek met daarin regelingen die betrekking hebben op de
internationale samenwerking in strafzaken. Een voorbeeld hiervan is de Overleveringswet.
Belangrijke regelingen zijn te vinden in onder andere: het Wetboek van Strafrecht voor
rechtsmacht, het Wetboek van Strafvordering, Uitvoeringswet Internationaal Strafhof,
Sanctiewet 1977, Algemene Douanewet, etc. Het is kortom, een doolhof. P. 7-9.
Internationale bronnen:
Internationaal gelden er een veelheid van verdragen, protocollen (verdragen die verdragen
aanvullen), overeenkomsten, kaderbesluiten, richtlijnen, verordeningen en besluiten. Al deze
‘instrumenten’ zijn uiteenlopende vormen waarin staten afspraken maken over de
internationale samenwerking in strafzaken. P. 9-10.
Internationale en nationale rechtspraak:
Internationale en nationale rechtspraak gelden als afzonderlijke bron. In de eerste plaats
gaat het dan om Luxemburgse en Straatsburgse rechtspraak. Iets meer op de achtergrond
maar niet minder belangrijk is ook de rechtspraak van het Internationaal Gerechtshof. Ook
rechtspraak van de Nederlandse civiele- en bestuursrechters zijn bronnen voor internationaal
strafrecht. P. 10-11.
2. Wat is het verschil tussen droit pénal international en droit international pénal?
Aan het onderscheid tussen droit pénal international en droit international pénal ligt een
verschil in perspectief ten grondslag. Kortgezegd is het perspectief internationaal bij droit
international pénal en is het perspectief nationaal bij droit pénal international. Wat in de
kwalificatie voorop staat, geeft het perspectief aan. P. 12.
3. Wat is het verschil tussen grote en kleine rechtshulp?
De secundaire rechtshulp (zie vraag 4) die bestaat uit politiële of justitiële rechtshulp wordt
ook wel eens aangemerkt als kleine rechtshulp. Secundaire rechtshulp is echter niet hetzelfde
als kleine rechtshulp omdat uitlevering – een vorm van secundaire rechtshulp – als ‘grote’
rechtshulp wordt gekwalificeerd. Kleine rechtshulp is “een soort strafprocessuele bijstand op
verzoek van buitenlandse autoriteiten ten behoeve van een in hun staat aanhangige
strafzaak”. P. 14.
4. Wat is het verschil tussen primaire en secundaire rechtshulp?
Primaire rechtshulp is rechtshulp waarbij een essentieel onderdeel van het strafproces wordt
overgenomen. Strafvervolging zelf en de tenuitvoerlegging van een strafvonnis kunnen als
primaire rechtshulp worden aangemerkt. Internationaal valt hieronder: de overname en
overdracht van strafvervolging, alsmede de overname en overdracht van de tenuitvoerlegging
van een buitenlands strafvonnis.
Secundaire rechtshulp is op basis van dit criterium dan uitlevering alsmede de
opsporingshulp en justitiële rechtshulp. P. 13.
2
,5. Omschrijf in één zin wat het belang van een goede rechtsbedeling is.
Goede rechtsbedeling is geen hard, eenduidig criterium maar een “open concept” dat bestaat
uit belangen die in een concreet geval tegen elkaar moeten worden afgewogen, het gaat in de
praktijk uiteindelijk steeds om het afwegen van belangen van een staat tegen belangen van
een verdachte. P. 15-16.
6. Wat is rechtsmacht?
Rechtsmacht houdt in dat de Nederlandse strafwet van toepassing is.
7. Welke vier vormen van interstatelijke coöperatie in strafrechtelijk verband kennen we
grofweg? Geef van elke vorm een korte omschrijving.
I. Overdracht van personen: de uitlevering door het ene land van voortvluchtige verdachten
of veroordeelden aan een ander land. Dit wordt ook wel overlevering genoemd.
II. Wederzijdse rechtshulp: politiële rechtshulp (opsporing van verdachten en veroordeelden)
en justitiële rechtshulp (gebruik van dwangmiddelen in het wetboek van Sv in het kader van
een buitenlandse strafzaak).
III. Overdracht van strafvervolging: de hele strafzaak wordt als zodanig door het ene land
aan het andere land ter behandeling overgedragen.
IV. Overdracht van tenuitvoerlegging: toepasbaar in gevallen waarin een veroordeelde diens
straf beter kan ondergaan in de staat waarmee hij nauwe banden heeft dan in het land van
veroordeling.
8. Welke oorzaken kunnen ten grondslag liggen aan de internationalisering van de
strafrechtspleging?
I. De criminaliteit werd letterlijk en figuurlijk grensoverschrijdend als gevolg van het feit dat
de samenwerking steeds minder werd gehinderd door nationale grenzen. Het internationaal
verkeer nam toe. Er werden internationale afspraken gemaakt over de bestrijding van
criminaliteit.
II. Historische voorvallen die zorgden voor het besef dat bepaalde misdaden dermate
gruwelijk zijn dat de verantwoordelijken nergens ter wereld aan berechting en bestraffing
zouden moeten kunnen ontkomen, met name aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de
menselijkheid.
Hoorcollege-aantekeningen:
Sheet 1
Inleiding en rechtsbronnen.
Sheet 2
Opzet van het vak vandaag.
We gaan kijken naar samenwerking tussen landen. De invloed op het Nederlandse recht door
supranationale organisaties.
Rechtsbronnen.
Sheet 3
Open boek tentamen! Handboek mag mee.
3
, Sheet 4
Leerdoelen.
Regels van rechtsmacht moeten we kunnen toepassen.
Kunnen beoordelen of en hoe strafrecht mag worden geharmoniseerd.
Doorwerking EU-strafrecht.
Rol Europese instituties evalueren. Hoe werken die? Is dat goed?
Fundamentele rechte kunnen toepassen. Weigeringsgronden mensenrecht.
Grootste leerdoel: toepassing instrumenten internationale strafrechtelijke samenwerking.
Twee vormen daarvan. Gaan we het veel over hebben. Uitlevering/overlevering,
bewijsverkrijging, etc.
Sheet 5
Basale terminologie.
- Internationaal én Europees strafrecht. Het boek heet handboek internationaal strafrecht,
ondertitel: internationaal en Europees strafrecht. Wat betekent dat nou?
- Droit pénal international en droit internationaal pénal.
- Internationaal strafrecht betekende tot enige tijd geleden: het gedeelte van strafrecht dat ziet
op internationale samenwerkingsituaties. Het recht dat jurisdicties afgrenst. Vragen zoals
uitlevering. Internationaal strafrecht in klassieke zin. Tegenwoordig best andere lading.
Tegenwoordig: strafrecht van internationaal niveau. Internationaal strafhof bijvoorbeeld, de
echte internationale misdrijven en hoe die vervolgt worden. Dat is een vakgebied op zich. Dat
vakgebied wordt aangeduid met internationaal strafrecht. Werd vroeger ook wel
supranationaal strafrecht genoemd, maar die term wordt ook voor EU-recht gebruikt omdat
EU supranationale organisatie is. Die term zien we tegenwoordig niet zoveel meer,
waarschijnlijk omdat ie zo verwarrend is.
- Transnationaal strafrecht. Dat is strafrecht dat in essentie ook op nationaal niveau
gehandhaafd worden, maar wordt via internationale verdragen geharmoniseerd. Bijvoorbeeld
VN-verdragen inzake drugs. Internationale norm transporteer je dan naar landen.
- Internationaal en Europees strafrecht: onderlinge samenwerking en afgrenzing van
jurisdicties. Maar vooral ook harmonisatie door de EU. Wat we niet behandelen is het
modernere strafrecht van het strafhof. Dat is zo groot en zelfstandig dat het een vreemde eend
in de bijt wordt, heeft een apart vak nodig.
Focus vooral op internationale samenwerking en harmonisatie vanuit de EU.
Sheet 6
Meer schematische vorm.
Wij kijken hoe onze rechtsorde (materieel, penentiair en formeel recht) verhoudt met andere
rechtsordes. We hebben regels nodig voor internationaal strafrecht. In eerste instantie zijn dat
nationaalrechtelijke regels, vindt je gewoon in het Nederlands wetboek. Omdat te laten
werken hebben we met veel landen bilaterale verdragen afgesloten. Je regelt dan wat je
bijvoorbeeld doet met bewijs wat NL wil hebben wat in België is. Dat is een één-op-één-
verdrag. Die verdragen worden steeds meer overschaduwd door multilaterale verdragen (door
Europa).
Raad van Europa heeft hele belangrijke rechtshulpverdragen afgesloten. Bijv.
tenuitvoerlegging strafvonnissen etc. Aantal daarvan vervangen door EU-recht. Maar, dat is
4
College 1A: Inleiding en rechtsbronnen......................................................................................2
College 1B: Europees straf(proces)recht algemeen....................................................................8
College 2A: Harmonisatie en doorwerking van EU-strafrecht I................................................17
College 2B: Harmonisatie en doorwerking van EU-strafrecht II...............................................24
College 3A: Rechtsmacht...........................................................................................................32
College 3B: Ne bis in idem.........................................................................................................38
College 4A: Uitlevering..............................................................................................................44
College 4B: Overlevering...........................................................................................................53
College 5A: Opsporingshulp en kleine rechtshulp....................................................................60
College 5B: Rechtshulp op basis van wederzijdse erkenning....................................................68
College 6A: Overdracht van strafvervolging..............................................................................75
College 6B: Overdracht van strafexecutie.................................................................................83
College 7A: Gastcollege.............................................................................................................92
Schema toetsing dubbele strafbaarheid...................................................................................95
Samenvatting jurisprudentie.....................................................................................................96
College 1B..............................................................................................................................96
College 2A..............................................................................................................................98
College 3A...........................................................................................................................100
College 3B............................................................................................................................101
College 4A...........................................................................................................................103
College 4B............................................................................................................................105
College 5A...........................................................................................................................108
College 5B............................................................................................................................109
College 6B............................................................................................................................111
1
, College 1A: Inleiding en rechtsbronnen
1. Wat zijn de belangrijkste bronnen van het internationale strafrecht?
Nederlandse bronnen:
Veel vormen van samenwerking zijn in een afzonderlijke, bijzondere wet geregeld. Nederland
heeft geen algemeen wetboek met daarin regelingen die betrekking hebben op de
internationale samenwerking in strafzaken. Een voorbeeld hiervan is de Overleveringswet.
Belangrijke regelingen zijn te vinden in onder andere: het Wetboek van Strafrecht voor
rechtsmacht, het Wetboek van Strafvordering, Uitvoeringswet Internationaal Strafhof,
Sanctiewet 1977, Algemene Douanewet, etc. Het is kortom, een doolhof. P. 7-9.
Internationale bronnen:
Internationaal gelden er een veelheid van verdragen, protocollen (verdragen die verdragen
aanvullen), overeenkomsten, kaderbesluiten, richtlijnen, verordeningen en besluiten. Al deze
‘instrumenten’ zijn uiteenlopende vormen waarin staten afspraken maken over de
internationale samenwerking in strafzaken. P. 9-10.
Internationale en nationale rechtspraak:
Internationale en nationale rechtspraak gelden als afzonderlijke bron. In de eerste plaats
gaat het dan om Luxemburgse en Straatsburgse rechtspraak. Iets meer op de achtergrond
maar niet minder belangrijk is ook de rechtspraak van het Internationaal Gerechtshof. Ook
rechtspraak van de Nederlandse civiele- en bestuursrechters zijn bronnen voor internationaal
strafrecht. P. 10-11.
2. Wat is het verschil tussen droit pénal international en droit international pénal?
Aan het onderscheid tussen droit pénal international en droit international pénal ligt een
verschil in perspectief ten grondslag. Kortgezegd is het perspectief internationaal bij droit
international pénal en is het perspectief nationaal bij droit pénal international. Wat in de
kwalificatie voorop staat, geeft het perspectief aan. P. 12.
3. Wat is het verschil tussen grote en kleine rechtshulp?
De secundaire rechtshulp (zie vraag 4) die bestaat uit politiële of justitiële rechtshulp wordt
ook wel eens aangemerkt als kleine rechtshulp. Secundaire rechtshulp is echter niet hetzelfde
als kleine rechtshulp omdat uitlevering – een vorm van secundaire rechtshulp – als ‘grote’
rechtshulp wordt gekwalificeerd. Kleine rechtshulp is “een soort strafprocessuele bijstand op
verzoek van buitenlandse autoriteiten ten behoeve van een in hun staat aanhangige
strafzaak”. P. 14.
4. Wat is het verschil tussen primaire en secundaire rechtshulp?
Primaire rechtshulp is rechtshulp waarbij een essentieel onderdeel van het strafproces wordt
overgenomen. Strafvervolging zelf en de tenuitvoerlegging van een strafvonnis kunnen als
primaire rechtshulp worden aangemerkt. Internationaal valt hieronder: de overname en
overdracht van strafvervolging, alsmede de overname en overdracht van de tenuitvoerlegging
van een buitenlands strafvonnis.
Secundaire rechtshulp is op basis van dit criterium dan uitlevering alsmede de
opsporingshulp en justitiële rechtshulp. P. 13.
2
,5. Omschrijf in één zin wat het belang van een goede rechtsbedeling is.
Goede rechtsbedeling is geen hard, eenduidig criterium maar een “open concept” dat bestaat
uit belangen die in een concreet geval tegen elkaar moeten worden afgewogen, het gaat in de
praktijk uiteindelijk steeds om het afwegen van belangen van een staat tegen belangen van
een verdachte. P. 15-16.
6. Wat is rechtsmacht?
Rechtsmacht houdt in dat de Nederlandse strafwet van toepassing is.
7. Welke vier vormen van interstatelijke coöperatie in strafrechtelijk verband kennen we
grofweg? Geef van elke vorm een korte omschrijving.
I. Overdracht van personen: de uitlevering door het ene land van voortvluchtige verdachten
of veroordeelden aan een ander land. Dit wordt ook wel overlevering genoemd.
II. Wederzijdse rechtshulp: politiële rechtshulp (opsporing van verdachten en veroordeelden)
en justitiële rechtshulp (gebruik van dwangmiddelen in het wetboek van Sv in het kader van
een buitenlandse strafzaak).
III. Overdracht van strafvervolging: de hele strafzaak wordt als zodanig door het ene land
aan het andere land ter behandeling overgedragen.
IV. Overdracht van tenuitvoerlegging: toepasbaar in gevallen waarin een veroordeelde diens
straf beter kan ondergaan in de staat waarmee hij nauwe banden heeft dan in het land van
veroordeling.
8. Welke oorzaken kunnen ten grondslag liggen aan de internationalisering van de
strafrechtspleging?
I. De criminaliteit werd letterlijk en figuurlijk grensoverschrijdend als gevolg van het feit dat
de samenwerking steeds minder werd gehinderd door nationale grenzen. Het internationaal
verkeer nam toe. Er werden internationale afspraken gemaakt over de bestrijding van
criminaliteit.
II. Historische voorvallen die zorgden voor het besef dat bepaalde misdaden dermate
gruwelijk zijn dat de verantwoordelijken nergens ter wereld aan berechting en bestraffing
zouden moeten kunnen ontkomen, met name aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de
menselijkheid.
Hoorcollege-aantekeningen:
Sheet 1
Inleiding en rechtsbronnen.
Sheet 2
Opzet van het vak vandaag.
We gaan kijken naar samenwerking tussen landen. De invloed op het Nederlandse recht door
supranationale organisaties.
Rechtsbronnen.
Sheet 3
Open boek tentamen! Handboek mag mee.
3
, Sheet 4
Leerdoelen.
Regels van rechtsmacht moeten we kunnen toepassen.
Kunnen beoordelen of en hoe strafrecht mag worden geharmoniseerd.
Doorwerking EU-strafrecht.
Rol Europese instituties evalueren. Hoe werken die? Is dat goed?
Fundamentele rechte kunnen toepassen. Weigeringsgronden mensenrecht.
Grootste leerdoel: toepassing instrumenten internationale strafrechtelijke samenwerking.
Twee vormen daarvan. Gaan we het veel over hebben. Uitlevering/overlevering,
bewijsverkrijging, etc.
Sheet 5
Basale terminologie.
- Internationaal én Europees strafrecht. Het boek heet handboek internationaal strafrecht,
ondertitel: internationaal en Europees strafrecht. Wat betekent dat nou?
- Droit pénal international en droit internationaal pénal.
- Internationaal strafrecht betekende tot enige tijd geleden: het gedeelte van strafrecht dat ziet
op internationale samenwerkingsituaties. Het recht dat jurisdicties afgrenst. Vragen zoals
uitlevering. Internationaal strafrecht in klassieke zin. Tegenwoordig best andere lading.
Tegenwoordig: strafrecht van internationaal niveau. Internationaal strafhof bijvoorbeeld, de
echte internationale misdrijven en hoe die vervolgt worden. Dat is een vakgebied op zich. Dat
vakgebied wordt aangeduid met internationaal strafrecht. Werd vroeger ook wel
supranationaal strafrecht genoemd, maar die term wordt ook voor EU-recht gebruikt omdat
EU supranationale organisatie is. Die term zien we tegenwoordig niet zoveel meer,
waarschijnlijk omdat ie zo verwarrend is.
- Transnationaal strafrecht. Dat is strafrecht dat in essentie ook op nationaal niveau
gehandhaafd worden, maar wordt via internationale verdragen geharmoniseerd. Bijvoorbeeld
VN-verdragen inzake drugs. Internationale norm transporteer je dan naar landen.
- Internationaal en Europees strafrecht: onderlinge samenwerking en afgrenzing van
jurisdicties. Maar vooral ook harmonisatie door de EU. Wat we niet behandelen is het
modernere strafrecht van het strafhof. Dat is zo groot en zelfstandig dat het een vreemde eend
in de bijt wordt, heeft een apart vak nodig.
Focus vooral op internationale samenwerking en harmonisatie vanuit de EU.
Sheet 6
Meer schematische vorm.
Wij kijken hoe onze rechtsorde (materieel, penentiair en formeel recht) verhoudt met andere
rechtsordes. We hebben regels nodig voor internationaal strafrecht. In eerste instantie zijn dat
nationaalrechtelijke regels, vindt je gewoon in het Nederlands wetboek. Omdat te laten
werken hebben we met veel landen bilaterale verdragen afgesloten. Je regelt dan wat je
bijvoorbeeld doet met bewijs wat NL wil hebben wat in België is. Dat is een één-op-één-
verdrag. Die verdragen worden steeds meer overschaduwd door multilaterale verdragen (door
Europa).
Raad van Europa heeft hele belangrijke rechtshulpverdragen afgesloten. Bijv.
tenuitvoerlegging strafvonnissen etc. Aantal daarvan vervangen door EU-recht. Maar, dat is
4
