BRUIKLEEN (p93-98 wetsvoorstel)
1
,Inleiding: Marcel Broodthaers – Mosselpot
-Als je mosselpot aan museum geeft om tentoon te stellen, lijkt het op eerste gezicht te gaan om een bruikleen : je geeft iets gratis aan het museum om te
gebruiken
Volgens de wet geldt bruikleen echter enkel voor niet-verbruikbare zaken
o Mosselen zijn verbruikbaar, dus lijkt dit eerder een verbruikleen
o Toch spreken we hier niet over verbruikleen => mosselen zijn in dit geval op bijzondere manier geschikt: ze dienen voor tentoonstellingsdoeleinden, je
kan ze niet zomaar vervangen door andere mosselen
o Ad pompam et ostentationem lening: een lening met het oog op het tonen van een uniek object
De fout zit in het criterium dat het Burgerlijk Wetboek gebruikt
o Onderscheid tussen bruikleen en verbruikleen gemaakt obv verbruikbaarheid van de zaak (of iets opgebruikt wordt bij gebruik)
Bij bruikleen (niet-verbruikbare zaken) moet je precies dezelfde zaak teruggeven.
Bij verbruikleen (verbruikbare zaken) geef je een gelijkwaardige zaak terug
o Maar eigenlijk zou het criterium moeten zijn: vervangbaarheid
In dit geval gaat het om een verbruikbare zaak (mosselen), maar die niet vervangbaar is => echte onderscheid zou moeten zijn: is zaak vervangbaar of niet?
Definitie oud en nieuw (bruikleen is benoemd contract = statuut uitdrukkelijk geregeld in het Burgerlijk Wetboek)
Oud BW Nieuw BW
Artikel 1875 oud BW: bruikleen of commodaat is een contract waarbij de ene Art. 7.3.40 BW: Definitie Bruikleen is een contract waarbij een uitlener zich ertoe
partij aan de andere een zaak afgeeft om daarvan gebruik te maken, onder verbindt aan een ontlener het tijdelijk gebruik en genot van een niet-
verplichting voor degene die de zaak ontvangt, die terug te geven na daarvan vervangbaar goed te verlenen ten kosteloze titel. De verbintenis van de ontlener
gebruik te hebben gemaakt om kosten in verband met het gebruik en genot van het goed te dragen, belet
de kwalificatie als bruikleen niet
Artikel 1876 oud BW: Deze lening is essentieel een overeenkomst om niet - Cfr. Mosselpot: criterium is dus veranderd van verbruikbaarheid naar
vervangbaarheid
Artikel 1878 oud BW: Alles wat in de handel is en niet door het gebruik teniet
gaat, kan het voorwerp zijn van deze overeenkomst
2
,Kenmerken bruikleen
1. Verbruikbaarheid of vervangbaarheid => vervangbaarheid
Project Stoffel Munck (FR) Houdt vast aan het criterium van verbruikbaarheid (blijft dus bij oude oplossing die fout is)
Il y a deux sortes de prêt. Celui des choses dont on peut user sans les détruire. Et celui des choses qui se consomment par
l’usage qu’on en fait. La première espèce s’appelle prêt à usage ou commodat (art. 1874 CC Projet Stoffel Munck)
Avant projet capitant (FR: Deze past het criterium wel aan naar de juiste oplossing
concurrerend voorstel tov
SM) Tout ce qui est dans le commerce, et qui ne se consomme pas par l'usage convenu, peut être l'objet d’un prêt à usage
Nederlands BW Ook in Nederland schakelt men over naar vervangbaarheid
Bruikleening is eene overeenkomst, waarbij de eene partij aan de andere eene zaak om niet ten gebruike geeft, onder voorwaarde
dat degene die deze zaak ontvangt, dezelve, na daarvan gebruik te hebben gemaakt, of na eenen bepaalden tijd, zal terug
geven. + schrapping oud artikel 1878 oud BW
-Het gaat om vervangbare zaken (niet om verbruikbare zaken) => bruikleen is niet translatief: teruggaveverbintenis essentieel (= resultaatsverbintenis)
Staat in artikel 1877 oud BW: uitlener blijft eigenaar van het geleende goed (ook al is het voorwerp tijdelijk bij iemand anders)
Niet-translatief = er is geen eigendomsoverdracht
o Indien ontlener goed vervreemd maakt die zich schuldig aan misbruik v vertrouwen (art. 491 Sw.)
o (<-> translatieve overeenkomsten = eigendom gaat over = schenking, verbruiklening en koop)
Als huurder kan ik ook iets in bruiklening geven: je moet geen eigenaar zijn om iets in bruikleen te geven (enige wat je nodig hebt is gebruiksbevoegdheden,
maar je moet geen eigenaar zijn)
Bv. ter beschikking stelling van kustwerk aan gallerij met oog op verkoop => afwezigheid restitutieplicht sluit bruikleen uit
-Teruggaveplicht in natura wegens definitie en niet-vervangbaarheid van het goed <-> bij equivalent onderscheidt bruikleen <-> verbruikleen
Bruikleen = precies hetzelfde voorwerp teruggeven (teruggave in natura)
Verbruikleen = equivalent teruggeven (bv. je leent 1 liter wijn, je geeft later 1 liter wijn terug – niet per se dezelfde fles)
-Art. 5.202 BW: teruggave in de staat waarin het zich ten tijde van levering bevond, waarbij schade niet is veroorzaakt door zijn schuld
3
, Teruggeven in de staat van ontvangst, muv schade van normaal gebruik (art. 1884 oud BW) en schade door vreemde oorzaak (te bewijzen door ontlener)
Tip voor uitlener: bij verloren gaan of beschadiging goed => beroepen op schending teruggaveplicht (want niet in degelijke staat teruggeven = schending
teruggaveplicht + schending zorgplicht)
o Zo krijgt uitlener een bewijsrechtelijk voordeel: moet aantonen dat goed niet werd teruggegeven in de staat van ontvangst, maar moet geen
onzorgvuldigheid van de ontlener aantonen (en ontlener kan dan bewijs van overmacht leveren)
o Want teruggaveplicht = resultaatsverbintenis en zorgplicht = middelenverbintenis
Resultaat = verbintenis waarbij de schuldenaar bepaald resultaat moet bereiken, zo niet dan schiet hij tekort (bewijslast van correcte
uitvoering bij schuldenaar)
Middelen = inspanningsverbintenis = verbintenis waarbij de schuldenaar het nodige moet doen om het gewenste resultaat te bereiken, zonder
dat het bereiken van het resultaat gegarandeerd wordt
Bv. onderneming die papieren tafellakens produceert besteed verpakking uit aan atelier + geeft daarvoor inpakmachine in bruikleen => brand in atelier en
machine gaat verloren, dus schending teruggaveplicht => aterlier kan asa door schending teruggaveplicht ontlopen doorbewijs van overmacht
o Bewijs van situatie van overmacht OF
Brand is niet automatisch situatie van overmacht => aantonen dat brand oorzaak heeft buiten zijn controle (bv. daad van een derde)
o Aantonen dat nodige zorg werd besteed aan goed, zodat obv ernstige, nauwkeurige en overeenstemmende vermoedens kan worden beslist dat het
niet schuld van de ontlener is
Aantonen dat het onmogelijk was om goed tegen brand te beschermen of onmogelijk om fout te begaan, waardoor brand resultaat was van
iets buiten zijn controle
Bv. klant van garage brengt vervangwagen beschadigd terug na verkeersongeval
o Klant weet dat hij geleende voertuig in goede staat moet terugbrengen => wil ontheven worden van deze verplichting doordat schade gevolg is van
derde die verkeersongeval veroorzaakte
o Mogelijke fout van derde is onvoldoende => ontlener moet bewijzen dat schade niet te wijten is aan zijn (gedeeltelijke) fout of dat hij de daad van de
derde en zijn gevolgen niet had kunnen voorkomen
Bv. bestuurder verliest controle door onaangepaste snelheid over motorfiets die hij in bruikleen had gekregen voor wedstrijd
o Deelnemen aan snelheidswedstrijd is onvoldoende om te ontslaan uit teruggaveplicht
o Gevolg van fout en onzorgvuldigheid bestuurder
Bv. bestuurder testwagen betrokken in ongeval en wagen vernield => het is de essentiële verplichting van de ontlener om als goede huisvader voor bewaring
en behoud van geleende zaak te zorgen en zaak onbeschadigd terug te geven
o Indien goed door toeval of overmacht tenietgaat => risico bij uitlener of eigenaar
o Maar ontlener moet wel overmacht bewijzen (want teruggaveplicht = resultaatsverbintenis)
-Alles wat in de handel is kan het voorwerp uitmaken van bruikleen
-Verbruikbare zaken zijn meestal vervangbaar (maar soms wijken partijen hiervan af)
4
1
,Inleiding: Marcel Broodthaers – Mosselpot
-Als je mosselpot aan museum geeft om tentoon te stellen, lijkt het op eerste gezicht te gaan om een bruikleen : je geeft iets gratis aan het museum om te
gebruiken
Volgens de wet geldt bruikleen echter enkel voor niet-verbruikbare zaken
o Mosselen zijn verbruikbaar, dus lijkt dit eerder een verbruikleen
o Toch spreken we hier niet over verbruikleen => mosselen zijn in dit geval op bijzondere manier geschikt: ze dienen voor tentoonstellingsdoeleinden, je
kan ze niet zomaar vervangen door andere mosselen
o Ad pompam et ostentationem lening: een lening met het oog op het tonen van een uniek object
De fout zit in het criterium dat het Burgerlijk Wetboek gebruikt
o Onderscheid tussen bruikleen en verbruikleen gemaakt obv verbruikbaarheid van de zaak (of iets opgebruikt wordt bij gebruik)
Bij bruikleen (niet-verbruikbare zaken) moet je precies dezelfde zaak teruggeven.
Bij verbruikleen (verbruikbare zaken) geef je een gelijkwaardige zaak terug
o Maar eigenlijk zou het criterium moeten zijn: vervangbaarheid
In dit geval gaat het om een verbruikbare zaak (mosselen), maar die niet vervangbaar is => echte onderscheid zou moeten zijn: is zaak vervangbaar of niet?
Definitie oud en nieuw (bruikleen is benoemd contract = statuut uitdrukkelijk geregeld in het Burgerlijk Wetboek)
Oud BW Nieuw BW
Artikel 1875 oud BW: bruikleen of commodaat is een contract waarbij de ene Art. 7.3.40 BW: Definitie Bruikleen is een contract waarbij een uitlener zich ertoe
partij aan de andere een zaak afgeeft om daarvan gebruik te maken, onder verbindt aan een ontlener het tijdelijk gebruik en genot van een niet-
verplichting voor degene die de zaak ontvangt, die terug te geven na daarvan vervangbaar goed te verlenen ten kosteloze titel. De verbintenis van de ontlener
gebruik te hebben gemaakt om kosten in verband met het gebruik en genot van het goed te dragen, belet
de kwalificatie als bruikleen niet
Artikel 1876 oud BW: Deze lening is essentieel een overeenkomst om niet - Cfr. Mosselpot: criterium is dus veranderd van verbruikbaarheid naar
vervangbaarheid
Artikel 1878 oud BW: Alles wat in de handel is en niet door het gebruik teniet
gaat, kan het voorwerp zijn van deze overeenkomst
2
,Kenmerken bruikleen
1. Verbruikbaarheid of vervangbaarheid => vervangbaarheid
Project Stoffel Munck (FR) Houdt vast aan het criterium van verbruikbaarheid (blijft dus bij oude oplossing die fout is)
Il y a deux sortes de prêt. Celui des choses dont on peut user sans les détruire. Et celui des choses qui se consomment par
l’usage qu’on en fait. La première espèce s’appelle prêt à usage ou commodat (art. 1874 CC Projet Stoffel Munck)
Avant projet capitant (FR: Deze past het criterium wel aan naar de juiste oplossing
concurrerend voorstel tov
SM) Tout ce qui est dans le commerce, et qui ne se consomme pas par l'usage convenu, peut être l'objet d’un prêt à usage
Nederlands BW Ook in Nederland schakelt men over naar vervangbaarheid
Bruikleening is eene overeenkomst, waarbij de eene partij aan de andere eene zaak om niet ten gebruike geeft, onder voorwaarde
dat degene die deze zaak ontvangt, dezelve, na daarvan gebruik te hebben gemaakt, of na eenen bepaalden tijd, zal terug
geven. + schrapping oud artikel 1878 oud BW
-Het gaat om vervangbare zaken (niet om verbruikbare zaken) => bruikleen is niet translatief: teruggaveverbintenis essentieel (= resultaatsverbintenis)
Staat in artikel 1877 oud BW: uitlener blijft eigenaar van het geleende goed (ook al is het voorwerp tijdelijk bij iemand anders)
Niet-translatief = er is geen eigendomsoverdracht
o Indien ontlener goed vervreemd maakt die zich schuldig aan misbruik v vertrouwen (art. 491 Sw.)
o (<-> translatieve overeenkomsten = eigendom gaat over = schenking, verbruiklening en koop)
Als huurder kan ik ook iets in bruiklening geven: je moet geen eigenaar zijn om iets in bruikleen te geven (enige wat je nodig hebt is gebruiksbevoegdheden,
maar je moet geen eigenaar zijn)
Bv. ter beschikking stelling van kustwerk aan gallerij met oog op verkoop => afwezigheid restitutieplicht sluit bruikleen uit
-Teruggaveplicht in natura wegens definitie en niet-vervangbaarheid van het goed <-> bij equivalent onderscheidt bruikleen <-> verbruikleen
Bruikleen = precies hetzelfde voorwerp teruggeven (teruggave in natura)
Verbruikleen = equivalent teruggeven (bv. je leent 1 liter wijn, je geeft later 1 liter wijn terug – niet per se dezelfde fles)
-Art. 5.202 BW: teruggave in de staat waarin het zich ten tijde van levering bevond, waarbij schade niet is veroorzaakt door zijn schuld
3
, Teruggeven in de staat van ontvangst, muv schade van normaal gebruik (art. 1884 oud BW) en schade door vreemde oorzaak (te bewijzen door ontlener)
Tip voor uitlener: bij verloren gaan of beschadiging goed => beroepen op schending teruggaveplicht (want niet in degelijke staat teruggeven = schending
teruggaveplicht + schending zorgplicht)
o Zo krijgt uitlener een bewijsrechtelijk voordeel: moet aantonen dat goed niet werd teruggegeven in de staat van ontvangst, maar moet geen
onzorgvuldigheid van de ontlener aantonen (en ontlener kan dan bewijs van overmacht leveren)
o Want teruggaveplicht = resultaatsverbintenis en zorgplicht = middelenverbintenis
Resultaat = verbintenis waarbij de schuldenaar bepaald resultaat moet bereiken, zo niet dan schiet hij tekort (bewijslast van correcte
uitvoering bij schuldenaar)
Middelen = inspanningsverbintenis = verbintenis waarbij de schuldenaar het nodige moet doen om het gewenste resultaat te bereiken, zonder
dat het bereiken van het resultaat gegarandeerd wordt
Bv. onderneming die papieren tafellakens produceert besteed verpakking uit aan atelier + geeft daarvoor inpakmachine in bruikleen => brand in atelier en
machine gaat verloren, dus schending teruggaveplicht => aterlier kan asa door schending teruggaveplicht ontlopen doorbewijs van overmacht
o Bewijs van situatie van overmacht OF
Brand is niet automatisch situatie van overmacht => aantonen dat brand oorzaak heeft buiten zijn controle (bv. daad van een derde)
o Aantonen dat nodige zorg werd besteed aan goed, zodat obv ernstige, nauwkeurige en overeenstemmende vermoedens kan worden beslist dat het
niet schuld van de ontlener is
Aantonen dat het onmogelijk was om goed tegen brand te beschermen of onmogelijk om fout te begaan, waardoor brand resultaat was van
iets buiten zijn controle
Bv. klant van garage brengt vervangwagen beschadigd terug na verkeersongeval
o Klant weet dat hij geleende voertuig in goede staat moet terugbrengen => wil ontheven worden van deze verplichting doordat schade gevolg is van
derde die verkeersongeval veroorzaakte
o Mogelijke fout van derde is onvoldoende => ontlener moet bewijzen dat schade niet te wijten is aan zijn (gedeeltelijke) fout of dat hij de daad van de
derde en zijn gevolgen niet had kunnen voorkomen
Bv. bestuurder verliest controle door onaangepaste snelheid over motorfiets die hij in bruikleen had gekregen voor wedstrijd
o Deelnemen aan snelheidswedstrijd is onvoldoende om te ontslaan uit teruggaveplicht
o Gevolg van fout en onzorgvuldigheid bestuurder
Bv. bestuurder testwagen betrokken in ongeval en wagen vernield => het is de essentiële verplichting van de ontlener om als goede huisvader voor bewaring
en behoud van geleende zaak te zorgen en zaak onbeschadigd terug te geven
o Indien goed door toeval of overmacht tenietgaat => risico bij uitlener of eigenaar
o Maar ontlener moet wel overmacht bewijzen (want teruggaveplicht = resultaatsverbintenis)
-Alles wat in de handel is kan het voorwerp uitmaken van bruikleen
-Verbruikbare zaken zijn meestal vervangbaar (maar soms wijken partijen hiervan af)
4
