Samenvatting GBO UHasselt

Goederen- en bijzondere overeenkomstenrecht
DEEL I: ALGEMENE BEGRIPPEN VAN HET VERMOGENSRECHT
HOOFDSTUK I. VERMOGENSRECHTEN: PERSOONLIJKE EN ZAKELIJKE
RECHTEN
I.1. Inleiding
Vermogensrechten onderverdeeld
- Persoonlijke rechten
- Zakelijke rechten
- Intellectuele rechten
Nieuw burgerlijk wetboek: 9 boeken
Onderscheid
- Enkel zakelijke rechten zijn uitgerust met attributen van zakelijke rechten
- Verschillende verjaringsregime
o Art 2262bis OBW
o Art 2262 OBW
- Territoriale bevoegdheidsregeling
- Verschillende publiciteitsmechanisme


I.2. De klassieke leer: een scherpe tweedeling
Onderscheid gelegen in inwendige structuur van het recht
- Zakelijke rechten verlenen een rechtstreekse heerschappij over een goed
- Persoonlijke rechten verlenen iemand aanspraak op een andere persoon
Kritiek
- Persoonlijke rechten kunnen ook betrekking hebben op goederen
- Zakelijke rechten kunnen ook op persoonlijke rechten rusten


I.3. De leer van het personalisme
Planiol
- Zowel zakelijke rechten als persoonlijke rechten creëren een rechtsband
tussen 2 rechtssubjecten
- Draagwijdte verschilt
o Persoonlijk recht: verbintenis ten laste van een persoon
o Zakelijk recht: legt iedereen de verplichting op geen inbreuk te
maken op dat zakelijk recht




1

,I.4. De leer van het neopersonalisme: het onderscheid tussen
eigendom en beperkte vermogensrechten (kwalitatieve
verbintenissen)
Ginossar
- Eigendomsrecht overstijgt de indeling tussen zakelijke rechten en
persoonlijke rechten
- Zakelijke rechten beantwoorden aan een kwalitatieve verbintenis
o Kwalitatieve verbintenis = A (eigenaar), erfpachtrecht aan B, A
verkoopt aan C zonder melding te maken van erfpacht. Is erfpacht
tegenwerpelijk aan C?
Volgrecht: zakelijk recht volgt het onroerend goed ongeacht
in wiens handen het zich bevindt
- Persoonlijke rechten beantwoorden aan een persoonlijke verbintenis
o A (eigenaar) en sluit onderhoudingscontract met B, na 2 jaar
verkoopt A aan C, is het onderhoudscontract tussen A en B
tegenwerpelijk aan C?
Contractsrelativiteit: C niet gebonden door contract
Kritiek
- Eigendomsrecht kan zijn eigenheid verliezen (Dabin)


I.5. De keuze van de wetgever: het ‘numerus clausus-beginsel’ als
formeel afbakeningsmechanisme
I.5.1. Het numerus clausus-beginsel bij zakelijke rechten
Vermogensrechten zijn slechts zakelijke rechten voor zover de wet ze als
zakelijke recht erkent
Gesloten systeem in art 3.3 BW
- 2 dimensies
o Externe dimensie: partijen kunnen geen andere zakelijke rechten
vestigen
o Interne dimensie: partijen moeten wezenskenmerken van de
betrokken zakelijke rechten eerbiedigen (art 3.1 BW)
4 categorieën in art 3.3 BW
- Eigendomsrecht
o Steeds vaker het doel een schuldvordering te waarborgen =
fiduciaire eigendom
 2 vormen van fiduciaire eigendom
 Overdracht van eigendom tot zekerheid
 Voorbehouden eigendom tot zekerheid (art 69
Pandwet)
- Mede-eigendom
- Zakelijke gebruiksrechten
o Blijft eigenaar, maar gaat stuk van bevoegdheden afgeven aan
iemand (titularis) anders
 Erfdienstbaarheid
 Vruchtgebruik (<- recht van bewoning) (art 3.138 lid 2 BW)
 Erfpacht

2

, Opstal
 (Recht van gebruik)




3

, - Zakelijke zekerheden
o Doel: nakoming van een schuldvordering voldoen
o Verlenen titularis het recht om als eerste uitbetaald te worden uit de
opbrengst van het goed waarop ze betrekking hebben
 Bijzondere voorrechten
 Retentierecht
 Pand
 Hypotheek
Beperking van numerus clausus-beginsel
- Art 3.1 BW: wilsautonomie versterkt
o Binnen uw ‘doos’ kan je vrij manoeuvreren
o Bepalingen zijn van aanvullend recht
o Ruimte voor contractsvrijheid
- Uitzonderingen (kunt niet afwijken)
o Definities
 Bevatten kernelementen
o Bepalingen waarvan de wetgever uitdrukkelijk zegt dat je niet mag
afwijken
 ‘Niet tegenstaande enig andersluidend beding’ -> deze
wettelijke bepaling is van dwingend recht of van openbare
orde
Vb. appartementsrecht art 3.84-3.100 BW
- Bij erfpacht, opstal en vruchtgebruik geen lacune


I.5.2. Wilsautonomie bij persoonlijke rechten
Partijen zijn vrij om de inhoud van een persoonlijk recht zelf te bepalen
- Zolang deze niet ingaat tegen openbare orde of dwingend recht
- Benoemde, onbenoemde en gemengde overeenkomsten mogelijk
o Benoemde contracten
 Uitvoerig geregeld in de wet
 Rechtszekerheid en eenvormigheid
 Grotendeels suppletief recht
 Perspectief van consumentenbescherming: steeds
meer dwingend recht
o Onbenoemde contracten
 Geen wettelijke regeling
 Onderworpen aan algemeen verbintenissenrecht boek 5
 Wettelijke bepalingen van benoemde contracten analogisch
toepassen
o Gemengde contracten
 Bevatten elementen van meerdere benoemde contracten
 Eigenlijk een onbenoemd contract
 Sui generis, combinatie of absorptie (art 5.67 lid 1 BW)




4