Semiologie van het ademhalingsstelsel
1. Anamnese
2. Lichamelijk onderzoek
3. Aanvullende examens
Anamnese
• Hoest
o Droge
o Productief: sputumproductie (of expectoratie)
• Hemoptoë (ophoesten van bloed)
• Dyspnea
• Pijn in de borstkas
Hoest
• Classificatie
o Acuut (< 3 weken)
o Subacuut (3-8 weken)
o Chronisch (> 8 weken)
• Epidemiologie
o Tot 40 % van de ambulante consultaties
o 75-90 % identificeerbare oorzaak
o 95 % succesvolle behandeling mogelijk
• Droge
• Productief
o Aspect/kleur:
▪ Aquous
▪ Slijm van mucopurulent
▪ Purulent
▪ Bloed = hemoptoë
o Geur: ranzig: anaeroob: longabces
o Bronchorroe (overmatig sputum): bronchiectasis, longabces, broncho-alveolair
celcarcinoom, Cystic Fibrosis.
,Hoest reflex
Mensen kunnen
ook hoesten terwijl
ze niks aan de
longen hebben.
Complicaties van hoest
Hoest is niet
altijd even
onschuldig, het
kan soms tot
complicaties
lijden. Men kan
scheuren krijgen
in de
slokdarmen
door te hoesten.
Urinecontinentie
komt vaak voor.
Acute hoest: oorzaken
• Infectieus/inflammatoir proces in de bovenste of onderste luchtwegen aandoening
o Kan lijden tot iets chronisch
• Eerste manifestatie van chronische hoest als gevolg van een ademhalingsziekte (COPD,
astma,...)
o Hoest minder dan 3 weken
,Chronische hoest: oorzaken
Als de hoest langer blijft bestaan kunnen we 3 categorieën van elkaar onderscheiden.
• Roken -> irritatie luchtwegen en lichaam probeert de rook uit het lichaam te krijgen
• Milieu- en beroepsmatige verontreinigingen
o Hoest door pollutie door omgeving bv patiënt die in stofomgeving moet werken
• Ziekten met abnormale röntgenfoto's van de borstkas
• Ziekten met normale thoraxfoto's
• Psychosomatische hoest
• Onverklaarbare/Idiopathische hoest
Chronische hoest: oorzaken
Ziekten met abnormale röntgenfoto's van de borstkas
• COPD (chronische bronchitis)
o Heel donkeren/zwarte longen door emfyseem
• Bronchiolitis: infectieus, toxisch/drugsgeïnduceerd... (inflammatie van longen)
• Bronchiectasis: verwijding van de luchtwegen. (luchtwegen zitten vol met slijmen waardoor
beter te zien op foto)
• Taaislijmziekte
• Luchtweg (trachea) compressie
• Tracheobronchomalacia
o Patiënten hoesten op het einde van de uitademhaling en de longen klappen dan
dicht
• Interstitiële longziekte: longfibrose (witte strepen op foto)
• Hartfalen
• Tuberculose
• Longabces (precies gat in de long)
• Longkanker
o < 2 % van de gevallen van chronische hoest
o Nieuw opkomende hoest of veranderend hoestpatroon bij roker
o Hemoptoë zonder tekenen van luchtweginfectie
Ziekten met normale thoraxfoto's
• Astma
• Gastro-oesofagale reflux
• Hoestsyndroom in de bovenste luchtwegen (postnasaal infuus/rhinosinusitis)
• Medicatie: ACE-remmers,...
o Bepaalde medicatietegen bv hoge bloeddruk of hartfalen kan zorgen voor hoesten
Hemoptoë
• Bloed ophoesten
• Altijd alarmerend! Zelfs bij patiënten op anticoagulantia (bloedverdunners of andere
medicatie)!
• Grondig onderzoek vereist
• Differentiële diagnose: hematemesis (maag), bloeding uit neus of keel.
, Hemoptoë: oorzaken
• Longontsteking
• COPD
• Longkanker
• Bronchiectasis
• Tuberculose
• Necrotiserende infecties, longabces
• Longembolie/infarct
• Linker hartfalen, mitralisklepstenose (kunnen bloed ophoesten zonder iets te hebben)
• Zeldzame aandoeningen: Goodpasture, pulmonaal-renaal syndromen, pulmonale alveolaire
bloeding, Rendu-Osler-Weber, ... (gips, lange vlucht, …)
Hemoptoë: management
Bij een stabiele patiënt:
• CT scan thorax
• Bloedonderzoek: stollingstests,...
• Bronchoscopie: lokaliseren van het bloedingspunt, lokale behandeling om de bloeding te
stoppen (instillatie van koud water, adrenaline,...).
In geval van massale bloeduitstorting bij een onstabiele patiënt:
• Patiënt op bloedende zijde leggen om de goede long te behouden, ondersteunende therapie
(zuurstof), tranexaminezuur (Exacyl)
• Intubatie indien nodig
• Embolisatie van de bronchiale slagader (angiografie)
o Als je weet vanwaar de bloeding komt de patiënt op de aangedane longkant leggen
Dyspnea (kortademigheid)
• Hoe beschreven, ervaren door de patiënt?
• Veel oorzaken: s Nachts? Orthopneu (bij liggen: hartfalen)? Speciale omstandigheden
(blootstelling aan allergenen: astma?)
• Geassocieerd met piepende ademhaling (expiratoir => astma)? (wheezing tijdens uitademen)
• Geassocieerd met stridor (inspiratoir => corpus alienum) ?
o Voorwerp vastzitten in de longen
• Beoordeel graad, ernst: NYHA-schaal
o I: geen dyspneu, geen beperking van activiteiten
o II: zware oefeningen
o III: matige lichaamsbeweging
o IV: bij elke inspanning of in rust
Verschillende schalen van dyspneu
1. Anamnese
2. Lichamelijk onderzoek
3. Aanvullende examens
Anamnese
• Hoest
o Droge
o Productief: sputumproductie (of expectoratie)
• Hemoptoë (ophoesten van bloed)
• Dyspnea
• Pijn in de borstkas
Hoest
• Classificatie
o Acuut (< 3 weken)
o Subacuut (3-8 weken)
o Chronisch (> 8 weken)
• Epidemiologie
o Tot 40 % van de ambulante consultaties
o 75-90 % identificeerbare oorzaak
o 95 % succesvolle behandeling mogelijk
• Droge
• Productief
o Aspect/kleur:
▪ Aquous
▪ Slijm van mucopurulent
▪ Purulent
▪ Bloed = hemoptoë
o Geur: ranzig: anaeroob: longabces
o Bronchorroe (overmatig sputum): bronchiectasis, longabces, broncho-alveolair
celcarcinoom, Cystic Fibrosis.
,Hoest reflex
Mensen kunnen
ook hoesten terwijl
ze niks aan de
longen hebben.
Complicaties van hoest
Hoest is niet
altijd even
onschuldig, het
kan soms tot
complicaties
lijden. Men kan
scheuren krijgen
in de
slokdarmen
door te hoesten.
Urinecontinentie
komt vaak voor.
Acute hoest: oorzaken
• Infectieus/inflammatoir proces in de bovenste of onderste luchtwegen aandoening
o Kan lijden tot iets chronisch
• Eerste manifestatie van chronische hoest als gevolg van een ademhalingsziekte (COPD,
astma,...)
o Hoest minder dan 3 weken
,Chronische hoest: oorzaken
Als de hoest langer blijft bestaan kunnen we 3 categorieën van elkaar onderscheiden.
• Roken -> irritatie luchtwegen en lichaam probeert de rook uit het lichaam te krijgen
• Milieu- en beroepsmatige verontreinigingen
o Hoest door pollutie door omgeving bv patiënt die in stofomgeving moet werken
• Ziekten met abnormale röntgenfoto's van de borstkas
• Ziekten met normale thoraxfoto's
• Psychosomatische hoest
• Onverklaarbare/Idiopathische hoest
Chronische hoest: oorzaken
Ziekten met abnormale röntgenfoto's van de borstkas
• COPD (chronische bronchitis)
o Heel donkeren/zwarte longen door emfyseem
• Bronchiolitis: infectieus, toxisch/drugsgeïnduceerd... (inflammatie van longen)
• Bronchiectasis: verwijding van de luchtwegen. (luchtwegen zitten vol met slijmen waardoor
beter te zien op foto)
• Taaislijmziekte
• Luchtweg (trachea) compressie
• Tracheobronchomalacia
o Patiënten hoesten op het einde van de uitademhaling en de longen klappen dan
dicht
• Interstitiële longziekte: longfibrose (witte strepen op foto)
• Hartfalen
• Tuberculose
• Longabces (precies gat in de long)
• Longkanker
o < 2 % van de gevallen van chronische hoest
o Nieuw opkomende hoest of veranderend hoestpatroon bij roker
o Hemoptoë zonder tekenen van luchtweginfectie
Ziekten met normale thoraxfoto's
• Astma
• Gastro-oesofagale reflux
• Hoestsyndroom in de bovenste luchtwegen (postnasaal infuus/rhinosinusitis)
• Medicatie: ACE-remmers,...
o Bepaalde medicatietegen bv hoge bloeddruk of hartfalen kan zorgen voor hoesten
Hemoptoë
• Bloed ophoesten
• Altijd alarmerend! Zelfs bij patiënten op anticoagulantia (bloedverdunners of andere
medicatie)!
• Grondig onderzoek vereist
• Differentiële diagnose: hematemesis (maag), bloeding uit neus of keel.
, Hemoptoë: oorzaken
• Longontsteking
• COPD
• Longkanker
• Bronchiectasis
• Tuberculose
• Necrotiserende infecties, longabces
• Longembolie/infarct
• Linker hartfalen, mitralisklepstenose (kunnen bloed ophoesten zonder iets te hebben)
• Zeldzame aandoeningen: Goodpasture, pulmonaal-renaal syndromen, pulmonale alveolaire
bloeding, Rendu-Osler-Weber, ... (gips, lange vlucht, …)
Hemoptoë: management
Bij een stabiele patiënt:
• CT scan thorax
• Bloedonderzoek: stollingstests,...
• Bronchoscopie: lokaliseren van het bloedingspunt, lokale behandeling om de bloeding te
stoppen (instillatie van koud water, adrenaline,...).
In geval van massale bloeduitstorting bij een onstabiele patiënt:
• Patiënt op bloedende zijde leggen om de goede long te behouden, ondersteunende therapie
(zuurstof), tranexaminezuur (Exacyl)
• Intubatie indien nodig
• Embolisatie van de bronchiale slagader (angiografie)
o Als je weet vanwaar de bloeding komt de patiënt op de aangedane longkant leggen
Dyspnea (kortademigheid)
• Hoe beschreven, ervaren door de patiënt?
• Veel oorzaken: s Nachts? Orthopneu (bij liggen: hartfalen)? Speciale omstandigheden
(blootstelling aan allergenen: astma?)
• Geassocieerd met piepende ademhaling (expiratoir => astma)? (wheezing tijdens uitademen)
• Geassocieerd met stridor (inspiratoir => corpus alienum) ?
o Voorwerp vastzitten in de longen
• Beoordeel graad, ernst: NYHA-schaal
o I: geen dyspneu, geen beperking van activiteiten
o II: zware oefeningen
o III: matige lichaamsbeweging
o IV: bij elke inspanning of in rust
Verschillende schalen van dyspneu
